زوال رویشگاه‌‌های طبیعی ناحیه صحارا- سندی ایران و ضرورت مدیریت و حفاظت آنها (قسمت اول: جنگل‎های مانگرو)

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مرتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بوشهر، ایران.

3 دکتری حشره‌شناسی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان هرمزگان، بتدرعباس، ایران.

4 کارشناس ارشد پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات

10.22092/irn.2022.127989

چکیده

«زوال جنگل»، عبارت است از کاهش چشمگیر شادابی تعداد زیادی از پایه‌‌های درختان جنگلی که در یک رویشگاه با همدیگر رشد می‎کنند (Mueller-Dombois, 1988). زوال جنگل، یک پدیده همه‌گیر در سطح جهانی است، تا حدود سه دهه پیش، بیماری‎شناسان و آفت‏شناسان از این پدیده به‌‌عنوان یک بیماری یاد می‌کردند، اما هم‌اکنون، این پدیده به‌‌عنوان یک پدیده انسان- منشأ شناخته می‌شود و در سطح جهانی، مورد‌توجه اکولوژیست‎ها و متخصصان علوم جنگل قرار دارد. با توجه به تحقیقات گسترده‌‌ در حال اجرا، این پدیده هنوز لاینحل باقی مانده است. زوال جنگل، در‌نهایت منجر به مرگ کامل درختان و خشکیدگی جنگل خواهد شد. آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی (یخ‌بندان یا خشک‌سالی خارج از فصل) و سابقه مدیریت جنگل، از علل زوال و خشکیدگی جنگل‌های اروپاست (Mueller-Dombois, 1988). کلیه نظریه‎های مطرح‌شده، بر اثرگذاری مجموعه‎ای از عوامل زنده و غیرزنده تأکید می‌کنند، حداقل، پنج نظریه متداول در این رابطه وجود دارند:
الف) نظریه تنش‌های محیطی و ارگانیسم‌های ثانویه: درختان، تحت تأثیر تنش‌های محیطی، ضعیف می‌شوند و مورد حمله ارگانیسم‌های ثانویه قرار می‌گیرند،
ب) نظریه تغییر اقلیم: مرگ دسته‎جمعی و یک ‌‌شکل و همگن بودن صدمه در بین چند گونه، ناشی از تغییر اقلیم است،
ج) نظریه اکولوژیکی: گاهی در روند طبیعی توالی و جانشینی مرگ درختان رخ می‌دهد،
د) نظریه آلودگی هوا: افزایش نیتروژن، دی‌اکسید‌کربن، باران‌های اسیدی و گرد و غبار، علاوه‌بر آثار مستقیم روی شادابی و سلامت گیاهان، می‌توانند به‌‌عنوان عوامل شروع‌کننده زوال اکوسیستم شناخته شوند،
هـ) نظریه عوامل مستعد‌کننده، شروع‌‎کننده و مشارکت‌کننده: در این نظریه، به آثار متقابل عوامل زنده و غیرزنده ایجاد‌کننده شرایط زوال جنگل‌ها، پرداخته می‌شود (Brasier & Scott, 1994).
با گزارش زوال جنگل‌های زاگرس، در سطح کشور ایران، عوامل مختلفی به‌‌عنوان دلیل این پدیده ارائه شد. عطارد و همکاران (1394) به نقش تغییرات عوامل اقلیمی مانند کاهش بارش، افزایش دما و افزایش تبخیر و تعرق مرجع بر زوال جنگل زاگرس مرکزی، اشاره کردند. 

عنوان مقاله [English]

Decline of natural habitats in the Sahara-Sindi region of Iran and the necessity of their management and conservation (Part I: Mangrove forests)

نویسندگان [English]

  • Musa Sadeghi 1
  • Naser Farar 2
  • Fatemeh Kuhpeyma 3
  • Kohzad Sartavi 4
1 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
4 Natural Resources and Watershed Management Research Division, Bushehr Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Bushehr, Iran

مراجع

ثابتی، ح.، 1355. جنگل‌ها، درختان و درختچه‎های ایران. انتشارات وزارت جهانگردی و اطلاعات، تهران، 810 صفحه.
جوانشیر، ک.، 1355. اطلس گیاهان چوبی ایران. انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی، تهران، 163 صفحه.
درگاهیان، ف. و رضوی‌زاده، س.، 1401. آشکارسازی رخداد امواج گرما در سایت‌های پایش زوال زاگرس استان چهارمحال و بختیاری. تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، 20(1): 1-14.
رحمانی، ا.، جعفری، م.، خسروشاهی، م.، خداقلی، م. و درگاهیان، ف.، 1401. تغییر اقلیم و تأثیر آن بر محیط‌های طبیعی کشور. طبیعت ایران، 7(3): 79-97.
عطارد، پ.، صادقی، س .م. م.، طاهری سرتشنیزی، ف.، ساروئی، س.،  عباسیان، پ.، مسیح‌‌پور، م.، کردرستمی، ف. و دریکوندی، آ.، 1394. اثرگذاری عوامل اقلیمی و تبخیرتعرق بر زوال جنگل‎‎های زاگرس مرکزی در استان لرستان. تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، 13 (2): 97-112.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار