TY - JOUR ID - 127989 TI - زوال رویشگاه‌‌های طبیعی ناحیه صحارا- سندی ایران و ضرورت مدیریت و حفاظت آنها (قسمت اول: جنگل‎های مانگرو) JO - طبیعت ایران JA - IRN LA - fa SN - 2538-4880 AU - صادقی, موسی AU - فرار, ناصر AU - کوه پیما, فاطمه AU - سرطاوی, کهزاد AD - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران AD - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مرتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بوشهر، ایران. AD - دکتری حشره‌شناسی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان هرمزگان، بتدرعباس، ایران. AD - کارشناس ارشد پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 7 IS - 5 SP - 23 EP - 33 DO - 10.22092/irn.2022.127989 N2 - «زوال جنگل»، عبارت است از کاهش چشمگیر شادابی تعداد زیادی از پایه‌‌های درختان جنگلی که در یک رویشگاه با همدیگر رشد می‎کنند (Mueller-Dombois, 1988). زوال جنگل، یک پدیده همه‌گیر در سطح جهانی است، تا حدود سه دهه پیش، بیماری‎شناسان و آفت‏شناسان از این پدیده به‌‌عنوان یک بیماری یاد می‌کردند، اما هم‌اکنون، این پدیده به‌‌عنوان یک پدیده انسان- منشأ شناخته می‌شود و در سطح جهانی، مورد‌توجه اکولوژیست‎ها و متخصصان علوم جنگل قرار دارد. با توجه به تحقیقات گسترده‌‌ در حال اجرا، این پدیده هنوز لاینحل باقی مانده است. زوال جنگل، در‌نهایت منجر به مرگ کامل درختان و خشکیدگی جنگل خواهد شد. آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی (یخ‌بندان یا خشک‌سالی خارج از فصل) و سابقه مدیریت جنگل، از علل زوال و خشکیدگی جنگل‌های اروپاست (Mueller-Dombois, 1988). کلیه نظریه‎های مطرح‌شده، بر اثرگذاری مجموعه‎ای از عوامل زنده و غیرزنده تأکید می‌کنند، حداقل، پنج نظریه متداول در این رابطه وجود دارند:الف) نظریه تنش‌های محیطی و ارگانیسم‌های ثانویه: درختان، تحت تأثیر تنش‌های محیطی، ضعیف می‌شوند و مورد حمله ارگانیسم‌های ثانویه قرار می‌گیرند،ب) نظریه تغییر اقلیم: مرگ دسته‎جمعی و یک ‌‌شکل و همگن بودن صدمه در بین چند گونه، ناشی از تغییر اقلیم است،ج) نظریه اکولوژیکی: گاهی در روند طبیعی توالی و جانشینی مرگ درختان رخ می‌دهد،د) نظریه آلودگی هوا: افزایش نیتروژن، دی‌اکسید‌کربن، باران‌های اسیدی و گرد و غبار، علاوه‌بر آثار مستقیم روی شادابی و سلامت گیاهان، می‌توانند به‌‌عنوان عوامل شروع‌کننده زوال اکوسیستم شناخته شوند،هـ) نظریه عوامل مستعد‌کننده، شروع‌‎کننده و مشارکت‌کننده: در این نظریه، به آثار متقابل عوامل زنده و غیرزنده ایجاد‌کننده شرایط زوال جنگل‌ها، پرداخته می‌شود (Brasier & Scott, 1994).با گزارش زوال جنگل‌های زاگرس، در سطح کشور ایران، عوامل مختلفی به‌‌عنوان دلیل این پدیده ارائه شد. عطارد و همکاران (1394) به نقش تغییرات عوامل اقلیمی مانند کاهش بارش، افزایش دما و افزایش تبخیر و تعرق مرجع بر زوال جنگل زاگرس مرکزی، اشاره کردند.  UR - https://irannature.areeo.ac.ir/article_127989.html L1 - https://irannature.areeo.ac.ir/article_127989_038b7e8c84da886e6b8659a16da2867b.pdf ER -