روند تکامل و تحول طرح‌های جنگل‌داری در ایران

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسنده

دکتری منابع طبیعی- جنگل‌داری، گروه علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران،

10.22092/irn.2025.132867

چکیده

فعالیت انسان‌ها روی زمین براساس بهره‌برداری از منابع طبیعی شروع شده است. اکنون بخش منابع طبیعی یکی از بخش‌های مهم اقتصادی و اجتماعی در کشورهاست که درمورد منابع طبیعی جنگلی به شکل فعالیت‌های حفاظت، احیا، توسعه و بهره‌برداری جنگل‌ها در چهارچوب یک سند مدون و مصوب برنامه‌‌ای با عنوان «طرح‌ جنگل‌داری» مدیریت می‌شود.
بررسی موضوعات مطرح چند دهه گذشته در فعالیت جنگل‌داری کشور نشان می‌دهد، تقریباً در هر دهه یک موضوع اصلی اعم از موضوع سیاست جنگل‌داری یا موضوع فنی مربوط به جنگل در مدیریت جنگل‌های کشور مطرح بوده است. این وضعیت نشان‌دهنده تغییر و انطباق‌‌ نظام مدیریت جنگل‌ها برای حل مسائل جنگل‌داری است که به‌صورت تغییرات سیاستی، فنی یا تشکیلاتی در دوره‌های گذشته در مدیریت جنگل‌داری ایجاد شده است. در بین این تغییر سیاست‌ها، فنون و تشکیلات، چهارچوب اجرایی‏ محوری در مدیریت جنگل‌ها به نام «طرح جنگل‌داری» نیز دچار تغییر شده است تا طی زمان، سیاست‌ها و روش‌های جدید اجرا شود. تغییر در طرح‌های جنگل‌داری نه‌‌تنها در ایران، بلکه از زمان تعریف طرح جنگل‌داری در سایر کشورها نیز روی داده است.

عنوان مقاله [English]

The Evolution and Development of Forestry Plans in Iran

نویسنده [English]

  • saeed ghasemi ghochghar
PhD in Natural Resources-Forestry, Department of Forest Sciences, Faculty of Natural Resources and Earth Sciences, Shahrekord University, Shahrekord, Iran,
چکیده [English]

-

ابراهیمی ‏رستاقی، م. و اسدی‏اتوئی، ع. ر.، 1384. جنگل‌داری در ایران، بولتن ‏کمیته توسعه پایدار شورای‏عالی حفاظت محیط‌زیست، (15): 10-11 .
ابراهیمی‏ رستاقی، م.، 1402. روند مدیریت جنگل‌های فراهیرکانی ایران (بخش اول: از تشکیلات اولیه تا سال 1357). نشریه علمی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 31(1): 65-85. doi:10.22092/ijfpr.2023.36172502096.
ابراهیمی ‏رستاقی، م.، 1403. روند مدیریت جنگل‌های فراهیرکانی ایران (بخش دوم: بازه زمانی 1358-1375)، نشریه علمی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 32(1): 77-95. doi:10.22092/ijfpr.2024.364356.2136.
اسدی‏اتوئی، ع. ر.، 1382. صیانت، گامی استراتژیک برای حفظ و توسعه جنگل‌های شمال کشور، کیمیای سبز، انتشارات معاونت امور جنگل، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
اصلی، ع. و هرمان، ا.، 1348. طرح جنگل‌داری جنگل تعلیماتی دانشکده واقع در نوشهر، نشریه شماره (16)، شهریور، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.
اعتماد، و.، 1396. زندگینامه زنده‌یاد استاد کریم ساعی بنیانگذار علوم منابع طبیعی و تشکیلات جنگلبانی در ایران، نشریه طبیعت ایران، 2(6):98-109، doi:10.22092/irn.2018.115195.
جباری، ش.، 1395. غلامعلی بنان؛ نیم قرن با جنگل و جنگل‌داری، نشریه طبیعت ایران، سال اول، 1(1):70-73.
جزیره‌ای، م. ح.، 1382. ساختار تشکیلات جنگلبانی (یک)، مجموعه مقالات کیمیای سبز، معاونت جنگل، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
جزیره‌ای، م. ح.، 1384. نقش بیگانگان در جنگل‌داری ایران، همایش ملی آینده جنگل‌های ایران، کرج، انجمن علمی جنگلبانی ایران، 2-4 اسفند، انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها ومراتع کشور، شماره انتشار 381 .
جزیره‌ای، م. ح و ابراهیمی‏رستاقی، م.، 1382، جنگل‌شناسی زاگرس، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، شماره 2633، ص 558.
جعفری، م.، 1385. نگاهی گذرا بر مدیریت پایدار جنگل و مروری بر نظارت و ارزشیابی، تهران، نشر پونه، ص 182.
زبیری، م.، 1381. زیست‌سنجی (بیومتری) جنگل، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، شماره 2561، ص 428.
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، 1386. تاریخچه سازمان، وبگاه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، 1395. دستور توقف بهره‌برداری تجاری و صنعتی از جنگل‌های شمال کشور، پیام طبیعت، خبر شماره 46210، پانزدهم آبان، مرکز اطلاع‌رسانی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، 1403. پروژه‌های بین‌المللی، همکاری‌های بین‌المللی دفتر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور.
سعید، ا.، 1374. مبانی اقتصادی عملی اداره جنگل‌ها، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، شماره 2257، ص 341.
سعید، ا.، 1382. تاریخچه بهره‌برداری از جنگل‌های شمال، مجموعه مقالات کیمیای سبز، معاونت جنگل، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 305-317، ص 259.
شامخی، ت.، 1372. چرا توان اکولوژیک جنگل‌های شمال کشور نمی‌تواند مورد‏استفاده صنایع قرار گیرد، مجله منابع طبیعی ایران، (46): 79-93.
شامخی، ت.، 1388. قوانین و مدیریت منابع طبیعی (جنگل‌ها و مراتع)، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، شماره 3053، ص 475.
شامخی، ت.، 1399. بازگشت به نقطه صفر، روزنامه اعتماد، شانزدهم آذر ماه، خبر شماره 159640.
شعبانیان، ن.، 1403. بوم‌سازگان جنگلی زاگرس، چالش‌ها و راهکارها، نشست مدیریت یکپارچه و پایدار جنگل‌های زاگرس، یکصد و هشتاد و چهارمین نشست علمی تخصصی، دهم مهرماه، مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری، سازمان برنامه و بودجه کشور.
غیبی، ف.، پیرزادیان، ا. و موثقی، م.، 1398. معرفی برنامه اقدام مشترک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در مدیریت بوم‌سازگان زاگرس، فصلنامه جنگل و مرتع، (116): 8-19.
فخاری، م. ع.، 1398. مصاحبه با معاون دفتر جنگل‌داری و امور بهره‌برداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، یازده شهریور، خبرگزاری ایسنا.
کلانتری، س. ح.، 1380. برنامه بلندمدت سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور با هدف تحول در منابع طبیعی تجدیدشونده، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، وزارت جهاد کشاورزی.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1403. قانون اجازه تأسیس وزارت طرق و شوارع و وزارت اقتصاد ملی به جای وزارت فوائدعامه، مصوب بیست و هفتم اسفند هزار و سیصد و هشت شمسی، مجلس شورای ملی.
مصدق، ا.، 1385. تاریخچه طرح‌های جنگل‌داری در ایران، فصلنامه جنگل و مرتع، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 71 (2):101-102.
وزارت کشاورزی، 1325. راهنمای وزارت کشاورزی، انتشارات (شرکت سهامی چاپ) وزارت کشاورزی.
یخکشی، ع.، 1382. مدیریت سازمان جنگل‌ها و مراتع و حفاظت محیط‌زیست ایران در مقایسه با سیستم مدیریتی پاره‌ای از کشورهای اروپایی، انتشارات دانشگاه مازندران، بابلسر، شماره 182، ص 314.
یخکشی، ع.، 1396. سیاست و مدیریت منابع طبیعی و محیط‌زیست (منتخبی از مقالات و مصاحبه‌ها)، انتشارات راه سبحان، تهران، گردآورنده ن. آفتاب‌طلب، ص 308.