باغ بذر و محاوط بذرگیری گونه‌های جنگلی، راهبردی مؤثر در حفاظت ژنتیکی، احیا و توسعه جنگل‌های مقاوم به تغییر اقلیم

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات زیست فناوری منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

2 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران.

3 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات زیست فناوری منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/irn.2023.129209

چکیده

از‌نظر سطح جنگل، ایران جزو کشورهای با پوشش کمِ جنگل محسوب می‌شود. در دهه‌های اخیر فشار بسیار زیادی به پوشش جنگلی کشور در نواحی مختلف رویشی وارد شده است که نتیجه آن کاهش سطح جنگل‌ها، یا کاهش تراکم آنها بوده است. کشورها تلاش می‌کنند تا با جنگل‌کاری، ضمن دستیابی به اهداف اقتصادی، سطوح پوشش جنگلی را به‌عنوان تضمین‌کننده امنیت زیستی افزایش دهند. در این میان، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، برنامه‌ جامعی را برای افزایش سطح جنگل‌ها در دست تدوین و اجرا دارد تا در افق 15 ساله، حداقل 2.000.000 هکتار به سطح جنگل‌های کشور افزوده شود.
موفقیت توسعه، احیا و بهبود جنگل‌ها، که با هزینه‌های هنگفت جنگل‌کاری انجام می‌شود، متأثر از تهیه و تأمین بذر و نهال مناسب اصلاح‌شده است. به‌تازگی، دولت برنامه یک میلیارد نهال‌کاری را طی سال‌های 1402 تا 1406 ارائه کرده که خود معادل حداقل 2.000.000 هکتار جنگل‌کاری است، یعنی برابر با کل تعهدی که دولت (طی چهار برنامه توسعه چهارم، پنجم، ششم و هفتم) برای توسعه جنگل‌کاری در برنامه ایران افق 1404 داشت، اما موفقیت استقرار جنگل‌کاری‌ها قابل‌توجه نبود.
توسعه جنگل‌کاری با شیوه کنونی (که ممکن است همه نهال‌ها از یک، یا تعداد انگشت‌شماری از درختان باشند)، در مقابل تنش‌های ناشی از تغییر اقلیم، کاری بیهوده و اتلاف سرمایه است. برای توفیق برنامه‌های جنگل‌کاری‌های آینده در ایران (که به‌طور عمده حفاظتی و برای ترسیب کربن خواهند بود و نه تولیدی)، در مقابل تنش‌های تغییر اقلیم، باید تنوع ژنتیکی را از توده‌های طبیعی دارای تنوع ژنتیکی بالا به جنگل‌کاری‌ها منتقل کرد. این مهم، جز با توسعه باغ‌های بذر به ‌‌شیوه علمی، یا در شرایط اضطرار از محوطه‌های بذرگیری استاندارد ممکن نخواهد بود.

عنوان مقاله [English]

Seed orchards and seed production areas for forest species are effective strategies for genetic protection, reclamation, and developing forests resistant to climate change.

نویسندگان [English]

  • Abbas Ghamari Zare 1
  • Kambiz Espahbodi 2
  • Ali Ashraf Mehrabi 3
1 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extention Organization (AREEO), Tehran, Iran.
2 Natural Resources Research Department, Mazandaran Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sari, Iran.
3 Department of Biotechnology Research, Forests and Rangelands Research Institute, (AREEO).Tehran, Iran.
طبیعت ایران
دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 39
خرداد و تیر 1402
صفحه 7-13

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار