جایگاه حفاظتی Cyclotrichium depauperatum، گونه انحصاری ایران

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

2 استادپژوهش، موسسه تحقیقات جنگلهاومراتع کشور، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

10.22092/irn.2023.361523.1504

چکیده

گونه (Bunge) Manden & Scheng. Cyclotrichium depauperatum از تیره نعنا (Lamiaceae) انحصاری ایران و نمونه تیپ آن از خوزستان جمع‌آوری شده است. در راستای اجرای طرح تحقیقاتی ملی تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان ایران، رویشگاه‌های طبیعی و وضعیت حفاظتی این گونه مورد ارزیابی میدانی قرار گرفت و جایگاه حفاظتی آن تعیین شد. این گونه فقط در چهار منطقه در جنوب غرب کشور حضور دارد و محدوده حضور آن (EOO) در‌مجموع حدود 1915 کیلومتر‌مربع است. سطح اشغال آن (AOO) بر‌اساس مشاهدات میدانی ۵/۴ کیلومتر‌مربع و تعداد پایه‌های آن حدود 250 پایه در هر جمعیت است. بر‌اساس معیارهای (IUCN)، شاخص B، این گونه در معرض خطر انقراض (Endangered/EN) معرفی می‌شود ولی به‌دلیل سطح اشغال کمتر از 10 کیلومتر‌مربع، در بحران انقراض(Critically Endangered/CE)  است. رویشگاه‌های این گونه به‌شدت منفک و مجزا و در ۴ نقطه است، از سوی دیگر این مناطق تحت عوامل عدیده محیطی طبیعی و انسان‌ساز متغیر و در حال کاهش است. در‌مجموع گونه C. depauperatum با توجه به سه شرط فوق به شرایط در بحران انقراض نزدیک‌تر است و لازم است مورد توجه خاص حفاظتی قرار گیرد. پیشنهاد می‌شود سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور نقش فعالی در حفاظت درون رویشگاهی (in situ) آن داشته باشد و رویشگاه این گونه را حفاظت‌شده اعلام نمایند. ذکر این نکته لازم است که حفاظت خارج از رویشگاه (ex situ) با نگهداری بذر این گونه در بانک ژن منابع طبیعی کشور انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of Cyclotrichium depauperatum, an endemic species of Iran

نویسندگان [English]

  • Mehri Dinarvand 1
  • Ziba Jamzad 2
  • Adel Jalili 2
  • Banafshe Yasrebi 3
1 Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization, AREEO, Ahvaz, Iran.
2 Prof., Research Institute of Forest and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extention Organization (AREEO),Tehran, Iran
3 Forests and Rangelands Research Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization(AREEO), Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Cyclotrichium depauperatum (Bunge) Manden & Scheng of the family Lamiaceae is endemic to Iran, and its type specimen was collected from Khuzestan Province, Iran. During a national research project for determining the conservation status of Iran's plants, the conservation status of C. depauperatum was evaluated and determined. This species is present in four localities in the southwest of the country. Its Extent of Occurrence (EOO) is about 1915 square kilometers. Based on field observations, its Area of Occupancy (AOO) is 4.5 square kilometers. The number of individuals was 250 per population. Based on IUCN criteria B, the Extent of Occurrence of 1915 km2, this species is considered endangered (EN). Still, the species is critically endangered due to the Area of Occupancy (AOO) being less than 10 square kilometers (CR). This species' habitats are highly fragmented and isolated in 4 points. Due to various natural and artificial environmental factors, its population is declining. It is suggested that Natural Resources and Watershed Organization play an active role in the in-situ conservation of this species by protecting its natural habitat. Natural Resources Gen Bank also follows ex-situ conservation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Endangered
  • Ex situ
  • In situ
  • Conservation
  • Lamiaceae
دیناروند، م. و جم‌زاد. ز.، 1394. شناسایی نمونه‌های گیاهی هرباریوم استان خوزستان. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.
دیناروند، م.، بهنام‌فر، ک. و کیانی، ک.، 1399. فلور استان خوزستان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 809 صفحه.
جم‌زاد، ز.، 1391. فلور ایران، شماره 76: تیره نعنا (Lamiaceae). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 1074 صفحه.