ارزیابی اولیه اندازه‌‌گیری و پایش پوشش گیاهی رویشگاه‌‌های شور

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

2 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

3 استاد پژوهش، بخش تحقیقات گیاهشناسی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

4 استاد پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

5 استاد پژوهش، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

6 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

7 استادیار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

8 مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

9 مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

10 کارشناس پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

11 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

10.22092/irn.2023.128687

چکیده

اولین گام در رابطه با حفظ و احیای اکوسیستم‌‌های مرتعی، شناخت وضعیت موجود و بهنگام کردن اطلاع پایه مراتع است. دستیابی به اطلاعات پایه‏‎ و بهنگام از مراتع، نیازمند اندازه‏گیری مستمر و بلند‌‌‌‌مدت آنها و به‌‌عبارت‌دیگر، پایش ‌‌آنها در یک دوره چندین ساله است که با توجه به تغییرات اقلیمی، خشک‌سالی‌‌های‌‌ ممتد و نگرانی جوامع بشری، پرداختن به این موضوع، ضرورت بیشتری پیدا می‌‌کند (معتمدی و همکاران، 1401). بر همین اساس، طرح «پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌‌‌هوایی» از سال 1396، در دستور کار بخش تحقیقات مرتع قرار گرفت. در مرحله اول، همه رویشگاه‌‌های مرتعی در مناطق مختلف آب‌و‌هوایی کشور، در چهارچوب یک پروژه ملی، ارزیابی (اندازه‌‌گیری و پایش) ‌شد. این امر، در شرایطی است که هر یک از 91 رویشگاه مورد پژوهش، از منظر اکولوژیکی و زیست‌‌‌‌جغرافیایی، متعلق به یک اکوسیستم کلان مرتعی است. هر یک از اکوسیستم‌‌های کلان مرتعی نیز دارای هویتی مستقل با خاستگاه اکولوژیکی و رویشگاهی متفاوتی هستند که برداشت و تعریف ناقص از این موضوع، سبب غفلت در شناخت درست این اکوسیستم‌ها شده است (جلیلی، 1398).

عنوان مقاله [English]

Initial assessment of vegetation monitoring in saline habitats

نویسندگان [English]

  • javad Motamedi 1
  • Alireza Eftekhari 2
  • Mohammad Fayyaz 2
  • Adel Jalili 3
  • Morteza Khodagholi 1
  • Khosro Sagheb Talebi 4
  • Fateme Sefidkon 5
  • Abdolhamd Hajebi 6
  • Moslem Rostampour 7
  • Ehsan Zandi Esfehan 1
  • Ali Farahani 8
  • Nadia Kamali 2
  • Mashallah Mohammadpour 9
  • Moslem Mozaffari 10
  • Somayye Naseri 11
چکیده [English]

-

ارزانی، ح.، 1388. ارزیابی مراتع مناطق مختلف آب‌و‌هوایی ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 425 صفحه.
ارزانی، ح.، 1401. وضعیت مراتع ایران. نشریه طبیعت ایران، 7(6): 16-7.
ارزانی، ح.، فتاحی، م. و اختصاصی، م.ر.، 1378. بررسی روند کمی و کیفی تغییرات پوشش گیاهی مراتع پشتکوه یزد در طی دهه گذشته (77-1365). نشریه پژوهش و سازندگی، 44: 35-31.
اکبرزاده، م.، 1384. بررسی تغییرات پوشش گیاهی در داخل و خارج قرق رود شور. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 12(2): 188-167.
بصیری، م. و ایروانی، م.، 1388. تغییرات پوشش گیاهی پس از 19 سال قرق‌‌های آزمایشی در منطقه زاگرس مرکزی. مرتع، 3 (2): 170-155.
جلیلی، ع.، 1394. اکولوژی، تکامل و بیوجغرافیایی درمنه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 493 صفحه.
جلیلی، ع.، 1398. مرتع، عنوان ناقص بر مجموعه‌‌ای از اکوسیستم‌‌ها. نشریه طبیعت ایران، 6(6): 3-3.
جلیلی، ع.، 1400. ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت محیط‌‌های طبیعی کشور، قسمت پنجم: ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت مراتع: تدوین طرح‌‌های مرتع‌داری با رویکرد اکوسیستمی. نشریه طبیعت ایران، 6(2): 3-3.
حاجبی، ع.ا.، اسدپور، ر.، سلطانی‌‌پور، م.ا.، مصلحی، م. و خسروی، غ.ح.، 1400. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان هرمزگان، سایت زمین‌سنگ. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 86 صفحه.
رستم‌‌پور، م.، 1400الف. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان خراسان جنوبی، سایت خوسف. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 94 صفحه.
رستم‌‌پور، م.، 1400ب. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان خراسان جنوبی، سایت زیرکوه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 92 صفحه.
زندی‌اصفهان، ا.، افتخاری، ع.ر.، امیرجان، م. و قربانیان، د.، 1400. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان سمنان، سایت محمد‌چشمه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 89 صفحه.
شیدایی، گ.، 1355. بررسی گیاهان علوفه‌‌ای و مراتع در ایران. گزارش فنی فائو، انتشارات دفتر فنی مرتع، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور.
عصری، ی.، 1377. پوشش گیاهی شوره‌زارهای دریاچه ارومیه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،  تهران، 244 صفحه.
فراهانی، ع.، گودرزی، غ.ر.، میرداودی، ح.ر. و آزدو، ص.، 1400. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان مرکزی، سایت کویر میقان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 105 صفحه.
فیاض، م.، بیات، م.، ابرسجی، ق.ع.، ابولقاسمی، م.، اکبرپور، ح.، اعظمی، ا.، باغستانی میبدی، ن.، حسن‌‌زاده، م.، حسینی، ح.، خداقلی، م.، دهقانی تفتی، م.ع.، رحمانی، غ.ح.، زارع، ن.، زارع‌‌کیا، ص.، زارع، م.، زارع، م.ت.، شریفی یزدی، م.، شریفی، ج.، فرمهینی فراهانی، ع. و محمدپور، م.، 1397. تعیین میزان علوفه قابل برداشت مراتع، جلد دوم: مراتع منطقه استپی و بیابانی ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، 208 صفحه.
فیاض، م.، بیات، م.، آقاجانلو، ف.، اکبرزاده، م.، احسانی، ع.، احمدی، ا.، ثقفی خادم، ف.، حسینی، س.ر.، حسنی، ج.، حبیبیان، ح.، خداحامی، ق.، رشوند، س.، زاهدی، ص.ا.، سندگل، ع.ع.، ساعدی، ک.، سیاه منصور، ر.، شیرمردی، ح.ع.، شوشتری، م.ر.، علی‌‌اکبرزاده، ا.، فرح‌‌پور، .، قصریانی، ف.، قلیچ‌‌نیا، ح.، قائمی، م.ط.، کریمی، ق.، موسوی، س.ا.، میرآخورلی، ر.، میرحاجی، ت. و نجیب زاده، م.ر.، 1396. تعیین میزان علوفه قابل برداشت مراتع، جلد اول: مراتع نیمه استپی و کوهستان‌‌های مرتفع ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، 242 صفحه.
کمالی، ن.، خداقلی، م.، بیات، م.، گودرزی، م.، سوری، م.، ناطقی، س.، دادخواهی، ن.، ادنانی، م. و باقری، ح.، 1400. پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی ایران- استان قم، سایت حوض سلطان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 91 صفحه.
محمد‌‌پور، م.ا.، عسگری، ش.ا.، نجفی‌‌فر، ع.، اعظمی، ا. و هاشمی، ع.ع.، 1400الف. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان ایلام، سایت شیرپناه ایوان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 101 صفحه.
محمد‌‌پور، م.ا.، نجفی‌‌فر، ع.، اعظمی، ا.، عسگری، ش.ا. و رضایی، ج.، 1400ب. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌وهوایی- استان ایلام، سایت چنگوله. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 92 صفحه.
مصداقی، م.، 1394. مرتع‌داری در ایران. دانشگاه صنعتی سجاد، مشهد، 328 صفحه.
مظفری، م.، ناصری، س.، قربانیان، د. و امیرجان، م.، 1400. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان سمنان، سایت خورس. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 49 صفحه.
معتمدی، ج.، 1401. اندازه‌‌گیری و پایش پوشش گیاهی رویشگاه‌‌های شور حاشیه غربی دریاچه ارومیه. نشریه مرتع و آبخیزداری، 75 (3): 470-449.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، ارزانی، ح. و فیاض، م.، 1401. لزوم پایش بلند‌مدت پوشش گیاهی و خاک اکوسیستم‌‌های مرتعی. طبیعت ایران، 7(4): 14-1.
معتمدی، ج.، 1400. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان آذربایجان غربی، سایت اوصالو. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،  تهران، 66 صفحه.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، فیاض، م.، ارزانی، ح.، خداقلی، م.، سفیدکن، ف. و فرح‌پور، م.، 1400. سیر تکامل تحقیقات مرتع در ایران و نگرش مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به آینده تحقیقات مرتع. طبیعت ایران، 6(4): 15-1.
معتمدی، ج.، ارزانی، ح.، جعفری، م.، فرح‌‌پور، م. و زارع چاهوکی، م.ع.، 1398. ارائه مدل برآورد ظرفیت چرای بلند‌مدت مراتع.تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 26(1): 259-241.
میرداودی، ح.ر. و زاهدی پور، ح.ا.، 1384. تعیین مدل مناسب تنوع گونه‌‌ای برای جوامع گیاهی کویر میقان اراک و تأثیر برخی از عوامل اکولوژیک بر آن. نشریه پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 18 (3): 66-56.
ناصری، س.، مظفری، م.، امیرجان، م. و صولت، م.، 1400. ‌‌پایش اکوسیستم‌‌های مرتعی مناطق مختلف آب‌و‌هوایی- استان سمنان، سایت بیارجمند. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 109 صفحه.