اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش گونه Bromus tomentellus

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

2 دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

3 دکتری علوم مرتع، کارشناس پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/irn.2023.128386

چکیده

تجزیه‌و‌تحلیل ارتباط گونه‌های گیاهی با محیط دارای قدمت زیادی در مباحث بوم‌‌شناسی است، اهمیت اقلیم در توزیع و پراکنش گیاهان، از دیرباز کاملاً شناخته شده است (Walter, 1985). تأثیر اقلیم به‌عنوان مهم‌ترین عامل پراکنش موجودات و به‌ویژه گیاهان، به‌‌دلیل سکون آنها توسط همه اکولوژیست‌ها و اقلیم‌شناسان تأیید شده است (‌ Kosanic et al., 2018). بررسی‌های پالئوبتانیک نیز بر این موضوع تأکید می‌کند که اقلیم بر پراکنش گیاهی مؤثر است و مرزهای پراکنش جوامع گیاهی با تغییر اقلیم جابه‌جا شده است (Zwicke et al., 2015 ؛ Dalmaris et al., 2015؛ Woodward, 1987, 1988). به‌‌همین دلیل، تجزیه‌و‌تحلیل ارتباط بین اقلیم و الگوی پراکنش گونه‌‌های گیاهی، به‌عنوان موضوعی بحث‌برانگیز طی سالیان دراز در محافل علمی و پژوهشی جغرافیای‌‌ زیستی مطرح بوده است (Brovkin et al., 1997).
فرضیه اساسی در بوم‌‌شناسی گیاهی این است که اقلیم مهم‌ترین عامل در پراکنش و جابه‌جایی جوامع گیاهی است. نگاهی گذرا به نقشه‌‌های اقلیم و پوشش گیاهی، ارتباط بسیار نزدیکی را میان دو پراکنش نشان می‌‌دهد. چگونگی پراکنش گونه‌‌ها در یک جامعه گیاهی، بر‌اساس تفاوت‌‌های فیزیولوژیک آنها و تحت تأثیر نوع خاک، توپوگرافی، تغییرات کاربری، معدن‌کاوی، فاصله از کانون‌‌های بحران و به‌‌عبارتی آشفتگی‌‌های محیطی شکل می‌گیرد، درواقع، واکنش گیاه به اقلیم علت قطعی حضور آن در یک محیط به‌‌شمار می‌‌رود (Woodward, 1987؛ Kosanic, et al., 2018).
به‌‌طور‌کلی، متناسب با تغییر عرض جغرافیایی، محدودیت عناصر اقلیمی بیشتر می‌‌شود، پوشش گیاهی نیز تقریباً به همین گونه تغییر می‌‌کند (Woodward & Rochefort, 1991). به‌طوری‌که در بسیاری از مطالعات، بر محدودیت گسترش گونه و جوامع گیاهی به ‌‌سوی قطب تأکید شده است (Woodward & Williams 1987) به‌عبارت بهتر گوناگونی تاکزونومیک و تنوع‌‌گونه‌‌ای، از استوا به ‌‌‌سوی قطب، کاهش می‌‌یابد. این فرضیه، با تغییر شمار تیره‌‌های نهان‌‌دانگان (Heywood, 1979) و بازدانگان (Hora, 1981) با عرض جغرافیایی آزمون شده است.

عنوان مقاله [English]

Effects of climate change on the distribution of Bromus tomentellus

نویسندگان [English]

  • Morteza Khodagholi 1
  • Javad Motamedi 2
  • Razie Saboohi 3
1 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran.

مراجع

ابوالمعالی، م.ر.، ترکش اصفهانی، م. و بشری، ح.، 1396. ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش گونه در معرض خطر انقراض کرفس کوهی با استفاده از مدل افزایشی تعمیم‌‌یافته. نشریه محیط زیست طبیعی، 70(2): 254-243.
حبیبی نوخندان، م.، غلامی بیرقدار، م. و شائمی برزوکی، ع.، 1389. تغییر اقلیم و گرمایش جهانی. پژوهشکده اقلیم‌‌شناسی، تهران، 136صفحه.
خداقلی، م.، صبوحی، ر.، بیات، م.، معتمدی، ج. و شیرانی، ک.، 1401. ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر رویشگاه گونه‌های مهم مرتعی ایران بر پایه مدل پیش‌‌بینی اقلیم. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 164 صفحه.
جلیلی، ع.، 1400. ابرچالش‌های محیط‌های طبیعی ایران پدیده‌‌های طبیعی و دخالت‌های انسان (بایدها و نبایدها، راهبردهای پیشنهادی). نشریه طبیعت ایران، 6(2): 20-7.
جلیلی، ع.، 1401. حفاظت از گونه‌‌های گیاهی با عنوان "حفاظت خارج از رویشگاه با رویکرد نزدیک به طبیعت". نشریه طبیعت ایران، 7(1): 4-3.
سازمان هواشناسی کشور، 1396. آشکارسازی و ارزیابی اثرات تغییر اقلیم و چشم‌‌اندار آن در ایران طی قرن بیست و یکم. پژوهشکده اقلیم‌‌شناسی، تهران، 37 صفحه.

قاضی‌‌مرادی، م.، ترکش اصفهانی، م.، بشری، ح. و وهابی، م.ر.، 1395. تعیین رویشگاه بالقوه گونه کما (Festuca ovina) با استفاده از مدل افزایشی تعمیم‌‌یافته (GAM) در منطقه فریدون شهر استان اصفهان. مرتع و آبخیزداری، 69(3): 689-377.

معتمدی، ج. و خداقلی، م.، 1401. پیش‌‌بینی گستره کنونی و آینده گونه Bromus tomentellus در رویشگاه‌‌های مرتعی البرز جنوبی، استان قزوین. مرتع و آبخیزداری، 75(2): 332-319.
طبیعت ایران
دوره 7، شماره 6 - شماره پیاپی 37
بهمن و اسفند 1401
صفحه 17-25

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار