گونه‌های بومی سالیکورنیا با ارزش اقتصادی در فلور ایران

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

2 مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، یزد، ایران

چکیده

گونه‌های مختلف سالیکورنیا (Salicornia spp.) پراکنش وسیعی در بسیاری از مناطق دنیا دارند. در ایران نیز تنوع بسیاری از این گونه در فلور گیاهی کشور مشاهده می‌شود. این گیاه ارزش اقتصادی بالایی از‌نظر تولید روغن خوراکی، ایجاد پوشش سبز برای جلوگیری از فرسایش اراضی، ترسیب کربن، مصرف به‌صورت سبزی خوراکی و انواع ترشیجات و تولید فراورده‌های گیاهی در طب سنتی، نمک سبز و علوفه دارد. مطالعه انجام‌شده روی گونه و اکوتیپ‌های مختلف بومی سالیکورنیا در کشور شامل Salicornia sinus persica، S. persica Akhani subsp. persica و اکوتیپ‌های گرگان و ارومیه نشان می‌دهد، این گونه‌ها قادرند در شرایط استفاده از آب دریا (خلیج‌فارس) با شوری 60 دسی‌زیمنس بر متر، زیست‌توده خشکی در جنوب کشور در حدود 4/10 تن در هکتار تولید کنند. با توجه به سازگاری و طول دوره رشد طولانی‌تر، عملکرد گونه Salicornia sinus persica بسته به زمان برداشت می‌تواند حداقل 40درصد بیشتر از حد متوسط باشد. به نظر می‌رسد با کاشت این گیاه در مناطق ساحلی، ضمن توسعه زنجیر ارزش گیاه، می‌توان بخشی از علوفه مورد‌نیاز دام را نیز تولید کرد. هرچند ارزیابی اقتصادی و محیط‌زیستی توسعه کاشت سالیکورنیا در این مناطق نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Endemic species of Salicornia with economic value in the flora of Iran

نویسندگان [English]

  • Gholamhassan Ranjbar 1
  • Farhad Dehghani 2
  • Mohammadhassan Rahimian 1
1 National Salinity Research Center, Agricuture Research Education and Extension Organization (AREEO), Yazd, Iran
2 National Salinity Research Center, Agricuture Research Education and Extension Organization (AREEO), Yazd, Iran
چکیده [English]

Different Salicornia species are widely distributed in many parts of the world. In Iran, significant diversity of this species is observed in the plant flora of the country. These plants have high economic value, including the production of edible oil, creating a green cover to prevent land erosion, carbon sequestration, consumption as vegetables and pickles, traditional folk medicine, salt, and fodder products. Based on the latest study on different species and ecotypes of Salicornia in the country, including Salicornia sinus persicaS. persica Akhani subsp. persica and ecotypes of Gorgan and Urmia show that these species can produce about 10.4 tons per hectare in the south country under seawater irrigation (Persian Gulf) by 60 dS m-1. However, due to adaptability and longer growth period, the yield of Salicornia sinus persica depending on harvesting time could be at least 40% higher than the average value. It seems by planting the plants in the southern coastal areas while developing the plant value chain, some of the forage needed for livestock be produced. However, economic and environmental evaluations of the development of Salicornia cultivation in these areas need further research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biomass
  • halophyte
  • Persian Gulf
  • seawater
  • value chain
اسدی، م.، 1380. فلور ایران، شماره 38: تیره اسفناج، چغندر. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 508 صفحه.
آقازیارتی فراهانی، ن.، امانلو، ح.، منصوری، ه.، میرزایی، ح.ر. و مصطفی تهرانی، ع.، 1392. اثر جایگزینی یونجه خشک با سیلاژ یونجه در جیره‌های گاوهای پرتولید هلشتاین. پژوهش های علوم دامی ایران، 5(4): 335-343.
خوش‌خلق سیما، ن.ا.، عبادی، ع.، ن. ریاحی سامانی، ب.د. روحانی. 1399. سالیکورنیا کاربردها، توان اقتصادی، کشت و بهره برداری. نشر آموزش کشاورزی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دفتر شبکه دانش و رسانه های ترویجی.
رحیمیان، م.ح.، هاشمی‌نژاد، ی.، بیرامی، ح.، رنجبر، غ.م.، بناکار، م.ح.، صالحی، م. و شیران تفتی، م.، 1397. ارزیابی نیاز آبی و آب‌شویی سالیکورنیا در سواحل جنوبی کشور، تعیین ضریب گیاهی سالیکورنیا در محیط کنترل‌شده (لایسیمتری). گزارش پایان ‌کار پروژه تحقیقاتی مشترک بین مرکز ملی تحقیقات شوری و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، 208 صفحه.
رنجبر، غ.ح. و پیراسته انوشه، ه.، 1397. تعیین آستانه تحمل به شوری گونه‌های سالیکورنیا با استفاده از آب خلیج فارس. خشک‌بوم، 8: 103-112.
رنجبر، غ.ح.، دهقانی، ف.، علاءالدینی، ا.، سلطانی گردفرامرزی، و. و کشتکار، س.، 1400. ارزیابی عملکرد برخی گونه‌ها و اکوتیپ‌های سالیکورنیا آبیاری شده با آب دریا و آب شور زیرزمینی. پژوهش آب در کشاورزی، 25(2): 107-121.
رنجبر، غ.ح. و پیراسته انوشه، ه.، 1399. بررسی میزان تولید علوفه سالیکورنیا در مناطق مختلف دنیا و عوامل مؤثر بر آن. مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی شورورزی، 25 تیرماه، تهران،
رنجبر، غ.ح.، دهقانی، ف.، پیراسته انوشه، ه. و بناکار، م.ح.، 1398. بهبود آستانه تحمل به شوری سالیکورنیا(Salicornia bigelovii)  در مرحله جوانه زنی با پیش تیمار جیبرلیک اسید در سطوح مختلف شوری آب دریا. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 26: 62-72.
رنجبر، غ.ح.، دهقانی، ف.، پیرسته انوشه، ه. و پورمقدم، م.، 1396. سالیکورنیا، گیاهی متحمل به آب دریا. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج و نشر آموزش کشاورزی، تهران، 20 صفحه.
صالحی، م.، دهقانی، ف. و ابراهیمی، ن.ق.، 1396. تجربه موفق تکثیر بذر سالیکورنیا با منابع آب شور. آب و توسعه پایدار، 4(1): 37-46.
عباسی،الف.، فضائلی، ح.، زاهدی‌فر، م.، میرهادی، س.ا.، گرامی، ع.، تیمورنژاد، ن. و علوی س.م.، 1394. جداول ترکیبات شیمیایی منابع خوراک دام و طیور ایران. مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور؛ مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، 80 صفحه.