سیر تکامل تحقیقات مرتع در ایران و نگرش مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به آینده تحقیقات مرتع

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

2 رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

4 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

5 استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

6 موسسه جنگلها و مراتع استان تهران

7 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله، به توضیح راهبردها و راهکارهای تحقیقات مرتع در چند دهه گذشته و راهبردها و راهکارهای آینده تحقیقات مرتع پرداخته شده است.
مقدمه
در کشوری با این وسعت و تنوع اقلیمی، مستقر در محل تلاقی عرصه‌های رویشی مختلف و با چین‌خوردگی‌های متعدد که کوهستان‌ها، دره‌ها، فلات‌های مرتفع، کویرها و دشت‌های ساحلی را تشکیل داده است؛ پژوهش در زمینه منابع طبیعی و به‌‌‌طور اخص، جنگل‌ها و مراتع، نیاز به سازمانی منسجم و برخوردار از گستردگی لازم دارد تا چنین تنوع و گوناگونی را پاسخگو باشد. در این ارتباط، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، به‌عنوان متولی تحقیقات منابع طبیعی در کشور؛ از سال 1366، طرح توسعه تحقیقات منابع طبیعی را در دستورکار قرار دارد و با استفاده از نظریات صاحب‌نظران، برنامه‌هایی را برای زمینه‌های جنگل، مرتع، بیابان، گیاه‌شناسی، علوم چوب و کاغذ، درختان‌‌سریع‌‌الرشد و زراعت چوب، گیاهان دارویی و محصولات فرعی، تدوین کرد و متناسب با آن، پهنه سرزمینی کشور را به چندین منطقه برنامه‌ریزی (منطقه هیرکانی، خلیج و عمانی، ایران و تورانی و زاگرس)، تقسیم و برای هر منطقه، تعدادی ایستگاه، پایگاه و گرایش پژوهشی و در نتیجه، طرح‌های جامع تحقیقاتی تعریف نمود. بدیهی است ...

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evolution of rangeland research in Iran and the attitude of the Research Institute of Forests and Rangelands towards the future of rangeland research

نویسندگان [English]

  • Javad Motamedi 1
  • Adel Jalili 2
  • Mohammad Fayyaz 3
  • Morteza Khodagholi 4
  • Hossein Arzani 5
  • Fatemeh Sefid Kon 6
  • Mehdi Farahpour 7
1 Associate Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran.
2 Research Institute of Forests and Rangelands
3 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
4 Research Institute of Forests and Rangelands
5 University of Tehran
6 Research Institute of Forests and Rangelands
7 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

در این مقاله، به توضیح راهبردها و راهکارهای تحقیقات مرتع در چند دهه گذشته و راهبردها و راهکارهای آینده تحقیقات مرتع پرداخته شده است.
مقدمه
در کشوری با این وسعت و تنوع اقلیمی، مستقر در محل تلاقی عرصه‌های رویشی مختلف و با چین‌خوردگی‌های متعدد که کوهستان‌ها، دره‌ها، فلات‌های مرتفع، کویرها و دشت‌های ساحلی را تشکیل داده است؛ پژوهش در زمینه منابع طبیعی و به‌‌‌طور اخص، جنگل‌ها و مراتع، نیاز به سازمانی منسجم و برخوردار از گستردگی لازم دارد تا چنین تنوع و گوناگونی را پاسخگو باشد. در این ارتباط، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، به‌عنوان متولی تحقیقات منابع طبیعی در کشور؛ از سال 1366، طرح توسعه تحقیقات منابع طبیعی را در دستورکار قرار دارد و با استفاده از نظریات صاحب‌نظران، برنامه‌هایی را برای زمینه‌های جنگل، مرتع، بیابان، گیاه‌شناسی، علوم چوب و کاغذ، درختان‌‌سریع‌‌الرشد و زراعت چوب، گیاهان دارویی و محصولات فرعی، تدوین کرد و متناسب با آن، پهنه سرزمینی کشور را به چندین منطقه برنامه‌ریزی (منطقه هیرکانی، خلیج و عمانی، ایران و تورانی و زاگرس)، تقسیم و برای هر منطقه، تعدادی ایستگاه، پایگاه و گرایش پژوهشی و در نتیجه، طرح‌های جامع تحقیقاتی تعریف نمود. بدیهی است ...

کلیدواژه‌ها [English]

  • "تحقیقات"
  • "مرتع"
  • "اکوسیستم"
  • "راهبرد"
  • "راهکار"

مراجع

احسانی، ع.، 1390. زمان مناسب ورود و خروج دام در مراتع مناطق مختلف رویشی. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 160 صفحه.
ارزانی، ح. و عابدی، م.، 1394. ارزیابی مرتع، اندازه‌‌گیری پوشش گیاهی. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 306 صفحه.
ارزانی، ح. و معتمدی، ج.، 1398. کاهش فشار بر مراتع از طریق اقتصادی کردن مرتع‌داری. نشریه طبیعت ایران، 4(2): 14-7.
ارزانی، ح.، 1387. ارزیابی مراتع مناطق مختلف آب‌و‌هوایی. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 380 صفحه.
ارزانی، ح.، برهانی، م. و چاره‌‌ساز، ن.، 1395. مراتع جهان، پیشرفت‌ها و چشم انداز آینده. نشر پونه، تهران، 360 صفحه.
اسکندری، ن.، علیزاده، ع. و مهدوی، ف.، 1387. سیاست‌‌های مرتع‌داری در ایران. نشر پونه، تهران، 195 صفحه.
اکبرزاده، م. و سالاری، ا.، 1369. بررسی میزان تولید علوفه ارقام مختلف یونجه در شرایط دیم ارومیه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 33 صفحه.
اکبرزاده، م. و فرح‌‌پور، م.، 1390. تغییرات مقدار تولید و مصرف گونه‌‌های مرتعی. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 275 صفحه.
اکبرزاده، م.، سالاری، ا. 1374. مقایسه تولید علوفه کولتیوارهای اسپرس در شرایط دیم ارومیه. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 30 صفحه.
بنوان، م.ت.، مصداقی، م. و ملک، ع.، 1352. فنولوژی نباتات مرتعی بومی و بیگانه در منطقه نیمه‌استپی همند آبسرد. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 48 صفحه.
پابو، هـ.، 1348. توسعه و اصلاح مراتع ایران از طریق مطالعات بوتانیکی و اکولوژیکی. ترجمه گودرز شیدایی، گزارش نهایی فائو. انتشارات سازمان جنگلها و مراتع کشور، تهران، 219 صفحه.‌
پیمانی‌‌فرد، ب. و طریقی، ع.ر.، 1351. اصلاح مراتع فرسوده از طریق بررسی فصل کشت، عمق، روش و میزان کشت بذر نباتات مرتعی مقاوم به خشکی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 22 صفحه.
پیمانی‌‌فرد، ب. و ملک‌‌پور، ب.، 1373. مقایسه میران تولید ارقام یونجه در منطقه نیمه استپی دماوند. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 35 صفحه.
پیمانی‌‌فرد، ب.، 1373. مروری بر تحقیقات مرتع در ایران. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی مرتع و مرتع‌داری در ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان، شهریورماه 1372، صفحات:‌ 123-115.
پیمانی‌‌فرد، ب.، ملک‌‌پور، ب. و فائزی‌‌پور، م.، 1360. معرفی گیاهان مهم مرتعی و راهنمای کشت آنها برای مناطق مختلف ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 80 صفحه.
جلیلی، ع.، 1378. نگاهی اجمالی به سیر تکامل تحقیقات در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع و نگرش مؤسسه به منابع طبیعی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 14 صفحه.
جلیلی، ع.، 1394. اکولوژی، تکامل و بیوجغرافیایی درمنه. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 493 صفحه.
جلیلی، ع.، 1398. مرتع، عنوان ناقص بر مجموعه‌‌ای از اکوسیستم‌‌ها. نشریه طبیعت ایران، 6(6): 3-3.
جلیلی، ع.، 1399 الف. بایدها و نبایدها در اکوسیستم بیابان‌‌ها و راهبرد مناسب مدیریت آنها. نشریه طبیعت ایران، 5(2): 3-3.
جلیلی، ع.، 1399ب. ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت محیط‌‌های طبیعی کشور، قسمت اول: ساختار مناسب. نشریه طبیعت ایران، 5(4): 3-3.
جلیلی، ع.، 1399ج. ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت محیط‌‌های طبیعی کشور، قسمت دوم: ضرورت تثبیت مالکیت ملی. نشریه طبیعت ایران، 5(5): 3-3.
جلیلی، ع.، 1399د. ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت محیط‌‌های طبیعی کشور، قسمت سوم: ضرورت تعدیل تقاضای زمین از منابع طبیعی. نشریه طبیعت ایران، 5(6): 4-3.
جلیلی، ع.، 1400الف. ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت محیط‌‌های طبیعی کشور، قسمت چهارم: تدوین نقشه راه، حساسیت‌ها و خط قرمزها برای مدیریت تقاضای زمین. نشریه طبیعت ایران، 6(1): 4-3.
جلیلی، ع.، 1400ب. ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت محیط‌‌های طبیعی کشور، قسمت پنجم: ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت مراتع: تدوین طرح‌‌های مرتع‌داری با رویکرد اکوسیستمی. نشریه طبیعت ایران، 6(2): 3-3.
جلیلی، ع.، 1400ج. ابرچالش‌‌های محیط‌‌های طبیعی ایران، پدیده‌‌های طبیعی و دخالت‌‌های انسان (بایدها و نبایدها، راهبردهای پیشنهادی). نشریه طبیعت ایران، 6(2): 20-7.
سندگل، ع.ع. و کلاله، م.، 1370. بررسی سازگاری گونه‌‌های مرتعی و علوفه‌‌ای در کلاله، گنبد کاووس. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 44 صفحه.
سندگل، ع.ع. و ملک‌‌پور، ب.، 1373. مروری بر تحقیقات انجام‌شده و در حال اجرا در رابطه با یونجه‌‌های یک‌ساله در ایران و تدوین برنامه کار برای آینده. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 22 صفحه.
شامخی، ت.، 1366. طرح توسعه تحقیقات منابع طبیعی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 76 صفحه.
شیدائی، گ. و نعمتی، ن.، 1352. مرتع‌داری نوین و تولید علوفه در ایران. انتشارات سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، 292 صفحه.
صیادی، م.، 1352. افزایش ظرفیت تولیدی مراتع از طریق انتخاب گونه‌‌های علوفه‌‌ای مناسب و تأثیر روش کاشت. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 45 صفحه.
عصاره، م.ح. و سیداخلاقی، س.ج.، 1388. سند راهبردی توسعه تحقیقات منابع طبیعی ایران، مبانی، راهبردها و راهکارها. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، 379 صفحه.
فرح پور، م.، 1381. بررسی روند توسعه بخش تحقیقات مرتع. نشریه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 7: 20-1.
فیاض، م.، 1390الف. رفتار چرایی دام. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 180 صفحه.
فیاض، م.، 1390ب. ارزش رجحانی گونه‌های مهم مرتعی گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 145 صفحه.
قصریانی، ف.، 1390. حد بهره‌‌برداری مجاز گونه‌‌های مرتعی گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 150 صفحه.
مجنونیان، هـ.، 1377. جغرافیای گیاهی ایران (کاربرد جغرافیای گیاهی در حفاظت). انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست، تهران، 232 صفحه.
مصداقی، م.، 1374. مرتع‌داری در ایران. انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 252 صفحه.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، ارزانی، ح. و خداقلی، م.، 1399. علل تخریب مراتع در کشور و راهکارهای برون‌رفت از وضعیت پیش‌آمده. نشریه طبیعت ایران، 5(4): 44-21.
مقدم، م.ر.، 1377. مرتع و مرتع‌داری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 484 صفحه.
طبیعت ایران
دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 29
مهر و آبان 1400
صفحه 7-21

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار