جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Astragalus montis-parrowii

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه،ایران.

2 مربی پژوهشی بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

3 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

گونه Astragalus montis-parrowii Maassoumi & Nemati (گون پرویی)، گیاهی بالشتکی با قاعده چوبی متعلق به بخش Sect. Aegacantha از تیره پروانه‌آسا (Papilionaceae) است. این گونه از گیاهان کوهسری انحصاری ایران (استان کرمانشاه) است. رویشگاه این گونه در شمال ‌شرق شهر کرمانشاه در منطقه‌ای بسیار محدود در قله کوه پرآو است. در قالب طرح تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان و اکوسیستم‌های ایران و انتشار لیست قرمز گونه‌های گیاهی ایران، براساس شیوه‌نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت، جایگاه حفاظتی این گونه تعیین شد. سطح تحت اشغال(AOO)  گونه Astragalus montis-parrowii، با بازدید صحرایی و استقرار پلات در رویشگاه آن، 0025/0 کیلومتر‌مربع (۲۵۰۰ متر‌‌مربع) اندازه‌گیری شد و در طبقه «در بحران انقراض» (critically endangered: CR) قرار گرفت. اگرچه دشواری دسترسی به رویشگاه این‌ گونه، عامل مهمی در حفاظت آن تلقی می‌شود، اما، این موضوع، مانع اصلی برای گسترش جمعیت‌های آن نیز، به شمار می‌رود. بنابراین، پژوهش پیرامون روش‌های حفاظت و جلوگیری از انقراض این گونه بسیار نادر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌منظور حفاظت از این گونه توصیه می‌شود که رویشگاه آن، توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ‌به‌عنوان رویشگاه حفاظت‌شده اعلام شود. همچنین ضروری است در قالب اقدام برای حفاظت در خارج از رویشگاه اصلی، بذر این گونه جمع‌آوری و در بانک ژن منابع طبیعی ایران، ذخیره و پایه‌هایی از آن، در باغ گیاه‌شناسی ملی ایران کاشته شود تا در صورت لزوم، امکان احیای مجدد جمعیت آن در طبیعت وجود داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of the endemic species Astragalus montis-parrowii

نویسندگان [English]

  • Nastaran Jalilian 1
  • Mostafa Nemati Paykani 2
  • Adel Jalili 3
  • Ziba Jamzad 4
1 Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Kermanshah, Iran.
2 Senior Research Expert, Forests and Rangelands Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Kermanshah, Iran
3 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
4 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Astragalus montis-parrowii Maassoumi & Nemati is a dwarf cushion species belonging to Sect. Aegacantha of Papilionaceae family. This alpine species is a local endemic species in Kermanshah province, west of Iran. The habitat of this species is located in the NE of Kermanshah city, with limited distribution at the pick of Parrow Mountain. Based on IUCN guidelines, three criteria were used to evaluate the status of this species: Extent of Occurrence (EOO), Area of Occupancy (AOO), and size of populations. Based on field studies and plot sampling, Astragalus montis-parrowii occupies 0.0025 Km2 (2500 m2). According to our results, Astragalus montis-parrowii is defined as a critically endangered (CR) species. Although the difficulty of accessing the habitat of this species is considered an important factor in its conservation, at the same time, it is the main limiting factor for the expansion of its populations. Considering the topographic status of the habitat, this species seems to tolerate adverse conditions. Therefore, research on conservation and prevention of extinction of this species is of particular importance. Furthermore, the habitat of this rare and endangered species needs to be protected by Forests, Rangelands, and Watershed Organisation. The ex-situ conservation is also recommended by preserving its seeds in Natural Resources Seed Bank and cultivation in the National Botanical Garden of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Astragalus montis-parrowii
  • conservation status
  • IUCN
  • endemic species
  • Papilionaceae
جلیلیان، ن.، نعمتی پیکانی، م. و جم‌زاد، ز.، 1396. شناسایی نمونه‌های هرباریومی استان کرمانشاه. گزارش نهایی طرح پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 98 صفحه.
جلیلی، ع. و جم‌زاد، ز.، 1395. تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان و اکوسیستم‌های ایران و انتشار لیست قرمز گونه‌های گیاهی ایران. گزارش نهایی طرح پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1379. فرهنگ جغرافیایی کوه‌های کشور- جلد دوم. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، 478 صفحه.
قیطوری، م.، 1382. طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور، تیپ‌های مرتعی استان کرمانشاه .مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 152 صفحه.
محمودی، م.، معصومی، ع.ا. و حمزه‌ای، ب.، 1388. پراکنش جغرافیایی گون در ایران. رستنیها، 11(1): 132-112.
محمودی، م.، معصومی، ع.ا. و جلیلی، ع.، 1391. الگوهای انتشار گون در دنیای قدیم بر پایه چند بخش منتخب. رستنیها، 13(1): 39-56.
معصومی، ع.ا.، 1394. فلور ایران، شماره 85: تیره پروانه‌آسا (Fabaceae) جنس گون II (Astragalus II). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 504 صفحه.
معصومی، ع.ا.، 1395. نقش گونستان‌ها در تعادل اکوسیستم. طبیعت ایران، 1(1): 47-41.