توزیع مکانی فرکانس و شدت پدیده گرد و غبار براساس میدان دید افقی در استان خوزستان

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 3- استادیار پژوهش بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

2 استادیار پژوهش بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

اگرچه پدیده گرد و غبار، یکی از مهم‌ترین چالش‌های دو دهه اخیر، در بیشتر استان‌های کشور بوده است، اما استان خوزستان، به‌دلیل هم‌جواری با کانون‌های گرد و غبار کشورهای همسایه و قرارگیری در مسیر جریانات جوی زمستانه ناشی از نفوذ بادهای غربی به عرض‌های جغرافیایی پایین و جریانات جوی تابستانه ازجمله باد شمال، همچنین فعال شدن کانون‌های گرد و غبار داخلی بیشترین تأثیرپذیری را از این پدیده مخرب داشته است. ازآنجایی‌که فرکانس و شدت این پدیده در استان خوزستان، توزیع مکانی یکسانی ندارد، برای شناخت و آگاهی از پتانسیل فرکانس و شدت این پدیده از داده‌های میدان دید افقی در ایستگاه‌های سینوپتیک در یک دوره مشترک آماری (2001-2018) استفاده شد. به‌منظور دقت بیشتر در توزیع مکانی این پدیده به‌ جای روزهای همراه با گرد و غبار از داده‌های ساعتی سینوپتیک رخداد گرد و غبار استفاده شده است. برای شناسایی پتانسیل رخداد شرایط فوق بحرانی و بحرانی گرد و غبار به‌ترتیب از داده‌های با میدان دید افقی 100 متر و 1000 متر استفاده شد. سایر طبقات میدان دید افقی، ازجمله میدان دید افقی 3000 متر و کمتر به‌دلیل اهمیت شرایط حمل‌ونقل هوایی و داشتن مجوز پرواز در یک منطقه گرد و غباری، میدان دید افقی 5000 متر که حاکی از شرایطی است که وقوع پدیده گرد و غبار بر همگان مشهود و قابل لمس است، همچنین میدان دید افقی 9000 متر که شروع پدیده گرد و غبار است، پهنه‌بندی شده است. نتایج نشان داد، توزیع مکانی دیدهای بحرانی در استان خوزستان، با توجه به کاهش سرعت باد از فرایند فرونشینی ذرات و نیز از مناطق خیزش و اطراف کانون‌های گرد و غبار داخلی پیروی می‌کند. توزیع مکانی دید 3000 متر و کمتر از آن، بیشترین شدت و فرکانس را در مناطقی نشان می‌دهد که دارای فرودگاه هستند نظیر فرودگاه بین‌المللی اهواز و آبادان و فرودگاه دزفول و امیدیه. آگاهی و شناخت مناطق دارای فرکانس و شدت گرد و غبار به‌ویژه در میدان دید افقی بحرانی و فوق بحرانی، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران را در انجام و انتخاب عملیات اجرایی برای کاهش و کنترل ریزگرد در استان خوزستان یاری می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial distribution of frequency and intensity of dust phenomenon based on horizontal visibility field in Khuzestan province

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Dargahian 1
  • samaneh Razavizadeh 2
1 , Assistant Prof., ., Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands
2 Assistant Prof., Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

Although dust storms have been one of the challenges in most provinces of the country in the last two decades, Khuzestan province has been most affected by this destructive phenomenon. Since the frequency and intensity of this phenomenon in Khuzestan province do not have the same spatial distribution, horizontal visibility field data at synoptic stations in a common statistical period (2001-2018) were used to identify the frequency and intensity potential of this phenomenon. To be more accurate in the spatial distribution of this phenomenon, instead of days with dust, synoptic hourly data of dust occurrence have been used. Data with a horizontal visibility field of 100 m and 1000 m were used to identify the potential of supercritical and critical dust conditions, respectively. Other classes of horizontal visibility, including the 3000-m horizontal visibility, the 5000-m horizontal visibility, and the 9000-meter horizontal visibility were zoned. The results showed that the spatial distribution of critical views in Khuzestan province, due to the decrease in wind speed, followed the process of particle subsidence as well as the rising areas and around the internal dust hotspots. The spatial distribution of visibility of 3000 meters and less shows the highest intensity and frequency in airport areas such as Ahvaz and Abadan International Airports and Dezful and Omidieh Airports. Awareness and knowledge of areas with frequency and intensity of dust, especially in the critical and supercritical horizontal visibility field helps planners and decision-makers in performing and selecting executive operations to reduce and control dust storms in Khuzestan province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical and supercritical conditions
  • horizontal field of view
  • dust storm

مراجع

-احمدی، م؛ داداشی رودباری، ع.، جعفری، م.، 1398. تأثیر ارتفاع لایه‌مرزی در طوفان‌های گرد و غبار جنوب غرب ایران، فصلنامه مخاطرات محیط طبیعی، 8(19): 151-174.
-اصغری­پوده، ز. شفعی­زاده، م. فاخران، س. گیلانی، ع.، 1394. ارزیابی و پهنه­بندی تغییرات مکانی – زمانی طوفان‌های گرد و غبار با استفاده از شاخص DSI در استان خوزستان. دومین همایش ملی تغییرات اقلیم و مهندسی توسعه پایدار کشاورزی و منابع طبیعی، تهران.
- افضلی، م.،1393. بررسی وقوع دید افقی کمتر از 2 کیلومتر و روزهای گرد و غباری در استان خوزستان. کنفرانس بین‌المللی مهندسی، هنر و محیط زیست، لهستان، 20-21 آذر 1393.
- درگاهیان، ف. و رضوی‌زاده، س.، 1398. تغییرات زمانی و مکانی مولدین گرد و غبار در رخداد دیدهای فوق بحرانی در اهواز. مدیریت اراضی، 7(2): 195-209.
- میری، ع.، 1399. تحلیل طوفان‌های گرد و غبار سیستان با استفاده از شاخص‌های DDI و DSI و پارامترهای سرعت باد، دید افقی و غلظت PM10. پژوهش‌های حفاظت آب‌وخاک، 27(1): 1-23.
- نبوی، س.، مرادی، ح. و شریفی‌کیا، م.، 1398. ارزیابی توزیع زمانی طوفان های ریزگرد و ارتباط عوامل مؤثر با فراوانی وقوع این پدیده در استان خوزستان طی سال‌های 2000 تا 2015. نشریه سپهر، 38(11): 191-203.
- گیوه‌چی، ر،. 1390. تعیین منابع صحرایی طوفان‌های گرد و غبار مختلف و سهم هر کدام در غلظت PM10 در تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد عمران محیط زیست، دانشگاه صنعتی شریف، 195 صفحه.
طبیعت ایران
دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 28
مرداد و شهریور 1400
صفحه 75-81

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار