ردیابی جایگاه اقدامات بیابان‌زدایی دربرنامه‌های توسعه‌ای ایران

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسنده

مربی پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

در گذر چند دهه اخیر، سیاستها و راهبردهای توسعه در ایران مشحون از تحولات مختلف بوده است. تا پیش از دهه۱۳۳۰، ایران فاقد یک استراتژی مشخص برای توسعه بود. به تدریج با رشد اندیشه‌های توسعه‌و پیشرفت، ضرورت برنامه‌ریزی بیش از پیش آشکارتر شد. از آن هنگام تاکنون 2 برنامه بلندمدت و 12 برنامه میان‌مدت عمرانی و توسعه‌ای تهیه و ارائه شده است. در هریک از این برنامه‌ها می‌توان ردپایی از برنامه‌های بیابان‌زدایی را جستجو نمود. این مطالعه با بهره‌مندی از روش‌شناسی توصیفی و مقایسه‌ای برآن است جایگاه تحولی بیابانزدایی را در متون برنامه‌ای قبل و بعد از انقلاب اسلامی ردیابی نماید. این بررسی ، حاکی از این واقعیت است که تقریباً در تمام برنامه‌های توسعه بویژه از دهه 1340 به این سوی، همواره اهداف منابع‌طبیعی و بیابانزدایی با جهت‌گیری‌ها و رویکردهای متفاوتی در سبد برنامه‌ها و اولویت دولتها مطرح بوده است. لیکن با وجود اقدامات و مداخلات برنامه‌ای فراوان، متاسفانه به دلیل فقدان برنامه‌ای جامع با یک مبانی نظری مشخص و قوی، پروژه‌محوری، ضعف زیرساختهای ساختاری و تحقیقاتی، عدم شناخت دقیق از رویدادها و چالش‌ها، کمبود آمار و اطلاعات دقیق در این حوزه، روند و شدت یبابانزایی همچنان ادامه دارد. خوشبختانه در سالهای اخیر توسعه تحقیقات و جهاد علمی: بازتاب‌های خوبی در پژوهش‌بنیان ساختن برنامه‌ها و اقدامات پیدا کرده و می‌توان کماکان امیدوار بود که بتوان با تقویت مبانی علمی سیاستگزاری در آینده، زمینه را برای به حداکثررسانی اثربخشی و کارایی برنامه‌ها، طرحها و پروژه‌های بیابانزدایی در کشور هموارتر ساخته و دورنمای مطلوبی را ترسیم نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Tracking combat desertification measures in Iran's development programs

چکیده [English]

Over the past few decades, development policies and strategies in Iran have been fraught with various developments. Prior to the 1930s, Iran lacked a clear planning and development strategy. Gradually, with the growth of development ideas, the need for planning became more apparent. Since then, two long-term and 12 medium-term development and development programs have been prepared and presented. In each of these programs you can search for traces of natural resource programs. With the use of descriptive and comparative methodology, this study aims to trace the evolutionary position of desertification in the process of planning before and after the Islamic Revolution. This tracking reflects the fact that in almost all development programs, especially since the 1940s, the goals of natural resources and desertification have always been addressed with different orientations and approaches in the portfolio and priority of governments, but due to the lack of a comprehensive program (Hollestic Plan). With a strong theoretical foundation, project-oriented governance, weak structural and research infrastructure, lack of accurate knowledge of events, lack of accurate statistics and information in this area, unfortunately, despite many efforts that took place during the current century from 1330 to 1390, the process And the intensity of the ejaculation It is still going on.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Development Programs"
  • "Desertification"
  • " Natural Resources"
  • " Iran
  • "
خلدبرین، ع.، 1380. تدوین سی سال تجربه در زمینه تثبیت ماسه‌های روان- دفتر تثبیت شن و بیابان‌زدایی، ناشر، محل نشر، ؟ صفحه.
دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 1397، آرشیو.
سازمان برنامه،1340. مقدمه برنامه عمرانی سوم ایران. سازمان برنامه، تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه ،1347. مجموعه قوانین برنامه‌های عمرانی کشور. سازمان برنامه،‌ تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه‌و‌بودجه، 1347. اصول و هدف‌های برنامه عمرانی چهارم. سازمان برنامه‌و‌بودجه،‌ تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه‌و‌بودجه، 1351. قانون برنامه پنجم عمرانی کشور. سازمان برنامه‌وبودجه،‌ تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه‌و‌بودجه، 1353. قانون برنامه پنجم عمرانی کشور (تجدیدنظر شده). سازمان برنامه‌وبودجه،‌ تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه‌و‌بودجه، 1362. برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1362-1366). ناشر، تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه‌و‌بودجه، 1374. قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1374-1378). ناشر، تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه و بودجه، 1377. مستندات برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور؛ نظام برنامه‌ریزی برنامه سوم. ناشر، تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه‌و‌بودجه،1378. سیاست‌ها و رهنمودهای کلی برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور؛ پیوست یک لایحه. سازمان برنامه‌و‌بودجه، تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه‌و‌بودجه، 1379. قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. . ناشر، تهران، ؟ صفحه.
سازمان مدیریت‌و‌برنامه‌ریزی، 1383. مبانی نظری و مستندات برنامه چهارم توسعه، جلد اول. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، تهران، ؟ صفحه.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1383. قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1388-1384). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، تهران، ؟ صفحه.
سازمان برنامه، 1338. سنجش پیشرفت و عملکرد برنامه عمرانی هفت‌ساله دوم ایران. ناشر، محل نشر، ؟ صفحه.
زارع، س.، 1396. مروری بر اقدامات صورت‌گرفته در زمینه تثبیت ماسه‌های روان با تأکید بر مالچ‌پاشی، چهارمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان‌های گرد و غباری یزد. یزد، دانشگاه یزد، صفحه ؟-؟.
پورهاشمی، س.ع.، دبیری، ف.، خلعت‌بری، ی. و زارعی، س.، 1395. شکل‌گیری و توسعه مفهوم «حقوق نسل‌های آینده« در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 18(3): 163-178.
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 1368. طرح توسعه تحقیقات منابع طبیعی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 76 صفحه.
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 1387. برنامه راهبردی توسعه تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ؟ صفحه.