مدیریت مرتع (طرح‌های مرتع‌داری)

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسنده

عضو شورایعالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگلها و مراتع کشور

چکیده

پس از ملی شدن مراتع، براساس تکلیف تعیین‌شده در تبصره یک ماده سه قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع (مصوب 30/5/1346)، تهیه و اجرای طرح‌های مرتع‌داری به‌عنوان مهم‌ترین سیاست دولت برای مدیریت مراتع کلید خورد. این سیاست پس از گذشت بیش از پنج دهه، هنوز پابرجا است و از طرف سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور (سازمان ج.م.آ) به‌عنوان برنامه محوری برای مدیریت مراتع پیگیری‌ و اجرا می‌شود. در بند ۲۱ ماده یک قانون حفاظت و بهره‌برداری، در تعریف طرح‌ مرتع‌داری آمده: «طرح‌ مرتع‌داری طرحی است که به‌منظور بهره‌برداری از مرتع مورد تصویب وزارت منابع طبیعی واقع شود». بعدها در مقررات مصوب سازمان ج.م.آ، تعریف طرح مرتع‌داری کامل‌تر شد. در بند ۱۹ فصل اول شیوه‌نامه فنی و اجرایی بهره‌برداری از مراتع کشور (ابلاغیه شماره ۱۳۲۶۱/۱/۹۹-۱۱/۵/۱۳۹۹) و بند ۱۵ فصل اول راهنمای تهیه و اجرای طرح‌های مرتع‌داری ابلاغیه دی ‌ماه سال ۱۳۹۹، طرح مرتع‌داری این‌طور تعریف شده است: «سندی مشتمل بر مجموعه فعالیت‌های مربوط به حفظ، احیاء، اصلاح، توسعه و بهره‌برداری بهینه از مراتع که در قالب برنامه زمانی و مکانی معین و نیز پیش‌بینی حجم عملیات و برآورد هزینه و درآمد، تهیه و به تأیید وزارت جهاد کشاورزی (سازمان) می‌رسد».

عنوان مقاله [English]

Range Management (Rangeland Plans)

نویسنده [English]

  • Mehdi Zohdi
Member of High Council of FRWO
- ازکیا، م.، ۱۳۷۴. طرح‌های مرتع‌داری و بررسی جنبه‌های اجتماعی آن. جنگل و مرتع، 29: ۲۵-۱۶.
- ازکیا، م.، ۱۳۷۵. ابعاد اجتماعی مدیریت بهره‌برداری از مرتع در ایران (با تأکید بر استان‌های فارس و کهگیلویه و بویراحمد). علوم اجتماعی، 8: 1-23.
- ایرانفر، ج.، ۱۳۹۶. منابع غذای دام در کشور (مشکلات و پیشنهادات). ( دست‌نویس مهندس ایرانفر در سال 1356، ارائه و جمع‌بندی‌شده توسط علی‌اصغر معصومی و مهدی زهدی). انتشار اینترنتی در کانال تلگرام انجمن علمی مرتع‌داری ایران، ۱۲۹ صفحه.
- باباخانلو، ب.، ۱۳۶۵. روش مشارکت مردم در عملیات اصلاح و احیای مراتع. سازمان جنگلها و مراتع (دفتر فنی مرتع)، تهران، ۳۲ صفحه.
- بی‌نام، ۱۳۲۸، سازمان، وظایف و برنامه‌های وزارت کشاورزی. وزارت کشاورزی، تهران، ۴۱ صفحه.
- بی‌نام، ۱۳۷۷، مروری بر تجارب سی‌ساله سازمان در بخش مرتع. سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، گروه کارشناسی تدوین تجارب سازمان در بخش مرتع، تهران، ۷۴ صفحه.
- تبریزی، م.، ۱۳۷۷ عامل روانشناختی اجتماعی مؤثر بر حفظ یکپارچگی و یکپارچه‌سازی اراضی مرتعی در طرح‌های مرتع‌داری استان‌های فارس و کهگیلویه و بویراحمد. جنگل و مرتع، 38: ۴۳-۴۰.
- زهدی، م.، ۱۳۹۷. واکاوی مدیریت مرتع و ارائه الگوی راهبردی و اثربخش مرتع‌داری (مطالعه موردی حوزه آبخیز سد طالقان). رساله دکتری (Ph.D) در رشته علوم مرتع، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، ۴۶۹ ص.
- سراج، ن.، ۱۳۴۹. طرح‌های مرتع‌داری در ایران. اولین کنفرانس آموزشی مراتع برای دامداران و کادر فنی مراتع (با همکاری وزارت منابع طبیعی و سازمان پیمان مرکزی Cento). همند آبسرد، ۸-۴ مهر‌ماه ۱۳۴۹، 11 صفحه.
- علیزاده، ع. و مهدوی، ف.، ۱۳۸۵. ارزیابی و بررسی نظرات مجریان طرح‌های مرتع‌داری پیرامون محورهای مهم تعادل دام و مرتع. جنگل و مرتع، 72 و 73: ۲۰-۱۳.
- علیزاده، ع. و مهدوی، ف.، ۱۳۸۶. بررسی نظرات مجریان طرح‌های مرتع‌داری به‌منظور استفاده در برنامه‌ریزی مدیریت مرتع. جنگل و مرتع، 75: ۴۰-۳۰.
- نیکنام، ف.، ۱۳۴۹ طرح‌های مرحله‌ای مرتع‌داری. مجموعه گزارش‌های دومین کنفرانس کارشناسان مرتع کشور، شیراز، ۸-۳ بهمن ۱۳۴۹، ۱۶۷-۱۵۵.