تعیین جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Trifolium kurdistanicum

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سنندج، ایران.

2 استاد، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 مربی پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سنندج، ایران.

5 کارشناسی مهندسی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، واحد سنندج.

چکیده

گونه شبدر کردستانی S.Yousefi, Assadi & Ghaderi Trifolium kurdistanicum گیاهی علفی و متعلق به خانواده Fabaceae است. این گونه بومی استان کردستان است و در رویشگاهی بسیار محدود در ارتفاع 2600 متری از سطح دریا در کوه­های روستای بندول از توابع مریوان می‌روید. جایگاه حفاظتی این گونه بر مبنای مؤلفه­های اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در طبقه Critically Endangered یا «در بحران انقراض»  قرار می­گیرد. اگرچه ایزوله بودن شبدر کردستانی فاکتور مهمی در حفظ و بقای این گونه تلقی می­شود ولی بزرگ‌ترین مانع برای گسترش جمعیت­های آن نیز به شمار می­رود. ریزش‌های مهیب سنگلاخی و عدم پایداری خاک رویشگاه این گونه از تهدیدات جدی بقای آن محسوب می­شوند. مهم­ترین راهکار حفاظت از این گونه کمک به تکثیر آن از طریق بذر‌گیری و بذرپاشی در سایر رویشگاه­های مشابه در کوه­های اورامان است که نیازمند اعتبار و نیروی انسانی کارآمد است. همچنین می­توان در باغ­های گیاه‌شناسی و مزارع تحقیقاتی نیز آن را تکثیر و از انقراض آن جلوگیری نمود.

عنوان مقاله [English]

Conservation status of Trifolium kurdistanicum, an endemic species of Iran

نویسندگان [English]

  • Azad Rastegar 1
  • Ziba Jamzad 2
  • Adel Jalili 3
  • Hosein Maroofi 4
  • Hiva Ghaderi 5
1 Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran
2 Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
4 Senior Research Expert, Forests and Rangelands Research Department, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran
5 BSc. in Agricultural Engineering, Payame-Noor University, Sanandaj Branch
چکیده [English]

Trifolium kurdistanicum S.Yousefi, Assadi & Ghaderi(Fabaceae) is one of the endemic species in the flora of Kurdistan province, distributed in the mountains of Bendol village in the southwest of Marivan. Based on IUCN criteria and categorizes, this species is assigned as Critically Endangered (CR). This species has only one population. Although isolation of the species in a restricted habitat is the main reason for its conservation, it is also the main inhibitor factor for its expansion to create larger populations. Extreme rockfall and soil instability of the habitat of this species are serious threats to its survival. Due to lacking natural corridors for expanding and migration of the species to other similar habitats in the Avroman area, the best ways for such an aim are seeding and sowing in the area that requires sufficient funding and skilled people to be fully familiar with the area and its flora. Botanical gardens and research farms will be other destinations for propagation of this valuable species.

اخوان روفیگر، ا.، باقری، ع.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1398. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Astragalus vernaculus. طبیعت ایران، 4 (6): 117-113.
پناهی، پ. و جم‌زاد، ز.، 1396. جایگاه حفاظتی بلوط‌های ایران. طبیعت ایران، 2 (1): 82-91.
جلیلی، ع. و جم‌زاد، ز.، 1395. طرح تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان و اکوسیستم‌های ایران و انتشار لیست قرمز گونه‌های گیاهی ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.
جلیلیان، ن.، نعمتی‌پیکانی، م.، محبی، ج.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1397. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Silene parrowiana. طبیعت ایران، 3 (3): 102-106.
جم‌زاد، ز. و معین، ف.، 1396. جایگاه حفاظتی گونه‌ای نادر از جنس سلوی به نام Salvia aristata. طبیعت ایران، 2 (3): 92-95.
حاتمی، ا.، صادقیان، س.، جعفری، ع.، جم زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1396. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Salvia lachnocalyx. طبیعت ایران، 2 (5): 98-103.
دیناروند، م. و حمزه، ب.، 1396. جایگاه حفاظتی گاوزبان خوزستانی. طبیعت ایران، 2 (2): 100-104.
سلطانی‌پور، م.، جم زاد، ز.، جلیلی، ع. و محمودی، م.، 1399. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری مورخوش Zhumeria majdae. طبیعت ایران، 5 (1): 91-96.
صفی‌خانی، ک. و جم‌زاد، ز.، 1398. جایگاه حفاظتی گونه Leutea avicennae در ایران. طبیعت ایران، 4 (5): 81-86.
عزیزی، ن.، امیرآبادی‌زاده، ح. و جم‌زاد، ز.، 1397. بررسی جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Kaviria zehzadii در ایران. طبیعت ایران، 3 (5): 96-100.
محبی، ج.، جم‌زاد، ز. و بخشی‌خانیکی، غ.، 1395. جایگاه حفاظتی 6 گونه انحصاری مرزه در ایران. طبیعت ایران، 1 (1): 74-79.
معروفی، ح.، 1396. گل صدتومانی گونه‌ای بسیار نادر در ایران. طبیعت ایران، 2 (6): 110-113.
مهرنیا، م.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1399. جایگاه حفاظتی گونه‌ای نادر به نام آزیل Azilia eryngioides. طبیعت ایران، 5 (2): 129-123.