جایگاه حفاظتی گونه نادر Levisticum officinale در ایران

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

2 پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

3 استاد، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

انجدان رومی با نام علمی Levisticum officinale گیاهی چند ساله از خانواده چتریان و متعلق به جنسی تک‌گونه‌ای است. این گیاه ارزشمند در ایران تنها در بخش کوچکی از رشته‌کوه‌های هزار در جنوب استان کرمان مشاهده می‌شود. جایگاه حفاظتی این گونه درقالب طرح تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان و اکوسیستم‌های ایران، براساس شیوه‌نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت تعیین شد. نتایج نشان داد که گرچه این گونه در برخی کشورهای اروپایی کشت می‌شود، اما در ایران یه‌صورت وحشی و به شکل لکه‌های باریک و جدا از هم در رویشگاه دیده می‌شود و مساحت تحت اشغال آن 0/13 کیلومتر مربع است. براساس معیارهای جهانی حفاظت از طبیعت جایگاه این گونه در ایران در طبقه «در بحران انقراض (CR)» تعیین شد. بررسی‌ها نشان داد برداشت بی‌رویه و پیش از موعد گیاه و حشکسالی‌های اخیر از عوامل اصلی تهدید کننده این گیاه بشمار می روند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of Levisticum officinale

نویسندگان [English]

  • Mansoureh Khodashenas 1
  • Mashaallah Khodashenas 2
  • Ziba Jamzad 3
  • Adel Jalili 3
  • Mohammad Mahmoodi 4
1 Assistant Professor, Research Division of Natural Resources, Kerman Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kerman, Iran
2 Research Expert, Research Division of Natural Resources, Kerman Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kerman, Iran
3 Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
4 Assistant Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Levisticum officinale is a perennial herb, belonging to Apiaceae family. In Iran, this valuable species just grows in a small area of Hezar Mountains, located in South of Kerman province. Based on IUCN guidelines, three criteria were used to evaluate the status of this species: extent of occurrence (EOO), area of occupancy (AOO), and size of populations. Although this species is cultivated in some European countries, our results showed that it grows wild in the form of narrow and separate spots on the habitat, and its area of occupancy is 0.13 square kilometers in Iran. According to global standards for nature conservation and based on our results, Levisticum officinale is defined as a Critically Endangered (CR) species in Iran. The studies have shown that excessive exploitation, over-harvesting of young plants, and prolonged dry climate are the main threats to this species.

- امیدبیگی، ر.، 1379.   رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوم، چاپ اول، انتشارات فکر روز.
- پناهی،پ.. وجم زاد،ز.،1396.. جایگاه حفاظتی بلوط‌های ایران. طبیعت ایران، 2(1): 91-82
- خداشناس، م.، 1395. بهینه‌سازی کشت درون شیشه ای گیاه دارویی انجدان رومی   (Levisticum officinale)و تأثیر   برخی محرک ها بر فرآورده های متابولیسم آن. فیزیولوژی گیاهی، پایان نامه دکتری، دانشکده علوم. دانشگاه شهید باهنر کرمان.
- دیناروند، م. و حمزه، ب.، 1396.   جایگاه حفاظتی گاوزبان خوزستانی. طبیعت ایران، .104-100 : (2) 2
- رسام, ق.، غلامی، م.، اسدی،ق. ودادخواه، ع .، 1385. انقراض گونه‌های گیاهی، تهدید جدی تنوع زیستی در بوم‌نظام‌های طبیعی (مطالعه موردی، فلور دارویی منطقه شیروان). دومین همایش ملی کشاورزی بوم‌شناختی ایران
- رفیعیسربیژن، م.،ناصری. ک. ومصداقی. م.، 1395. بررسی رویشگاه فردی و آت‌اکولوژی گونه مرتعی انجدانرومی Levisticum officinale    در ارتفاعات هزار کرمان. اولین همایش ملی منابع طبیعی و توسعه پایدار در زاگرس مرکزی
- محبی،ج.،جم زاد،ز. وبخشیخانیکی،غ.،1395. جایگاه حفاظتی 6 گونه انحصاری مرزه در ایران. طبیعت ایران،1(1): 74-71
-محمودی، م. 1397. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری   Campanula lamondiae در ایران. طبیعت ایران،102-98:(4)3
- مظفریان، و.،   1386. فلور ایران، شمار 54: تیره چتریان (Umbelliferae) . انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. 600 صفحه
-مومنی، م.،1389. نقش انسان در تغییرات محیط طبیعی، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر (، 19:16 (75)،
Bachman S, Moat J, Hill AW, de la Torre J, Scott B. “Supporting Red List threat assessments with GeoCAT: geospatial conservation assessment tool.” (2011) In: Smith V, Penev L (Eds) e-Infrastructures for data publishing in biodiversity science. ZooKeys 150: 117–126. (Version BETA).
Blamey, M. and Grey-Wilson, C., 1989. Illustrated flora of Britain and Northern Europe. Hodder and Stroughton.
Freyn, J., 1896. Über neue und Bemerkeneswerthe orientalische Pflanzenarten. Bulletin de l'Herbier Boissier, 5 (7): 579 – 626.
IUCN, 2017. Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria. Ver. 13. Prepared by the Standards and Petitions Subcommittee, 108 p. Downloadable from http://www.iucnredlist.org/documents/RedList- Guidelines.pdf.
K.H. Rechinger, 1987. Levisticum. In: Flora Iranica, Umbelliferae. No. 162, K.H. Rechinger (ed.), Akademische Druck and Verlagsanstalt, Graz, Austria.
USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. URL: https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=22014. Accessed 29 May 2020.