گستره قیچ‌‌زارهای درختچه ای در مناطق مرکزی و جنوبی ایران

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

هر گونه برنامه‌‌ریزی در زمینه مدیریت اکوسیستم‌‌های مرتعی، نیازمند کسب اطلاعات پایه از این عرصه‌‌ها است. از جمله اطلاعات پایه، مشخص نمودن گستره گونه‌‌های شاخص و معرفی خصوصیات رویشگاهی آنهاست. در این ارتباط، گستره قیچ‌‌زارهای درختچه ای در مناطق مرکزی و جنوب کشور، ارائه شد و پوشش گیاهی، ویژگی‌‌های اقلیمی، خاکی و توپوگرافی محل‌‌های پراکنش ارائه گردید. بر مبنای نتایج، گونه‌‌های قیچ درختچه ای با نام علمی Zygophyllum atriplicoides وZygophyllum eurypterum ، که در برخی منابع مترادف هم دیگر درنظر گرفته شده اند، فراوان ترین گونه های قیچ در ایران هستند که در حدود 8/15 میلیون هکتار از مناطق بیابانی و درمنه‌‌زارهای استپی، پراکنش دارند که 5/9 درصد از مساحت خشکی های کشور را در بر می‌‌گیرند. بیشترین فراوانی قیچ‌‌زارها، در رویشگاه‌‌هایی با میانگین بارندگی سالانه 69 تا 167 میلیمتر و محدوده دمایی حدود 13 تا 5/23 درجه سانتی‌گراد، است که دارای اقلیم فراخشک تا خشک می‌‌باشند. رویشگاه‌‌های قیچ، بیشتر در خاک‌‌های قلیایی ضعیف، آهکی، سازندهای گچی مارنی، شنی، خاک‌‌های فقیر از نظر نیتروژن و ماده‌‌‌‌‌آلی و به‌‌طور محدود در خاک‌‌های شور، گسترش یافته‌‌اند. در مجموع،خصوصیات رویشگاهی، بیانگر آن است که گونه‌‌های قیچ، دارای دامنه اکولوژیک وسیع بوده و سازگاری زیادی برای رویش در انواع خاک ها، نواحی مختلف آب و هوایی و توپوگرافی دارند. اطلاعات ارائه شده، سهم شایانی در مطالعات مرتعداری و مکان‌‌یابی عملیات اصلاح مراتع در گستره قیچ‌‌زارها در مناطق مرکزی و جنوبی کشور دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Distribution of Zygophyllum shrub species in the central and southern regions of Iran

نویسندگان [English]

  • Parvaneh Ashouri 1
  • Morteza Khodagholi 2
  • Javad Motamedi 2
1 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Associate Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Any planning of rangeland ecosystem management requires basic information in these areas. The basic information is to determine the distribution of indicator species and to introduce their habitat characteristics. In this regard, the habitats of Zygophyllum species in the central and southern regions of the country were considered. The vegetation of habitats, climatic, soil and topographic characteristics of these areas were presented. Based on the results, the shrub species with the scientific names of Zygophyllumatriplicoides and Z. eurypterum, which were considered as synonymous in some references, are the most abundant species of Zygophyllum in Iran. They cover an area of 15.8 million hectares of desert areas and steppe rangelands, forming 9.5% of the whole area. Zygophyllum species are most common in habitats with an average annual rainfall of 69 to 167 mm and a temperature range of 13 to 23.5 0C, which have a very dry to dry climate. The Zygophyllum habitats are mostly spread in weak alkaline and calcareous soils, marl gypsum formations, sand dunes, poor soils in terms of nitrogen and organic matter, and to a limited extent in saline soils. In general, habitat characteristics indicate that Zygophyllum species have a wide ecological range and are highly adaptable to grow in a variety of soils and different climatic zones and topography. The presented information has a significant contribution in rangeland studies and location of rangeland improvement operations in the habitats distribution range of Zygophyllum in the central and southern regions of the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Plant communities
  • rangeland ecosystems
  • ecological areas
  • habitat characteristics

مراجع

اخیانی، خ.، 1371. فلور ایران. تیره اسفند (Zygophyllaceae)، شماره 7، انتشارات موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع، 49 صفحه.

جنگجو، م.، نوعدوست، ف.، 1391. اﻛﻮﻟﻮژی ﻓﺮدی ﮔﻴﺎه ﻗﻴﭻ atriplicoidesZygophyllum در مراتع استان خراسان شمالی. نشریه مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، 65 (4)، 483-494.

فیاض، م، فرحپور، م، گودرزی، م، نعمتی، ه.، عشوری، پ.، 1387. طرح ملی شناخت مناطق اکولوژیک کشور. گزارش نهایی طرح پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، 453 صفحه.

محمدی، ا.، متین خواه، س.، ح.، خواجه الدین، س.، ج.، 1392. بررسی برخی ویژگی های اکولوژیکی گونه قیچ atriplicoides Zygophyllum در برخی مناطق نیمه خشک استان اصفهان. دو فصل نامه علمی-پژوهشی خشک بوم، 3(1).
Ahmad, V. U., Iqbal, S., Nawaz, S. A., Choudhary, M. I., Farooq, U., Ali, S. T., Ahmad, A., Bader, S., Kousar, F., Arshad, S., Tareen, R. B., 2006. Isolation of four new pterocarpans from Zygophyllum eurypterum (syn. Z. atriplicoides) with enzyme‐inhibition properties, Chemistry & biodiversity, 3(9), 996-1003.
Dyer, R.A., 1975. The Genera of Southern African Flowering Plants. Botanical Research Institute.
EL Hadidi, M.N., 1975. Zygophyllaceae in Africa. Boissiera 24: 317-323.
El. Hadidi, M. N., 1972. Zygophyllaceae in K. H. Rechinger Flora Des Iranischen hochlandes und der umrahmenden gebirge. No. 98. Akademische druck-Austria, 32 p.
https://www.gbif.org
https://www.inaturalist.org
Iqbal, S., Khan, A., Ahmad, V. U., Khan, M. A., Bader, S., Farooq, U., Khan, S.S., Zahoora, A., Tareen, R. B., 2011. Two new triterpenoids from Zygophyllum eurypterum, Nat Prod Commun, 6(2), 179-182.
Mabberley, D., 2008. In Mabberley's Plant-book: A Portable Dictionary of Plants, their Classification and Uses (P. 925). Cambridge: Cambridge University Press.
Sheahan M.C., 2007., Zygophyllaceae. In: Kubitzki K. (eds) Flowering Plants Eudicots. The Families and Genera of Vascular Plants, vol 9. Springer, Berlin, Heidelberg.
Van Zyl, L., 2000. A systematic revision of Zygophyllum (Zygophyllaceae) in the southern African region. Ph.D. thesis, University of Stellenbosch, 449 p.
طبیعت ایران
دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 22
مرداد و شهریور 1399
صفحه 69-77

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار