«مرتع» عنوان شناخته شده بر مجموعه‌ای از اکوسیستم‌هاست که «قابل چرا بودن» توسط دام، نقطه مشترک آنها است. حتی تحول و تکامل علم مرتع‌داری هم حول محور همین کارکرد شکل گرفته است، یعنی به زبان ساده، مرتع‌داری علم کاربردی مدیریت چراست. حال سؤال اساسی این است، آیا تنها کارکرد اصلی این رویشگاه‌ها تأمین علوفه است؟ اگرچه این علم با همین تعریف و ساختار هم توانسته است علاوه‌بر مدیریت تأمین علوفه دام در طبیعت، تا اندازه‌ای در حفاظت و نگهداری این اکوسیستم‌ها موفق باشد، اما برداشت و تعریف ناقص از این موضوع، سبب ایجاد غفلت انسان در شناخت درست این اکوسیستم‌ها شده است.
دقت داشته باشیم عرصه‌هایی را که ما در ایران به‌عنوان مراتع می‌شناسیم شامل شور‌روی‌ها، درمنه‌زارها، گون‌زارها، مانداب‌ها، چمن‌زارها و اکوسیستم‌های آلپی است که هر کدام با هویتی مستقل دارای خاستگاه اکولوژیک متفاوتی هستند. این عرصه‌ها علاوه‌بر ظرفیت چرا، نقش اساسی در حفظ تنوع زیستی، خاک و آب دارند، آنها همچنین دارای فرایند خاص در توالی و تواتر و از همه مهم‌تر بستر تکامل به همزیستی، رقابت، گونه‌زایی و چرخه حیات هستند و می‌بایست از این منظر مورد‌توجه قرار گیرند.
ضروری است، ضمن هویت‌بخشی به تک‌تک این اکوسیستم‌ها و برجسته کردن نقش اکوسیستمی آنها در فرایند آموزش، پژوهش و مدیریت، تحولات اساسی به‌وجود آید. شاید انجمن علمی مرتع‌داری بتواند در بسترسازی برای این تحول نقش کلیدی ایفا کند.
عنوان مقاله [English]
“Rangeland” is an incomplete title for a set of ecosystems
نویسنده [English]
Adel Jalili
Prof., Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
)