مدیریت رویشگاه خارشتر در شوره‌زارهای حاشیه دریاچه ارومیه

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 پژوهشگر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

در حال حاضر، به­واسطه تغییرات اقلیمی و خشک شدن دریاچه ارومیه و پسروی آب، تعدادی از جوامع گیاهی، حذف و جوامع دیگری ظهور پیدا کرده­اند. خارشتر نیز به­واسطه خصوصیات اکولوژیکی و بیولوژیکی، در سطح وسیعی از اراضی شور تخریب شده و هم مرز با خاک­های شیرین، پراکنش پیدا کرده که در صورت عدم مدیریت رویشگاه آن، اراضی زراعی به مخاطره خواهد افتاد. در شرایط فعلی، با استناد به تغییرات اقلیمی و نیاز مبرم به تامین بخشی از علوفه دام از طریق علوفه­های کم رایج و کم آب بر و مقاوم به شوری و خشکی؛ استفاده چرایی از رویشگاه­های شور و به­ویژه رویشگاه­های خارشتر، مهم­ترین جنبه استفاده از این گونه است. خارشتر توسط گله­های گاو بومی و گاومیش که دام­ غالب منطقه می­باشند، چرا نمی­شود. از این­رو، بهترین راه مبارزه با آن، چرای چند گونه­ای دام و چرای هدفمند از  رویشگاه آن است. این روش می­تواند تعادل را به اکوسیستم برگرداند و طی آن بهره­برداری متعادل­تری از تمام گونه­های هالوفیت حاشیه دریاچه به­عمل آید و از فرصت طلبی برای یک گونه گیاهی، جلوگیری شود. با مد نظر قرار دادن رفتار چرایی دام­های اهلی، چرای شتر در اراضی شور تخریب شده، قادر خواهد بود تا رشد خارشتر را کنترل و بصورت موثری، تولید بذر آن را بی اثر نماید و تا حد زیادی، نگرانی گسترش آفات و بیماری­ها به اراضی زراعی را تحت کنترل در آورد. به نظر می­رسد چنانچه کلیه عوامل موثر در سودآوری چرای مستقیم شتر از رویشگاه­های خارشتر، مورد توجه قرار گیرد، مرتع­کاری آن در رویشگاه­های شور تخریب شده، راه حل موثر برای جبران کمبود علوفه محسوب می­شود. در واقع سهم بالقوه آنها در جلوگیری از تلفات دام­ها در فصل غیر رشد، مهم­ترین برتری آنهاست. به­علاوه در صورتی که مزایای آنها، از نظر استفاده چند منظوره نظیر تولید روغن، بیواتانول، ترکیبات معطر، مان­های گیاهی (ترنجبین)، تولید عسل و ... مد نظر قرار گیرد، مرتع­کاری آن توجیه می­یابد. از این­رو، توسعه آن به­عنوان یک منبع علوفه­ای، در اراضی شور تخریب شده و چرای مستقیم دام از آنها، قابل توصیه هست ولی توسعه آن برای دیگر اراضی و ایجاد چراگاه­های مصنوعی، نیازمند تحقیقات بیشتر در سایت­های الگویی و کم خطر برای تنوع زیستی مراتع است که باید از بخش­های تحقیقاتی، استعانت خواست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Management of the habitat of Alhagi pseudalhagi in the saline rangeland of Urmia Lake coast

نویسندگان [English]

  • Javad Motamedi 1
  • Ali Ashraf Jafari 2
  • Mehdi Zohdi 3
1 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 1Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Nowadays, due to climate change and drying of Urmia Lake, and the recession of water, a number of vegetation communities have disappeared and other communities have emerged. Alhagi pseudalhagi has also been degraded by extensive ecological, habitat, anatomical, morphological, physiological, genetic and biological properties, and has been dispersed along the border with agricultural soils, which, in the absence of management, agricultural land will be compromised. Therefore, based on climate change and the urgent need to provide part of forage from less-water efficient, not common and, salt and drought-resistant it can be stated that the most important application of Alhagi pseudalhagi is forage. . However, there is no report on the grazing of Alhagi pseudalhagi by the dominant livest of region which is native cattle and buffaloes. Hence, the best way to deal with it is to graze various livestock and targeted grazing from its breeding grounds. This method can restore the equilibrium to the ecosystem, in which a more balanced utilization of all the halophytic species of the margin of the lake can be considered.  The camel's grazing in the degraded lands will be able to control the growth of seed production and, to a large extent, the spread of pests and disease. Considering all the factors affecting the profitability of gazing camel, it can be say that the pasture cultivation is an effective remedy for deficiency of forage. In fact, their potential contribution to preventing livestock losses in the non-growing season is their most important advantage. In addition, there are other benefits such as oil production, bio-ethanol, aromatic compounds, vegetarian manna, honey production, and so on. Therefore, its cultivation in saline pastures and direct grazing of livestock from them are recommended. Hence, the creation of artificial pasture requires further research on the pattern sites and a low risk for biodiversity in rangelands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Weed species
  • Plant communities
  • Targeted grazing
  • Livestock feeding
  • Halophytes
-احمدی، ا.، عصری، ی.، طاطیان، م.ر.، تمرتاش، ر. و یگانه، ح.، 1397. بررسی اثر خشک شدن دریاچه ارومیه بر تغییرات جوامع گیاهی. نشریه مرتع، سال دوازدهم، شماره دوم، صفحات 153-138.
- اله قلی، ع. و عصری ، ی.، 1392. بررسی تغییرات جوامع گیاهی حاشیه جنوب شرقی دریاچه ارومیه. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی، سال پنجم، شماره پانزدهم، صفحات 87-74.
- ارزانی، ح.، معتمدی، ج. و زارع چاهوکی، م.ع.، 1389. کیفیت علوفه گیاهان مرتعی کشور. معاونت پژوهشی دانشگاه تهران با همکاری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور.
- خورسندی، ف.، وزیری، ژ. و عزیزی زهان، ع.ا.، 1389. شورورزی، استفاده پایدار از منابع آب و خاک شور در کشاورزی. انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، 320 صفحه.