روش‌های جوانه‌زنی بذر برخی گونه‌های گیاهی مرتعی و دارویی

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسنده

استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

بذر مهمترین عامل تکثیر و حفظ ذخایر توارثی گیاهی بوده و در انتشار گیاه در مناطق مختلف، حفظ و بقای نسل گیاه در شرایط سخت و طولانی‌مدت، نقش به‌سزایی دارد. بذر بسیاری از گونه‎های مرتعی و دارویی دارای خواب بوده و لازم است جهت کاشت آنها به‎ویژه در محیط و زمان خارج از شرایط طبیعی، خواب آنها برطرف شود. در بررسی حاضر روشهای شکستن خواب بذر گیاهان مرتعی و دارویی در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به‎ وسعت عملیات آزمایشگاهی و تعدد گونه‌ها، نتایج حاصله شامل مناسبترین تیمارها و بستر جهت شکستن خواب و افزایش جوانه‌زنی بذر گونه‌های مورد بررسی در جدولی خلاصه و ارائه گردید. به‎طور کلی مشخص شد که جهت بررسی قوه‌نامیه و خوابشکنی بذر اکثر گونه‌های مرتعی و دارویی ایران روش مناسب برای بذرهای ریز روی کاغذ صافی و درمورد بذرهای درشت، داخل ماسه بادی سترون (به‎نحوی که به اندازه دو برابر قطر بذر داخل ماسه قرار گیرد) و یک تا دوماه سرمادهی در دمای 4+ درجه سانتی‎گراد است. بذرهایی که دارای پوشش سخت می‎باشند لازم است با توجه به منشاء پایه مادری تحت تیمارهای سرمادهی، خراشدهی مکانیکی(سمباده) و شیمیایی(اسید سولفوریک) و... قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Seed germination methods of some rangeland and medicinal species

نویسنده [English]

  • Mohsen Nasiri
Assistance Prof., Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Seed is the most important factor of propagation and conservation of plant genetic resources in different
regions under difficult and prolonged conditions. Seeds are the most important factor for reproduction and
conservation of plant germplasm and plant emissions in different regions, survival in harsh conditions and long
period generation plants. Seed dormancy breaking is necessary for many rangeland and medicinal species.
In the present study, the methods for breaking dormancy of rangeland and medicinal plant seed were studied
in laboratory condition. Due to the extent of laboratory operations and number of species, the results included
the most suitable treatments and substrate for seed dormancy breaking and increasing of seed germination,
summarized and presented in a table. It was generally found that the use of filter paper was the best method
to study the viability and seed dormancy breaking of most range and medicinal plants of Iran; however, for the
large seeds, the use of sterile sand and a chilling treatment (4 ° C) for 1-2 months was useful. Hard coat seeds
need to be treated with chilling, scarification, and chemical treatments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • seed
  • germination
  • viability
  • rangeland and medicinal
 سرمدنیا، غ. ح.، 1375. تکنولوژی بذر (ترجمه)، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 288 صفحه.
علیزاده، م. ع.، نصیری، م.، 1391. سیمای تکنولوژی بذر با تاکید بر گیاهان بر منابع طبیعی، انتشارات موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، 197 صفحه.
 نصیری، م.، 1373‍. بررسی عوامل موثر بر خواب، جوانه‌زنی و نمو بذرها، انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 63 صفحه.
 نصیری، م.، 1374. بررسی عوامل مختلف در شکستن خواب بذر کتان سفید، فصلنامه پژوهش و سازندگی، 28: 48-42.
 نصیری، م.، 1375. بررسی تکثیر جنسی هوهوبا، تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 2: 127-101.
نصیری، م.، بابا خانلو، پ. و مداح عارفی، ح.، 1382. اولین گزارش از شکستن خواب و جوانه‌زنی  بذر کزل  (Diplotaenia damavandica Mozaffarian, Hedge &Lamond)، تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 11 (2): 276-257.
نصیری، م.، مداح عارفی، ح و عیسوند، ح. ر. 1383. بررسی تغییرات قوه‌نامیه و شکستن خواب بذر برخی از گونه‌های موجود در بانک ژن منابع طبیعی. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 12(2):183-163.
Derek Bewley, J., Black, M., 1985.Seeds physiology of development and Germination. Plenum Press , New York.
ISTA [Internatonal Seed Testing Association]., 1996. Internatunal Rules for Seed Testing,1996. Seed sciens and Technology 21 (Suppl.): 288 p.

Singh, C.P.,1985.  A comparison between low temperature and gibberlic acid removed dormancy of Euonymouseuropaeus L. embryos with respect to seedling growth and development. Phyton (Buenos Aires) 45: 143-148.

- Tigabu, M., Oden, P.C., 2001. Effect of scarification, gibberellic acid and temperature on seed   germination of tow multipurpose Albizia species from Ethiopia. Seed Science and Technology, 29 (1): 11-21.