ایران، گنجینه درختان کهن‌سال

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

4 مربی پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور، تهران، ایران

چکیده

درختان کهن‌سال در هر نقطه‌ای از کره‌ زمین ذخایر ارزشمند ژنتیکی، گیاه‌شناسی، فرهنگی و حتی تاریخی محسوب شده و برای ماندگاری و حفاظت از آنها کوشش‌های بی‌شماری می‌شود. خوشبختانه در ایران، کیفیت، تعداد و تنوع این درختان بسیار چشمگیر و حیرت‌انگیز است. با پژوهش‌ انجام ‌شده در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، بیش از 573 اصله درخت کهن‌سال از 36 گونه درختی و درختچه‌ای شناسایی و اطلاعات آنها ثبت شد که با تکمیل طرح مذکور این رقم به یقین فراتر خواهد رفت. کهن‌سالی دورانی از زندگی درخت است که درون‌پوسیدگی محدود یا گسترده در تنه آن آغاز می‌شود. رسیدن به این سن در گونه‌های مختلف، متفاوت است. این دوران در برخی پایه‌ها بسیار طولانی شده و آنها را به‌عنوان پایه‌های ارزشمند معرفی می‌کند. محیط‌های طبیعی مناسب، توجه ویژه مردم به محصول‌دهی مناسب درختان، قرارگیری در مکان‌های تاریخی و مذهبی و همچنین اعتقادات خاص از دلایل طول عمر استثنایی درختان کهن‌سال هستند. امروزه تشخیص سن کهن‌سالی با روش‌های علمی امکان‌پذیر است. در این پژوهش تاکنون گونه‌های چنار، گردو، ارس، سرو و بنه بیشترین فراوانی را داشته‌ و کهن‌سال‌ترین آنها سرو ابرقوی یزد با سن حدود 4000 سال، ارس‌های شهرستانک البرز، ابرسیج سمنان و سرانی خراسان شمالی با سن حدود 2700 تا 2800 سال و سروهای خمره‌ای اِستَند و اِسفاد خراسان جنوبی با سن حدود 990 تا 1040 سال بوده‌اند. طی دو دهه اخیر تلاش فراوانی شده تا با ثبت ملی درختان کهن‌سال و معرفی آنها به دستگاه‌های مرتبط، حفاظت دقیق‌تر و علمی‌تری از آنها انجام شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iran, the treasure of long-lived trees

نویسندگان [English]

  • Mostafa Khoshnevis 1
  • Mohammad Matinizadeh 2
  • Anushirvan Shirvany 3
  • Maryam Teimouri 4
1 Senior Research Expert, Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Associate Prof., Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Assistant Prof., Department of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
4 Senior Research Expert, Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Long-lived trees are known as genetic, botanical, cultural and even historical reservoirs in world and there are countless efforts to maintain and protect them. Fortunately, the quality, number and diversity of long-lived trees in Iran are impressive and astonishing. According the results of a research project conducted at the Research Institute of Forests and Rangelands, more than 573 long-lived individuals belonging to 36 tree species were identified and their information was recorded. This number will certainly be increased with conducting the next phase of the project. Longevity is a period of tree life beginning with limited or extensive heart rot in tree trunk.
The beginning of longevity period is different and depends on trees species. The beginning of longevity takes very long time to start longevity in some trees that makes them very valuable long-lived individuals. The suitable natural habitats, special concern paid to the high productivity of trees, being in historical and religious places and specific religious beliefs are reasons for the extraordinary age of long-lived trees. Nowadays, estimation of age in long-lived trees is possible by scientific methods. According to the results, plane, walnut, Juniper, cedar and wild pistachio had the most frequency.  The most aged long-lived tree is Abarkouh cedar (estimated 4000 years old), followed by Sharestank, Abarsij and Serani Juniper with estimated 2700-2800 years old. The age of Estand and Esfad cypresses was estimated to be 990- 1040 years old. Over the past two decades, there have been a lot of efforts in introducing long-lived trees to the responsible organizations in order to protect them precisely and scientifically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Long-lived trees
  • Protection
  • valuable botanical reservoirs
1-خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م. و شیروانی، ا.، 1384- الف. معرفی درختان کهن‌سال استان تهران، قسمت نخست، درختان کهن‌سال کرج. جنگل و مرتع، 67: 65-58.
2- خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م.، شیروانی، ا. و جلیل‌پور، ب.، 1384- ب. معرفی درختان کهن‌سال استان تهران، قسمت دوم، درختان کهن‌سال شهرستان‌های دماوند و فیروزکوه. جنگل و مرتع، 68-69: 59-52.
3- خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م. و شیروانی، ا.، 1384- ج. معرفی درختان کهن‌سال استان چهارمحال و بختیاری، قسمت سوم، درختان کهن‌سال بازفت و اردل. جنگل و مرتع، 70: 57-52.
4- خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م.، جلیل‌پور، ب.، شیروانی، ا.، ترابیان، ی.، و سیدتقیان، ه.، 1385- الف. معرفی درختان کهن‌سال استان خراسان شمالی. جنگل و مرتع، 71: 59-52.
5- خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م.، جلیل‌پور، ب.، شیروانی، ا.، ترابیان، ی.، و سیدتقیان، ه.، 1385- ب. معرفی درختان کهن‌سال استان خراسان شمالی، شهرستان شیروان. جنگل و مرتع، 72-73: 59-53.
6- خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م.، شیروانی، ا.، جلیل‌پور، ب. و محمدی، ع.، 1386. معرفی درختان کهن‌سال استان سمنان، معرفی درختان کهن‌سال شهرستان شاهرود. جنگل و مرتع، 75: 63-56.
7- علی‌احمد کروری، س، معقولی، ف.، راد، م. و متینی‌زاده، م.، 1377. درختان دیرزیست استان یزد. جنگل و مرتع، 41: 56-43.
8- علی‌احمد کروری، س. معقولی، ف.، راد، م. و متینی‌زاده، م.، 1378. معرفی سروهای دیرزیست استان یزد و بررسی قرابت ژنتیکی آنها با یکدیگر. جنگل و مرتع، 42: 62-54.
9- علی‌احمد کروری، س.، خوشنویس، م.، تیموری، م. و متینی‌زاده، م.، 1378- الف. شناسایی درختان دیرزیست استان چهارمحال و بختیاری. جنگل و مرتع، 44: 52-46.
10- علی‌احمد کروری، س.، معقولی، ف.، متینی‌زاده، م. و پاس‌بخش، ر.، 1378- ب. درختان دیرزیست استان قزوین. جنگل و مرتع، 43: 56-44.
11- علی‌احمد کروری، س.، شیروانی، ا.، خوشنویس، م.، متینی‌زاده م.، ایمانی، گ.، شبستانی، ش. و ولی‌پور کهرود، ح.، 1389. درختان کهن‌سال استان یزد، یادواره هزاره‌های پیشین. انتشارات نیاک، 167 صفحه.
12- متینی‌زاده، م.، معقولی، ف. و علی‌احمد کروری، س.، 1377. میکروکلیمای ده‌بکری و دیرزیستی درختان (بررسی‎های اکولوژیک و فیزیوژنتیک). جنگل و مرتع، 40: 41-34.
13- FAO. (2006). Via delle terme di caracalla 00100. Rome, Itlay.                                                                  
14- MAYER, H., ZUKRIGL, K., SCHREMPF, W., SCHLAGER, G. (eds), 1989: Urwaldreste, Naturwaldreservate und schützenswerte Naturwälder in Österreich, 2. Aufl. Wien, Institut für Waldbau, Bodenkundliche Universität. 152p.
15- Palmberg-Lerche, C. 1993. The Conservation of Forest Genetic Resources: issues and programmes. Diversity 9(3): 26-29. (E).