بررسی عملکرد اسانس گونه‌های مختلف آویشن در شرایط زراعی متفاوت

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه علوم زیست گیاهی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 پژوهشگر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

استفاده از آویشن به‌عنوان گیاه خوراکی و ادویه‌ای از زمان‌‌های بسیار قدیم معمول بوده است. قسمت‌های مورد استفاده این گیاه شامل سرشاخه گلدار آن است. اسانس گونه‌های مختلف جنس Thymus دارای خواص ضدمیکروبی ‌و آنتی‌اکسیدانی است. در این تحقیق 75 جمعیت از گونه‌‌های مختلف آویشن در مزارع تحقیقاتی استان‌‌های آذربایجان ‌شرقی، اردبیل، اصفهان، خراسان رضوی، زنجان، سمنان، فارس، قم، گلستان، مرکزی، همدان، یزد، همچنین همند و آبسرد و باغ گیاه‌شناسی ملی ایران ‌کشت شده و عملکرد کمی و کیفی اسانس آنها مورد بررسی و تحقیق قرار گرفتند. اسانس‌‌های به‌دست آمده با استفاده از دستگاه‌‌های گاز کروماتوگرافی‌ و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنجی جرمی آنالیز و ترکیب‌های شیمیایی آنها شناسایی شدند. بازده اسانس‌ جمعیت‌های مورد مطالعه کشت شده‌ بر حسب وزن خشک بین 15/0 تا 52/4 بود. در جمعیت‌های کشت شده ‌در مزرعه شامل استان‌های مختلف بالاترین بازده اسانس سرشاخه گلدار در گونه T. fedtschenkoi کاشته شده در استان گلستان با منشأ آذربایجان غربی به میزان 52/4 درصد بود. بیشترین درصد تیمول گونه T. transcaspicus با منشأ استان یزد 63/79 درصد و گونه T. daenensis با منشأ بذر لرستان 33/76 درصد بود.‌ بالاترین درصد کارواکرول (7/86 درصد) نیز در گونه T. transcaspicus بود که در ایستگاه همند و آبسرد کشت شد و بیشترین درصد ژرانیول (77 درصد) هم در گونه T. kotschyanus کاشته شده در استان یزد مشاهده شد. نتایج نشان داد چنانچه کمیت (درصد اسانس) مورد توجه باشد، گونه T. fedtschenkoi از آذربایجان غربی ‌و در صورتی‌که ترکیب‌های فنلی‌تیمول و کارواکرول مورد نظر باشد، گونه T. transcaspicus  از استان یزد جهت کشت انبوه پیشنهاد می‌شود. اما اگر کموتایپ ژرانیول مورد اهمیت باشد، گونه T. kotschyanus از استان کردستان پیشنهاد بهتری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Quality and quantity yield of thyme essential oil in different climatic conditions

نویسندگان [English]

  • Mehdi Mirza 1
  • Ebrahim Sharifi Ashoorabadi 2
  • Bahare Allahverdi Mamaghani 3
  • Zahra Behrad 4
1 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Ph.D Student, Department of Plant Biology, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
4 Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension, Tehran, Iran
چکیده [English]

The use of thyme as an edible plant and spice has been commonplace since ancient times. Flowering shoots are used in this plant. The essential oil of thymus species has antimicrobial and antioxidant properties. In this study, 75 populations of thymus species were cultivated from the research fields of East Azarbaijan, Ardebil, Isfahan, Khorasan Razavi, Zanjan, Semnan, Fars, Qom, Golestan, Markazi, Homand and Absard, Hamedan, and Yazd as well as National Botanical Garden of Iran. The quality and quantity yield of essential oil was investigated. Chemical compounds of the study essential oils were identified with GC and GC-MS. The essential oil yield of the study populations was calculated to be 0.15%-4.52% (dry weight). The highest essential oil yield (4.52%) was recorded for T. fedtschenkoi of West Azarbaijan origin, cultivated in Golestan province. The highest percentage of thymol (79.63%) was recorded for T. transcaspicus of Yazd origin and T. daenensis of Lorestan origin. The highest percentage of carvacrol (86.7%) was identified in T.transcaspicus cultivated in the HomandAbsard Station. The highest percentage of geraniol (77%) was identified in T.kotschyanus cultivated in Yazd province. Results showed that if the quantity (essential oil percentage) is considered, T. fedtschenkoi from West Azarbaijan province could be recommended for mass cultivation and in the case of thymol and carvacrol, T. transcaspicus from Yazd province is recommended. However, if geraniol is important, T. kotschyanus from Kurdistan could be a better suggestion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thymus
  • Hydro distillation
  • essential oil
  • accession
  • Thymol

مراجع

- اکبری‌نیا، ا. و میرزا، م.، 1387. شناسایی ترکیب‌های معطر گیاه دارویی آویشن دنایی کشت شده در قزوین. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 87: 62-58.
-امیدبیگی،ر. 1376. رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد 2، انتشارات طراحان نشر، تهران، 400 صفحه.
- امیدبیگی، ر.، 1379. رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد اول). انتشارات طراحان نشر، 283 صفحه.
- جم‌زاد، ز.، 1373. آویشن. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 29 صفحه.
- جم‌زاد، ز.، 1391. فلور ایران: تیره نعنا (شماره 76). انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 1066 صفحه.
-مومنی، ت. و شاهرخی، ن.، 1377. اسانس‌های گیاهی و اثرات درمانی آنها. انتشارات دانشگاه تهران. 162 صفحه
- سفیدکن، ف. و رحیمی بیدگلی، ع.، 1381. بررسی تغییرات کمّی و کیفی اسانس آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) در دوره رشد گیاه و با روش‌های مختلف تقطیر. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 15: 22-1.
- مظفریان، و.، 1382. فرهنگ نام‌های گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 671 صفحه.
- میرزا، م. و احمدی، ل.، 1379. کارایی دو ستون DB5 و DB1 در شناسایی ترکیب‌های اسانس Thymus fedtschenkoi Roninger. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران،6: 139-128.
- نقدی‌بادی، ح. و مکی‌زاده تفتی، م.، 1382. مروری بر گیاه آویشن (Thymus vulgaris L.). گیاهان دارویی، 2(7): 12-1
- Abousaber, M., Hadjakhoondi, A. and Shafiee, A., 2002. Composition of the essential oil of Thymus pubescens boiss. et Kotschy ex Celak and Thymus fedtschenkoi Ronniger from Iran. Journal of Essential Oil Research, 14(3): 154-155.
- Amiri, H., 2012. Essential oils composition and antioxidant properties of three Thymus species evidence-based complementary and alternative. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2012(1): 1-8.
- Baser, K.H.C., Demirci, B., Kirimer, N., Satil, F. and Tumen, G., 2002. The essential oils of Thymus migricus and T. fedtschenkoi var. handelii from Turkey. Flavour and Fragrance Journal, 17: 41-45.
- Miri, R., Ramezani, M., Javidnia, K. and Ahmadi, L., 2002. Composition of the volatile oil of Thymus transcaspicus Klokov from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 17(4): 245-246.
- Mirza, M. and Baher, Z.F., 2003. Chemical composition of essential oil from Thymus vulgaris hybrid. Journal of Essential Oil Research, 15(6): 404-405.
- Nazemiyeh, H., Lotfipoor, F., Delazar, A., Razavi, S.M. Asnaashari, S., Kasebi, N., Talebpour, A.H., Nahar, L. and Sarker, S.D., 2011. Chemical composition, and antibacterial and free-radical-scavenging activities of the essential oils of a citronellol producing new chemotype of Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak. Research Natural Production, 5(3): 184-192.
-Nickavar B., Mojab F. , Dolat-Abadi. R. 2005. Analysis of Te essential oils of two Tymus species from Iran Food Chemistry 90: 609–611.
-Rustaiyan, A., Lajevardi, T., Rabbani, M., Yari, M., Masoudi, Sh. 1999. Chemical constituents of the essential oil of Thymus kotschyanus Boiss & Hohen From Iran. Daru, 7 (4): 27-28.
-Rustaiyan, A., Masoudi, S., Monfared, A., Kamalinejad, M., Lajevardi, T., Sedaghat, S., & Yari, M. 2000. Volatile constituents of Tree Tymus species grown wild in Iran. Planta Medica, 66, 197–198
- Sajjadi, S.E. and Khatamsaz, M., 2003. Composition of the essential oil of Thymus daenensis Celak. ssp. Lancifolius (Celak) Jalas. Journal of Essential Oil Research, 15: 34-35.
- Sefidkon, F., Askari, F. and Ghorbanli, M., 2002. Essential oil composition of Thymus pubescens from Iran. Journal of Essential Oil Research, 14(2): 116-117.
- Tabrizi, L., Koocheki, A., Rezvani Moghaddam, P. and Nassiri-Mahallati M., 2010. Chemical composition of the essential oil from Thymus transcaspicus in natural habitats. Chemistry of Natural Compounds, 46(1): 121-124.
- Yavari, A.R., Nazeri, V., Sefidkon, F. and Hassani, M.E., 2010. Chemical composition of Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost. essential oil from different regions of West Azerbaijan province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 26(1): 14-21.
طبیعت ایران
دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 5
مهر و آبان 1396
صفحه 34-40

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار