اثر غلظت‌های مختلف هورمون اکسین بر ریشه‌زایی انواع قلمه Tecomella undulata (Roxb.) Seem (انارشیطان)

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسنده

استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بوشهر، ایران.

10.22092/irn.2025.369428.1649

چکیده

نبود امکان تکثیر گیاه انارشیطان از طریق زایشی و تخریب شدید رویشگاه‏های طبیعی آن در ایران موجب شد تا تکثیر آن از طریق غیرجنسی با استفاده از هورمون‏های ریشه ‏زا مدنظر قرار گیرد. با این هدف، قلمه‌های نیمه‌چوبی و چوبی (هوایی و ریزوم) در اردیبهشت‏‌‌ماه از رویشگاه طبیعی جمع‌آوری شدند. این پژوهش به ‏صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو نوع قلمه (ساقه و ریزوم)، دو فرم قلمه (نیمه‌چوبی و چوبی) و سه تیمار هورمونی در سه سطح غلظتی (0، 1500 و 3000 میلی‌گرم در لیتر) با شش تکرار انجام شد. تیمار قلمه ‏‏ها به ‏مدت پنج دقیقه با محلول‏های سطوح غلظتی مختلف هورمون‏های ایندول 3-بوتریک اسید (IBA)، نفتیل استیک اسید (NAA) و مخلوط دو هورمون (NAA+IBA)، که با ده میلی‏لیتر ژل کربومر 940 (Carbomer) مخلوط شده بودند (افزایش چسبندگی محلول هورمونی به قلمه)، انجام شد. قلمه ‏های تیمارشده، در گلدان‏های پلاستیکی حاوی ماسه‌بادی مرطوب کاشته شد. نتایج نشان داد، تیمار ترکیبی NAA+IBA موجب افزایش سه تا پنج برابری ریشه‌زایی قلمه‌های هوایی نسبت به قلمه شاهد (33/16درصد) شد. در‌حالی‌‏که، درصد ریشه‏زایی قلمه‏های نیمه‏چوبی و چوبی ریزومی در حضور و عدم‌‌حضور اکسین نسبت به درصد ریشه ‏زایی قلمه ‏ریزومی شاهد، به‌نسبت، یکسان (>33/83درصد) و فاقد اختلاف معنی‏دار (05/0‏p≤) بود. این نتایج بیانگر آن است که برای تکثیر انارشیطان، استفاده از ترکیب NAA+IBA با غلظت 1500 میلی‌گرم در لیتر، برای ریشه‏زایی قلمه‌های ‏هوایی نیمه ‏چوبی و چوبی بهترین اثر را دارد ولی تولید نهال از قلمه ریزومی، نیاز به تیمار با هورمون‏های ریشه‌زا ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Differential auxin concentration effects on rooting performance of various cutting types in Tecomella undulata (Roxb.) Seem

نویسنده [English]

  • Fatemeh gholamian
Natural Resources and Watershed Management Research Division, Bushehr Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Bushehr, Iran
چکیده [English]

The limitations of sexual reproduction and severe degradation of Tecomella undulata natural habitats in Iran require the development of vegetative propagation methods using rooting hormones. Semi-hardwood and hardwood cuttings (aerial and rhizome) were collected from natural habitats during May. A factorial completely randomized design was employed with two cutting types (stem and rhizome), two cutting types (semi-hardwood and hardwood), and three auxin treatments at varying concentrations (0, 1500, and 3000 mg L⁻¹), with six replicates. Cuttings were treated for 5 minutes with solutions containing indole-3-butyric acid (IBA), naphthalene acetic acid (NAA), or their combination (NAA+IBA), each mixed with 10 mL of Carbomer 940 gel to enhance solution adhesion. Treated cuttings were planted in plastic pots containing moist sandy substrate. Results showed that the NAA+IBA combination induced a 3-5 fold increase in rooting percentage of aerial cuttings compared to controls (16.33%). In contrast, rhizome cuttings exhibited consistent rooting success (>83.33%) regardless of auxin treatment, showing no statistically significant differences (p ≤ 0.05). These findings indicate that for T. undulata propagation: (1) aerial semi-hardwood and hardwood cuttings require NAA+IBA treatment at 1500 mg L⁻¹ for optimal rooting, while (2) rhizome cuttings root effectively without hormonal treatment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tecomella undulata
  • IBA
  • NAA
  • rooting
صادقی، س.م.، سرطاوی، ک.، مزارعی، ح.، جلیلی، ع.، جم‌زاد، ز.، غلامیان، ف. و درودی، ه.، 1401. رویشگاه‏های انارشیطان Tecomella undulata  در جنوب ایران و عوامل تهدید آنها. طبیعت ایران، 7 (5): 101-115. 10.22092/IRN.2022.357810.1448