حفاظت هوشمند از نقاط داغ تنوع زیستی: نقش فناوری‌های نوین در ایران و جهان

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 رئیس گروه تنوع زیستی- مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی

2 بخش تحقیقات گیاهشناسی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران

3 مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی

10.22092/irn.2025.368719.1635

چکیده

تنوع زیستی به عنوان یکی از اساسی‌ترین عناصر پایداری اکوسیستم‌ها، نقشی حیاتی در ارائه خدمات اکوسیستمی مانند تولید غذا، تنظیم آب‌وهوا، تصفیه آب، گرده‌افشانی و حفظ تعادل اکولوژیکی ایفا می‌کند. در ایران به عنوان یکی از 20 کشور مگا دایورس بالا در دنیا، نقاط داغ تنوع زیستی مناطقی با غنای گونه‌ای بالا و گونه‌های انحصاری هستند که به دلیل تخریب زیستگاه‌ها، بهره‌برداری بی‌رویه، تغییرات اقلیمی و ورود گونه‌های مهاجم با تهدیدهای جدی مواجه‌اند. این مقاله مروری به بررسی اهمیت نقاط داغ تنوع زیستی، چالش‌های حفاظتی و راهکارهای نوین برای مدیریت این مناطق می‌پردازد. با توجه به پیچیدگی تهدیدات، حفاظت از نقاط داغ نیازمند ترکیبی از رویکردهای سنتی و فناوری‌های نوین است. استفاده از هوش مصنوعی و ابزارهای پیشرفته مانند سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، پهپادها و حسگرهای ماهواره‌ای امکان پایش دقیق‌تر و مدیریت مؤثرتر این مناطق را فراهم می‌کند. همچنین، ترکیب دانش بومی با دانش علمی، نقش مهمی در کاهش تخریب زیستگاه‌ها و افزایش پایداری اکوسیستم‌ها دارد. این مقاله بر اهمیت حفاظت درون زیستگاه (In-situ conservation) و خارج از زیستگاه (Ex-situ conservation) تأکید دارد و بر ضرورت ایجاد بانک‌های ژن، بازسازی و احیاء زیستگاه‌ها و سیاست‌گذاری‌های حمایتی برای حفاظت پایدار از تنوع زیستی تأکید می‌کند. در نهایت، با ارائه راهکارهای جامع حفاظتی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، می‌توان از نابودی گونه‌های ارزشمند جلوگیری کرد و خدمات اکوسیستمی ضروری را برای نسل‌های آینده تضمین نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Smart Conservation of Biodiversity Hotspots: The Role of Emerging Technologies in Iran and Worldwide

نویسندگان [English]

  • Shirin Mahmoodi 1
  • Behnam Hamzehee 2
  • Mostafa sarbarzeh 3
1 Head of Biodiversity Group- National Center For Genetic Resources
2 Botany Research Division, Research Institute Forests and Rangelands ,Tehran, Iran
3 National Center for Genetic Resources
چکیده [English]

Biodiversity serves as a crucial element in maintaining ecosystem stability, playing a vital role in providing ecosystem services such as food production, climate regulation, water purification, pollination, and maintaining ecological balance. In Iran, one of the world's top 20 megadiverse countries, biodiversity hotspots are regions with high species richness and endemic species, facing severe threats due to habitat destruction, overexploitation, climate change, and invasive species. This article reviews the importance of biodiversity hotspots, conservation challenges, and novel strategies for managing these areas. Given the complexity of threats, protecting hotspots requires a combination of traditional approaches and modern technologies. Utilizing artificial intelligence and advanced tools like Geographic Information Systems (GIS), drones, and satellite sensors enables more precise monitoring and effective management of these regions. Integrating indigenous knowledge with scientific knowledge plays a significant role in reducing habitat destruction and enhancing ecosystem resilience. The article emphasizes the importance of in-situ and ex-situ conservation, highlighting the need for gene banks, habitat restoration, and supportive policies for sustainable biodiversity conservation. Ultimately, by presenting comprehensive conservation strategies and leveraging modern technologies, it is possible to prevent the extinction of valuable species and ensure essential ecosystem services for future generations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hotspots
  • Biodiversity
  • Artificial Intelligence
  • Novel Technology
  • Conservation
آرخی، ص.، 1393. پیش‌‌بینی روند تغییرات ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﺎرﺑﺮی اراﺿﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل LCM در ﻣﺤﻴﻂ GIS (مطالعه ﻣﻮردی: ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮاﺑﻠﻪ). نشریه تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل‌ها و مراتع ایران. 12 (1): 19-1.
تقی‌‌پور، ص.، قدس‌‌خواه دریایی، م. و حیدری صفری کوچی، ا.، 1399. بررسی تغییرات پوشش جنگل و مرتع زیست‌بوم ارسباران طی 34 سال با کاربرد تکنیک سنجش از دور. مجله حفاظت زیست‌بوم گیاهان، 8 (17): 139-156.‎
حمزه، ب.، صفوی، ر.، عصری، ی. و جلیلی، ع.، 1388. تجزیه‌و‌تحلیل فلوریستیکی و توصیف مقدماتی پوشش گیاهی ذخیره‌‌گاه زیست‌‌کره ارسباران، شمال ‌‌غرب ایران. مجله رستنی‌ها، 11 (1): 16-1.