پایش آفات و بیماری‌های جنگل‌های بلوط زاگرس در استان همدان

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.

2 استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم‏آباد، ایران

3 کارشناس ارشد حمایت و حفاظت اداره‏کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان، همدان، ایران

4 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/irn.2025.132869

چکیده

برای پایش آفات و بیماری‌های رویشگاه‌‌های جنگلی زاگرس در استان همدان، رویشگاه‌‌های گیان و زرین‌‌باغ در شهرستان نهاوند، به‌‌عنوان معرف رویشگاه‌‌های بلوط (Quercus bantii Lindl.) در نظر گرفته شد. در این رابطه، به‌‌طور فصلی و بر‏اساس نوع و میزان آلودگی به آفات و عوامل بیماری‌زا، طی سال‌‌های 1401-1399 نمونه‌برداری ‌انجام شد. بررسی‌‌ها نشان داد، گونه‌‌های سوسک سرخرطومی بذرخوار بلوط (Curculio glandium) و پروانه بذرخوار بلوط (Cydia fagiglandana )، مهم‎ترین آفات کلیدی در رویشگاه‎های بلوط استان هستند. سایر آفات از قبیل پروانه جوانه‌خوار بلوط (Tortrix viridana)، زنبورهای گالزای Andricus pseudocecconii، Aphelonyx persica، Pseudoneuroterus saliens، Neuroterus lanuginosus ، Dryocosmus israeli، Chilaspis nitida، پشه گالزا Dryomyia circinans و کنه گالزا Aceria mackiei و بیماری زغالی درختان بلوط (Biscogniauxia mediterranea) در درجه اهمیت کم قرار دارند. بنابراین، لزوم پایش مستمر این گونه‌‌ها محسوس است. بر مبنای بررسی‌‌ها، بیشترین تخریب و آسیب وارد‏شده به رویشگاه‎ها، توسط انسان و نبود مدیریت پایدار عرصه‌‌هاست.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Monitoring of Pests and Diseases in Zagros Oak Forests in Hamadan Province

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Rajabi Mazhar 1
  • Majid Tavakoli 2
  • Mohammad Ebrahim Rezaei 3
  • Mohammad Ebrahim Farashiani 4
1 Assistant Prof., Agricultural and Natural Resources Research Center of Hamadan, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Hamadan, Iran
2 Assistant Prof., Agricultural and Natural Resources Research Center of Lorestan, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Khorramabad, Iran
3 3 Research Expert, Deputy of Protection and Conservation, Forest, Range and Watershed Management Organization, Hamadan, Iran
4 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

 This study aimed to monitor pests and diseases in the Zagros forest habitats of Hamadan Province. Gyan and Zarrinbagh habitats in Nahavand County were selected as representative oak (Quercus bantii Lindl.) habitats. Seasonal sampling was conducted based on the type and severity of contamination by pests and pathogens between 2010 and 2019. The findings revealed that the oak weevil (Curculio glandium) and the oak moth (Cydia fagiglandana) are the most significant pests in the oak habitats of the province. Other pests, such as the oak budworm (Tortrix viridana), gall wasps (Andricus pseudocecconii, Aphelonyx persica, Pseudoneuroterus saliens, Neuroterus lanuginosus, Dryocosmus israeli), Chilaspis nitida, the gall fly (Dryomyia circinans), the gall mite (Aceria mackiei), and the oak smut disease (Biscogniauxia mediterranea), are of lesser importance. The need for continuous monitoring of these species is evident. Additionally, the studies highlighted that the most significant destruction and damage to the habitats are caused by human activities and the lack of sustainable management in these areas.


کلیدواژه‌ها [English]

  • Monitoring
  • Pests and diseases
  • Oak forests
  • Hamadan

مراجع

اسدی، ا.، 1397. تغییرات جمعیتی پروانه جوانه‌خوار بلوط (Tortrix viridana L.) در طبقات مختلف ارتفاعی در جنگل‌های بلوط استان آذربایجان‌ غربی (مطالعه موردی: پیرانشهر). پایان‌‌نامه کارشناسی‌‌ارشد جنگل‏داری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه. 79 صفحه.
باقری، ر. و عرفانی‌‌فرد، س.ی.، 1399. توزیع مکانی خشکیدگی درختان بلوط ایرانی با استفاده از تلفیق تکنیک‌های زمین آماری و سنجش از دور (مطالعه موردی: دشت برم، استان فارس). نشریه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 11(1): 104-120 doi: 10.30495/girs.2020.672379
بهداد، ا. 1366. آفات و بیماری‏های درختان و درختچه‌های جنگلی و گیاهان زینتی ایران. انتشارات سپهر، 807 صفحه.
ثابتی، ح.، 1373. جنگل‌‌ها، درختان و درختچه‌‌های ایران. انتشارات دانشگاه یزد، 810 صفحه.
حسینی، ا.، حسینی، س.م.، رحمانی، ا. و آزادفر، د.، 1392. مقایسه خصوصیات محیط‌های رقابتی توده‌های سالم بلوط ایرانی و توده‌های متأثر از زوال بلوط در استان ایلام. نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، (4)21: 616-606  doi:10.22092/ijfpr.2014.5113
حسین‏زاده، ع.، 1390. تولید بذر سالم بلوط به‏عنوان یک ماده غذایی از طریق کاهش مصرف سموم با استفاده از تله‏های فرمونی در کنترل مخرب‏ترین آفت بلوط (Tortrix viridana) در آذربایجان غربی. همایش امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه، صفحه 29-28.
خانجانی، م. و حداد ایرانی‌‌نژاد، ک.، 1385. کنه‌‌های زیان‌‌آور محصولات کشاورزی ایران. انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، همدان، 520 صفحه.
دلفان، ع.، جعفری، ش. و شاکرمی، ج.، 1394. شناسایی فون بخشی از کنه‌‌های گیاهی بال خانواده Eriophyoidea در شهرستان خرم‌‌آباد استان لرستان. فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره‌‌شناسی، 7(2): 143-159. sanad.iau.ir/Journal/jer/Article/915571
رجبی‌‌مظهر, ع.، فراشیانی، م.ا. و عسگری، ح.، 1402. پایش آفات و بیماری‌‌های رویشگاه‌‌های صنوبر و بید در استان همدان. نشریه طبیعت ایران، 8(1): 31-45.    doi:10.22092/irn.2023.128688
زبیری، م.، 1386. زیست‌‌سنجی جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، 405 صفحه
زرگران، م.ر.، نجفی، م.ر.، میراب بالو، م.، و توکلی، م.، 1397. شناسایی حشرات بذرخوار و تعیین خسارت آنها در طبقات ارتفاعی مختلف بر بذور بلوط ایرانی (Quercus brantii ) در جنگل های بلوط ایلام. نشریه جنگل ایران، (1)10: 55-66.
شجاعی، م.، 1359. تحقیقی روی زنبورهایCynipidae  نمونه‏های گالزای آن در فون جنگل‌‌های بلوط ایران. نامه انجمن حشره‌‌شناسان ایران. شماره فوق‌‌العاده 3، 48 صفحه.
صادقی، س.ا.، عصاره، م.ح. و توکلی، م.، 1388. زنبورهای گالزای بلوط ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 286 صفحه.
صادقی، س.ا.، ملیکا، ج.، استون، گ.، توکلی، م.، بریمانی، ح. و زینالی، س.، 1393. مروری بر زنبورهای گالزای بلوط در ایران، پراکنش، دامنه میزبانی و برنامه مدیریتی برای حفاظت آنها. مجله پژوهش‏های گیاهی (مجله زیست‌‌شناسی ایران)، (3)27: 450-464. doi: 27312, 27(3), 450-464
صالحی، ع.، پورمقدم، ک.، نوروزی، ع.ا. و اسلام‏بنیاد، ا.، 1399. بررسی روند تغییرات سبزینگی جنگل‌های بلوط غرب و پدیده گردوغبار با استفاده از تلفیق داده‌های ماهواره‌ای و هواشناسی در استان کرمانشاه. نشریه علمی-پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز، 12 (4): 1075-1088doi: 10.22092/ijwmse.2020.341510.1760
عبایی، م.، 1378. آفات درختان و درختچه‌های جنگلی و غیرمثمر ایران. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 179 صفحه.
عزیزخانی، ا.، صادقی، س.ا.، رسولیان، غ.، توکلی، م.، امید، ر.، منیری، و.ر. و یارمند، ح.، 1386. بررسی زنبورهای گالزای خانواده Cynipidae روی دو گونه بلوط Q. infectoria وQuercus brantii در استان لرستان. نشریه تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، (1)5: 79-66.
عسکری، ح.، بریمانی ورندی، ح.، وطن‌‌دوست، ا. و تبریزیان، م.، 1383. ردیابی و شکار پروانه جوانه‏خوار بلوطTortrix viridana  با استفاده از فرومون جنسی در استان مازندران. نشریه تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل‌‌ها و مراتع ایران، (2)2: 142-133.
فتاحی، م.، 1379. مدیریت جنگل‌‌های زاگرس. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌‌ها و مراتع ایران، 472 صفحه.
قهرمانی، ل.، 1374. بررسی بیولوژیک آفات بذرخوار بلوط در استان کردستان. پایان‌‌نامه کارشناسی‌‌ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 115 صفحه.
کمانگر، ص.، لطفعلیزاده، ح.، محمدی خرم‌‌آبادی، ع. و سیدی صاحباری، ف.، 1396. پارازیتوییدهای جوانه‏خوار بلوط Tortrix viridana L. در استان کردستان. نشریه تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، (2)15: 186-176.doi:10.22092/ijfrpr.2018.115708
گلستانه، س.ر.، صادقی، س.ا. و عزیزخانی، ا.، 1387. معرفی زنبورهای گالزای بلوط Hym: Cynipidae و پارازیتوئیدهای درون گالی روی بلوط Quercus brantii در مناطق جنوبی زاگرس. نشریه تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل‌‌ها و مراتع ایران، (1)6: 20-28.
مدرس اول، م.، 1388. رده‌‌بندی حشرات. جلد دوم. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 320 صفحه.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، فیاض،م.، ارزانی، ح.، خداقلی، م.، سفیدکن، ف. و فرحپور م.، 1400.  سیر تکامل تحقیقات مرتع در ایران و نگرش مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به آینده تحقیقات مرتع. نشریه طبیعت ایران، 6(4): 15-1.
ملیکا، ج.، نیکولز، ج.، توکلی، م.، صادقی, س.ا. و استون، گ.، 1401. گزارش گونه جدید زنبورAndricus pseudocecconii sp. nov. (Hymenoptera: Cynipidae: Cynipini)  از ایران. نامه انجمن حشره‌‌شناسی ایران، 42(1) : 14-1. doi: 10.52547/jesi.42.1.1
میرابوالفتحی،م.، 1392. شیوع بیماری زغالی درختان بلوط و آزاد در جنگل‌‌های زاگرس و البرز. مجله بیماری‏های گیاهی، (2)49: 263-257.
نیکدل، م. و دردایی، ع.ا.، 1394. سوسک سرخرطومی میوه‌‌خوار درختان جنگلی بلوط و فندق. نشریه ترویجی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌‌ شرقی، 11 صفحه.
طبیعت ایران
دوره 9، شماره 6 - شماره پیاپی 49
بهمن و اسفند 1403
صفحه 39-51

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار