بررسی نیاز آبی گیاه دارویی گاوزبان بر‌اساس تبخیر آب از تشتک تبخیر در شرایط کاربرد قارچ مایکوریزا

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسنده

بخش تحقیقات جنگلها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات، آموزش

10.22092/irn.2024.366568.1598

چکیده

تنش کمبود آب یکی از عوامل تأثیرگذار بر گیاهان دارویی است، نقش قارچ مایکوریزا نیز در بهبود عملکرد برخی گیاهان داروییِ مواجه با تنش کمبود آب، مهم است، به همین دلیل، آزمایشی روی گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinalis L.) به‌صورت کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال‌های 1394 و 1395 در منطقه بویراحمد (ایستگاه تحقیقات کشاورزی چم‌خانی یاسوج)، اجرا شد. تنش آب به‌عنوان عامل اصلی در سطوح آبیاری پس از 30، 60، 90، 120 و 150 میلی‌متر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس  Aو قارچ مایکوریزا به‌عنوان عامل فرعی در سطوح نبود کاربرد، کاربرد گونه Glomus mosseae و کاربرد گونه Glomus intraradices در نظر گرفته ‌شد. بر‌اساس نتایج مقایسه میانگین، در شرایط سطوح آبیاری پس از 60، 90، 120 و 150 میلی‌متر تبخیر آب از تشتک تبخیر، کاربرد قارچ‌هایGlomus mosseae  و Glomus intraradices نسبت به نبود کاربرد قارچ مایکوریزا موجب افزایش معنی‌دار محتوای نسبی آب (29/17 و 83/13 درصد)، (76/16 و 60/13 درصد)، (97/8 و 87/7 درصد) و (92/19 و 65/15 درصد) گیاه شدند، که نشان‌دهنده آن است که در این سطوح آبیاری، همزیستی مایکوریزا موجب افزایش سطح جذب ریشه و جذب میزان آب بیشتر و بهتر از خاک شده و منجر به تغییر سرعت حرکت آب در خارج و داخل گیاه شده و بنابراین روی آب‌گیری بافت و فیزیولوژی برگ تأثیر گذاشته و در ادامه، موجب افزایش محتوای نسبی آب گاوزبان در شرایط تنش آب شده است. برهم‌کنش آبیاری و قارچ مایکوریزا بر کارایی مصرف آب گاوزبان نیز معنی‌دار بود. بر‌اساس نتایج این بررسی، تیمار آبیاری پس از 90 میلی‌متر تبخیر آب از تشتک تبخیر و کاربرد قارچ مایکوریزای G. mosseae به‌عنوان نیاز آبی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the water requirement of the Borage medicinal plant based on the evaporation of water from the evaporation pan in terms of application of mycorrhizal fungi

نویسنده [English]

  • Ali Rahimi
Forests, rangelands and watershed Research Department, Kohgiluyeh and Boyerahmad Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Yasouj, Iran Young Researchers Club, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran
چکیده [English]

Water shortage stress is one of the factors affecting medicinal plants, and on the one hand, the role of mycorrhizal fungus is important in improving the performance of some medicinal plants faced with water shortage stress. Therefore, for this purpose, an experiment on the medicinal plant borage (Borago officinalis L.) in the form of chopped plots in the form of a completely randomized block design with three replications in the years 2014 and 2015 in Boyer Ahmad region (Chamkhani Yasouj Agricultural Research Station ), was implemented. Water stress as the main factor in irrigation levels after 30, 60, 90, 120, and 150 mm of water evaporation from evaporation pan class A and mycorrhiza fungus as a secondary factor in non-application levels, application of Glomus mosseae species and application of Glomus intraradices species was considered. Based on the average comparison results, in the conditions of irrigation levels after 60, 90, 120, and 150 mm of water evaporation from the evaporation pan, the application of Glomus mosseae and Glomus intraradices fungi compared to the absence of mycorrhizal mushroom application caused a significant increase in the relative water content. (17.29 and 13.83 percent), (13.60 and 16.76 percent), (7.87 and 8.97 percent), and (19.92 and 15.65 percent) became plants. It shows that in these irrigation levels, mycorrhizal symbiosis increases the level of root absorption and absorbs more and better water from the soil, leading to a change in the speed of water movement inside and outside the plant, affecting tissue water absorption and leaf physiology. Subsequently, it has caused an increase in the relative water content of borage under water stress conditions. The interaction of irrigation and mycorrhizal fungus on the water consumption efficiency of borage was also significant. Based on the results of this study, irrigation treatment after 90 mm of water evaporation from the evaporation pan and application of mycorrhizal fungus G. mosseae is recommended as water requirement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaporation
  • Water stress
  • Relative water content
  • Water use efficiency
  • Borage
اکبری ­نیا، ا.، کرامتی طرقی، م.، و هادی تواتری، م. ح. 1386. بررسی تأثیر دور آبیاری بر عملکرد گل گاوزبان ایرانی. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 76: 128-122. file:///C:/Users/pc1/Downloads/560138676m14.pdf
اهوازی، م.، و رضوانی­ مقدم، ع. 1389. مرفولوژی، فیزیولوژی و خواص دارویی بذر گیاهان دارویی. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران، 236 صفحه.
امیدبیگی، ر. 1379. رهیافت‌های تولید و فراوری گیاهان دارویی. جلد اول، چاپ دوم، انتشارات طراحان نشر، تهران، 283 صفحه.
جلیل­وند، پ.، اسماعیل پور، ب.،  هادیان، ج.، و رسول زاده، ع. 1390. تأثیر تنش خشکی و قارچ مایکوریزا بر رشد و متابولیت‌های ثانویه مرزه. هفتمین کنگره علوم باغبانی ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان. صفحه 2. https://civilica.com/doc/174635/
رحیمی، ع. 1396. تأثیر قارچ مایکوریزا بر خصوصیات فیزیولوژیکی، مواد مؤثره و عملکرد گیاه دارویی گاوزبان (.Borago officinails L) تحت تنش آب، رساله‌ دکتری رشته زراعت دانشگده کشاورزی دانشگاه یاسوج، 101 صفحه.
علی‌آبادی فراهانی، ح.، لباسچی، م. ح.،  شیرانی راد، ا. ح.،  ولدآبادی، س. ع.، حمیدی، آ.،  و علیزاده سهزابی، ع. 1386. تأثیر قارچ Glomus hoi، سطوح مختلف فسفر و تنش خشکی بر تعدادی از صفات فیزیولوژیکی گشنیز (Coriandrum sativum L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 23 (3): 415-405. https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_10485_e2956e6046b66119d5d75edd87d39f82.pdf
قاسمی، ک.، فلاح، س. ا.،  رئیسی، ف.، و حیدری، م. 1392. اثر کودهای زیستی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovate Frosk). پژوهش‌های تولید گیاهی، (4): 116-101. https://jopp.gau.ac.ir/article_1795_76346dd16ff2509be766cba021620ed3.pdf
کوچکی، ع.، بخشائی، س.، خرم دل، س.،  مختاری، و.،  و طاهرآبادی، ش. 1394. تأثیر همزیستی با گونه‌های قارچ میکوریزا بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب کنجد(Sesamum indicum L.)  تحت تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری در شرایط مشهد. پژوهش‌های زراعی ایران، 13 (3): 460-448.doi: 10.22067/GSC.V13I3.51150
مقبلی مهنی دررودی، ا.، دلبری، م. و کوهی، ن. 1393. تأثیر آبیاری قطره ای سطحی و زیر‌‌سطحی بر عملکرد گل محمدی تحت رژیم‌های مختلف آبیاری. تحقیقات آب و خاک ایران، 45 (4): 412-405. file:///C:/Users/pc1/Downloads/5001713930404.pdf