راهبردهای گذشته و آینده کشور در حوزه کشاورزی و غذا

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسنده

استاد پژوهش، بخش تحقیقات علف‌های هرز، مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/irn.2024.132337

چکیده

بدون شک امروزه در دنیا، نظام کشاورزی و غذا ستون فقرات و زیربنای اولیه تمامی اقتصادهای پویا، با درجات متفاوت توسعه‌‌‌یافتگی است. کشاورزی در ایران علاوه‌بر‌اینکه به‌‌‌‌عنوان یک شیوه زندگی است و آداب، سنن و گذشته فرهنگی کشور را حفظ می‌کند، به‌‌عنوان یک بخش چندوجهی، واجد کارکرد تولیدی (شامل تولید غذا و تأمین مواد اولیه بخش بزرگی از صنعت) و غیرتولیدی (عرصه ایجاد اشتغال و کسب درآمد، حفاظت و بهره‌‌برداری پایدار از منابع پایه و طبیعی، توسعه روستایی و عشایری) و یکی از مهم‌ترین نقاط قوت اقتصاد است. این بخش دارای ارتباطات پیشین و پسین قوی با سایر بخش‌های اقتصادی کشور است و رونق آن به‌‌طور مستقیم موجب بهبود امنیت غذایی به پیشرفت اقتصادی کشور می‌‌‌شود.
همان‌طور که ذکر شد، یکی از مهم‌ترین کارکردهای کشاورزی، امنیت غذایی است. امنیت غذایی زیربنای امنیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور است و زمانی به ‌‌دست می‌آید که همه مردم همواره به غذای کافی، سالم، مغذی و حلال دسترسی فیزیکی و اقتصادی داشته باشند و این غذا نیازهای فرد را برای یک زندگی سالم و فعال فراهم سازد. ارکان اصلی امنیت غذایی شامل زنجیره به‌هم‌پیوسته‌ای از «فراهمی غذا»، «دسترسی به غذا»، «مصرف و سلامت غذا» و«تاب‌آوری (ثبات و پایداری)» است. تولید داخلی محصولات کشاورزی از کلیدی‌ترین عوامل فراهمی غذاست که تحت تأثیر عوامل طبیعی (شامل اقلیم، آب و خاک) و عوامل غیرطبیعی (سرمایه‌‌گذاری، نیروی ماهر و فناوری) است.

عنوان مقاله [English]

Past and Future Agricultural and Food Policies of the Country

نویسنده [English]

  • Eskandar Zand
Professor, Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
چکیده [English]

-

آبراهامیان، ی.، 1403. تاریخ ایران مدرن (ترجمه محمد ابراهیم فتاحی). انتشارات نشر نی، 333 صفحه.
بازرگان، ک.، بلالی، م.ر.، اسدی‌‌رحمانی، ه.، دواتگر، ن.، نیک‌‌کامی، د.، عرب‌‌خدری، م.، جلیلی، ع.، رنگی، ع.ر.ا. و ری، م.ن.، 1400. سیمای خاک کشور (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، 58 صفحه.
بی‌‌نام.، 1402. سند ملی دانش‌‌بنیان امنیت غذایی. شورای عالی انقلاب فرهنگی، 66 صفحه.
دانشیان، ج، و زند، ا.، 1400. توسعه اخلاق در کشاورزی با رویکرد کشاورزی احیا‌کننده. هجدهمین کنگره ملی و چهارمین کنگره بین‌‌المللی علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، 20-22 شهریور، 1403 دانشگاه فردوسی مشهد.
ترابی، ب.، سلطانی، ا.، رهبان، س.، حبیب‌‌پور کاشقی، ا.، پورشیرازی، ش. و عالیمقام، م.، 1400. ارزیابی اثرات اقلیم آینده بر عملکرد گیاهان زراعی و باغی مهم ایران (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، 142 صفحه.
جلیلی، ع.، 1400. محیط‌‌های طبیعی ایران، پدیده یا ابر چالش‌‌ها (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی (مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی)، 38 صفحه.
خوشدل، ع.، 1402. قنات: شاهکار مهندسی و هنر ایرانی. سخن گستر، 110 صفحه.
علمداری، ک.، 1398. چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت. انتشارات نشر توسعه، 568 صفحه.
سلطانی ا.، نه‌‌بندانی، ع.ر.، زینلی، ا.، ترابی، زند، ا.، قاسمی، ث.، الستی، ا.، دادرسی، ا.، حسینی، ر.، عالیمقام، م.، زاهد، م.، فیضی، ح.، کمری، ح.، عرب‌‌عامری، ر.، محمدزاد، ز.، رهبان، س.، کرامت، ص.، پورشیرازی، ش. و محمدی، س.، 1400. تهیه اطلس خلأ عملکرد و توان تولید گیاهان زراعی مهم در کشور در شرایط اقلیمی فعلی (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، 422 صفحه.
سلطانی، ا.، زند، ف.ا.، عایمقام، س.م.، نه‌‌بندانی، ع.ر.، بارانی، ح.، سلطانی، ا.، ترابی، ب.، زینلی، ا.، میرکریمی، ش. جولایی، ر.، 1400. تحلیل امنیت غذایی کشور تا 2050 با مدل‌سازی همبست آب، زمین، غذا و محیط‌‌زیست: چشم‌‌انداز و سیاست‌‌های لازم (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، 28 صفحه.
شریعتمدار، م.ح.، کشاورز، ع.، خسروی، ع.ر.، کیانپور، ر. و فکاری، ب.، 1400. ارزیابی وضعیت امنیت غذایی ایران (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، 52 صفحه.
کشاورز، ع.، فکاری سردهایی، ب.، بیگی، ا.، خسروی، ع.ا.، فارسی، م.م.، ملکیان، ر. و نژندعلی، ع.، 1400. چالش‌‌های بخش کشاورزی کشور (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، 88 صفحه.
کشاورز، ع.، ملکیان.، ر.، نژندعلی، ع. و بیگی، ا.، 1400. تبیین وضعیت آب کشور (مجموعه اسناد مرتبط با سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی). انتشارات نشر آموزش کشاورزی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، 62 صفحه.