جایگاه حفاظتی گونه ‏های نادر از جنس گل‏ استکانی (Campanula L.) در ایران

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استاد‌یار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.

2 پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

3 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/irn.2024.132081

چکیده

جنس گل‏ استکانی Campanula L.، در فلور ایران دارای 44 گونه است که 18 گونه از آنها در محدوده جغرافیای استان آذربایجان غربی حضور دارند و 7 مورد گونه نادر محسوب می‏شوند که در مناطق کوهستانی صخره‏ای در شمال استان می‏رویند. طبقه حفاطتی این گونه‏ ها براساس روش تحقیق طرح ملی تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان ایران و دستورالعمل اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN بررسی و داده‏های حاصل با نرم‏افزار ژئوکت تحلیل شد. همه گونه‌های مورد‏بررسی (C. conferta A.DC.، C. coriacea Davis،C. crispa Lam. ، C. hakkiarica Davis، C. minsteriana Grossh.، C. phyctidocalyx Boiss. &Noë وC. propinqua Fisch. & C.A.Mey.)، با توجه به میزان حضور در محدوده انتشار (EOO)، سطح تحت اشغال گونه (AOO)، میانگین افراد بالغ در جمعیت و سایر شاخص‏ها «در بحران انقراض (CR)» قرار گرفتند. همه رویشگاه‏ها، به‏ خصوص رویشگاه مرتعی گونه C. phyctidocalyx در معرض تعدی بهره‏برداران بوده و رویشگاه‏های صخره‏ای علاوه ‏بر عامل فوق، به‏شدت با خشک‏سالی مواجه شده ‏اند و از پژمردگی بوته‏ها و عدم تولید بذر می‏توان به کاهش زادآوری آنها پی‌برد. جمع‌آوری بذور این گونه‌ها به ‏منظور نگهداری آنها در بانک ژن گیاهی منابع طبیعی همراه با حفاظت از رویشگاه‌ها توسط سازمان‌ منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of rare species of Bellflowers (Campanula L.) in Iran

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Heidari Rikan 1
  • Mozhgan Larti 2
  • Rahman Rahimdokht 2
  • Ziba Jamzad 3
  • Adel Jalili 3
1 Assistant Prof., Forest and Rangelands Research Department, West Azarbaijan Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Urmia, Iran,
2 Research Expert, Forest and Rangelands Research Department, West Azarbaijan Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Urmia, Iran.
3 Professor, Research Institute of Forest and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Teran, Iran
چکیده [English]

The genus CampanulaL. has 44 species in the flora of Iran, and 18 of them are present in West Azerbaijan province. Seven species are rare, growing in rocky mountainous areas north of the province. The conservation status of species was investigated based on the research method of the national research project and the instructions of the International Union for Conservation of Nature (IUCN). The resulting data were analyzed using GeoCAT software. All seven rare species (C. conferta A.DC., C. coriacea Davis, C. crispa Lam., C. hakkiarica Davis, C. minsteriana Grossh., C. phyctidocalyx Boiss. & Noe and C. propinqua Fisch. & C.A.Mey.) were evaluated. According to the extent of occurrence (EOO), the area occupancy of the species (AOO), the average number of adults in the population, and other indicators, they are placed in the critically endangered category (CR). All habitats, especially the pasture habitat of C. phyctidocalyx, are exposed to exploitation, and the rocky habitats are severely affected by drought and the above factors. The lack of vitality of the bushes and the failure to produce mature seeds indicate this issue. Collecting the seeds of these species and protecting them in the Natural Resources Gene Bank of Iran as ex-situ conservation, along with in-situ conservation by protecting the habitats of these rare species by the Natural Resources and Watershed Organizations, are the solutions for their conservation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conservation status
  • rare species
  • Campanula L
  • West Azerbaijan
آقابیگی، ف. و جلیلیان، ن. 1389. فلور ایران، تیره گل‏استکانی (Campanulaceae)، شماره 66. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 125 صفحه.
محمودی، م. 1397. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Campanula lamondiae در ایران. طبیعت ایران، (3)4: 102-98.