جایگاه حفاظتی شکر‌تیغال شول‌آبادی Echinops shulabadensis Mozaff.

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 مربی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی، خرم‌آباد، ایران

2 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی، خرم‌آباد، ایران

10.22092/irn.2024.131641

چکیده

شکر‌تیغال شول‌آبادی Echinops shulabadensis Mozaff. انحصاری مناطق جنوب شرقی استان لرستان است. این گونه در عرصه‌های جنگلی بلوط، در مناطق آفتاب‌گیر با خاک فقیر در بعضی نقاط شول‌آباد و تیان از توابع استان لرستان می‌روید. این مناطق در بخش کوهستانی ناحیه رویشی ایرانی- تورانی و در محدوده ارتفاعی 2019 تا 2400 متر از سطح دریا استقرار دارند. در این پژوهش، جایگاه حفاظتی این گیاه براساس شیوه‌نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت تعیین شد. سطح تحت اشغال این گونه با اندازه‌گیری میدانی و استفاده از نرم‌افزار GeoCAT، 24/3 کیلومترمربع و میزان حضور آن در محدوده انتشار 028/391 کیلومترمربع برآورد شد. بر‌اساس این پژوهش، گونه E. shulabadensis «در بحران انقراض (CR)» قرار دارد. هرچند حضور آن در مناطق حفاظت‌شده اشترانکوه (ارتفاعات تیان در ازنا)، تا حدی در بقا و حفظ گونه مهم است، به‌دلیل نادر بودن و اندازه کوچک جمعیت‌های آن، باید به‌طور ویژه بر آنها نظارت شود و علاوه‌بر حفاظت در رویشگاه، از روش‌های حفاظت در خارج از رویشگاه اصلی نیز با نگهداری از بذر آن در بانک ژن منابع طبیعی و کاشت آن در باغ گیاه‌شناسی ملی ایران و باغ گیاه‌شناسی زاگرس، برای حفاظت از این گونه بهره برد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conservation status of Echinops shulabadensis Mozaff.

نویسندگان [English]

  • Shahla Ahmadi 1
  • Adel Jalili 2
  • Ziba Jamzad 2
  • Mahnaz Farhadi 3
1 Research Expert, Research Division of Natural Resources Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Khorramabad
2 Prof., Research Institute of Forest and Rangelands, AREEO, Tehran, Iran
3 Research Expert, Research Division of Natural Resources Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Khorramabad, Iran
چکیده [English]

Echinops shulabadensisMozaff. is endemic to the southeastern regions of Lorestan province. This species grows in the oak forest, in sunny areas with poor soil in some parts of Shulabad and Tayan. These areas are in the Irano-Turanian region's mountainous places and have an elevation range of 2019 to 2400 meters above sea level. In this research, the conservation status of this plant was investigated based on the guidelines of the International Union for Conservation of Nature (IUCN). Three criteria were used to evaluate the status of this species: extent of occurrence (EOO), area of occupancy (AOO), and population size. According to field studies, plots were established, and an analysis was performed using GeoCAT software. Echinops shulabadensis occupies an area of 3.24 km2. Its occurrence was 391.208 km2. Although its presence in the protected areas of Oshtrankouh(Tian–Azna) is important to some extent in the survival and preservation of the species, due to the rarity and small size of its populations, they should be specially monitored. In addition to in-situ conservation, ex-situ conservation should be provided by preserving its seeds in the Natural Resources Gene Bank of Iran and cultivating them in the Lurestan Botanical Garden and the National Botanic Garden of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conservation status
  • endemic species
  • Echinops shulabadensis
  • Lorestan
اجنی، ی.، حسینی بمرود، غ.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1400. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Cousinia raphiostegia Rech.f.. طبیعت ایران، 6(1):148-143.
دینی، م.، باباخانلو، پ.، محمدی، م.، گلی‌پور، م.، 1381. برخی منابع تولید‌کننده شکرتیغال در استان تهران. فصلنامه گیاهان دارویی و معطر ایران، (1)12: 85-67.
صفوی، س. ر.، امینی‌راد، م.، 1400. جایگاه حفاظتی گونه Scorzonera persica Boiss. & Buhse گونه انحصاری ایران. طبیعت ایران (5)6: 117-123.
نصیرزاده، ع.، جاویدتاش، ا.، ریاست،.م.، 1384. شناسایی گونه‌های شکرتیغال و بررسی برخی از ویژگی‌های زیستی سرخرطومی مولد مان (Larinus) در استان فارس. فصلنامه گیاهان دارویی و معطر ایران، (3)21: 346-335.