ویژگی‌های بوم‌شناختی، اقلیمی و تاریخی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) با گاه‌شناسی درختی (مطالعه موردی شهرستان لردگان، استان چهارمحال‌و‌بختیاری)

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال‌و‌بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

2 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال‌‌و‌بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

4 کارشناس ارشد، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال‌و‌بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

10.22092/irn.2024.131637

چکیده

بررسی ویژگی‌های رویشی و بوم‌شناختی درختان از طریق گاه‌شناسی، پیام‌های کاربردی مهمی را برای بازسازی مدل‌های اقلیمی در گذشته‌های دور و آینده فراهم خواهد ساخت. این پژوهش با هدف بررسی ویژگی‌های بوم‌شناختی، اقلیمی و تاریخی درمورد گونه بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در استان چهارمحال‌و‌بختیاری انجام شد. یک درخت شاخص با فرم رویشی تک‌تنه، انتخاب و پس از اندازه‌گیری صفات کمی قطع شد. سپس، یک نمونه دیسک از محل قطر برابر سینه تهیه و خشک شد. پس از نمونه‌برداری و اندازه‌گیری وزن خشک نمونه‌ها، مقدار کربن به روش احتراق اندازه‌گیری شد. تعداد و پهنای دوایر سالانه دیسک، پس از پردازش سطح اندازه‌گیری شد. در مطالعات اقلیمی نیز از آنومالی‌های دما و بارش (دوره 64 ساله) استفاده شد. نتایج علاوه‌بر استخراج کلیه ویژگی‌های ریخت‌شناسی درخت، نشان داد، مقدار اندوخته کربن در اندام‌های مختلف با چوبی‌تر شدن بافت گیاه افزایش و مقدار رطوبت موجود در اندام گیاهی کاهش می‌یابد. اندازه‌گیری فواصل دوایر سالانه نشان داد، متوسط رویش قطری سالانه درخت بلوط مورد‌مطالعه 9/3 میلی‌متر است. بررسی ارتباط بین آنومالی با دما و داده‌های رویش قطری درخت نشان داد، متغیر دما، کنترل گسترده‌ای بر توزیع جغرافیایی بلوط ایرانی دارد و بلوط ایرانی به‌جای متغیرهای بارش، پاسخ قوی‌تری به دما دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ecological, Climatic, and Historical characteristics of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) with dendrochronology (Case study: Lordegan city of Chaharmahal and Bakhtiari province)

نویسندگان [English]

  • Yaghoub Iranmanesh 1
  • Fatemeh Dargahian 2
  • Mahmoud Talebi 3
  • Touraj Mokhtarpour 4
1 Associate Prof., Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
2 Associate Prof., Research Institute of Forest and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Senior Research Expert, Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
4 Senior Expert, Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Investigating the growth and ecological characteristics of trees through dendrochronology will provide essential messages for reconstructing climate models for the past and future. This research investigated the historical, ecological, and climatic characteristics of the Brant's oak (Quercus brantii Lindl.) in Chaharmahal and Bakhtiari provinces. A typical single-stem Q. brantii was selected and cut. Then, a disk sample was prepared. Dry weight and carbon content were measured using the combustion method. The number and width of the disc's annual rings were measured. In climate studies, temperature and precipitation anomalies were used. In addition to extracting all the morphological characteristics, this research showed that the amount of carbon stored in different organs increases with the woody tissue of the plant, and the amount of moisture in the plant organ decreases. The measurement of annual rings showed that the average growth diameter of the studied oak tree is 3.9 mm. The relationship between temperature anomaly and tree diameter growth data showed that the temperature variable has comprehensive control over the geographical distribution of the oak, and the Q. brantii has a more robust response to temperature instead of precipitation variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate changes
  • Growth pattern
  • Western oak
  • South Zagros
پورسرتیپ، ل.، پورطهماسی، ک.، براونینگ، آ. و اکشتاین، د.، 1392. تحلیل شبکه گاه‎شناسی درختان بلوط با اقلیم جنگل‏های هیرکانی. صنایع چوب و کاغذ ایران، 4(2): 100-91.
 پورسرتیپ، ل.، ناصری کریموند، ص.، مرادی، م. و سوسنی، ج.، 1395. مقایسه تأثیر متغیرهای اقلیمی بر توده‌های سالم و متأثر از زوال بلوط ایرانی (Quercus brantti Lindl.) در شهرستان خرم‌آباد. صنایع چوب و کاغذ ایران، 7(4): 600-591.
جعفری، م.، 1391. رهیافت جدید در روش مطالعات گاه‌شناسی درختی: اثر تغییرات اقلیمی بر تولید چوب منطقه آستارا (گیلان). تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران، 4(27): 706-690.
جهانبازی‌گوجانی، ح.، میربادین، ع. و طالبی، م.، 1380. بررسی و تعیین رویش قطری Quercus brantii در استان چهارمحال‌‌و‌بختیاری. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 5(1): 32-1.
حیدری، ا.، زهتابیان، غ.، خسروی، ح.، رایگانی، ب.، خلیقی، ش. و تقی‌زاده، ر.، ۱۳۹۸. بررسی نوسان پارامتر‌های اقلیمی با استفاده داده‌های مرکز پیش‌بینی میان‌مدت جوی اروپایی (مطالعه موردی: منطقه شیرکوه- استان یزد). علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، ۱۳(۴۶): ۲۲-۳۱.
درگاهیان، ف. و رضوی‌زاده، س.، 1401. آشکارسازی رخداد امواج گرما در سایت‌های پایش زوال زاگرس استان چهارمحال‌و‌بختیاری. تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل‌ها و مراتع ایران، 1(20): 14-1.
 رنجبر، ا.، قهرمانی، ل. و پورهاشمی، م.، 1391. بررسی و تعیین رویش قطری Quercus brantii در استان چهارمحال‌و‌بختیاری. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 4(20): 594-578.
سوسنی، ج.، رادمهر، ع.، حسینی قلعه بهمنی، س.م.، بالاپور، ش. و سپهوند، ا.، 1394. اثر متغیرهای اقلیمی (دما و بارندگی) بر پهنای حلقه‌های رویشی درختان شاخه‌زاد بلوط ایرانی در ناحیه زاگرس میانی (مطالعه موردی: جنگل‌های شهرستان خرم‌آباد). پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگل، 22(1): 110-93.
طغرایی، ن.، 1392. شناخت چوب. انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران، 272 صفحه.
فلاحی، آ.، حیدری، م. و حسینی، س.ا.، 1391. بررسی رویش قطری گونه بلوط دارمازو در توده کمتر دست‌خورده و بهره‌برداری‌شده در جنگل‌های زاگرس شمالی (سردشت). اکوسیستم‌های طبیعی ایران، 3(1): 26-15.
مرادی، ن.، قهرمانی، ل. و ولی‌پور، ا.، 1401. پایش تغییرات نمایه‌های ساختاری در توده‌های بلوط گلازنی‌شده (مطالعه موردی: جنگل کوچر در استان کردستان). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1(30): 102-83.
مقدم، م.ر.، 1384. اکولوژی گیاهان خاکروی. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 702 صفحه.
وزیریان، آ، پورطهماسی، کف اولادی، ر. 1400. بررسی پویایی رشد درختان ارس دو منطقه حفاظت‌شده و تحت تأثیر چرای دام در جیش‌آباد زنجان با استفاده از دانش گاه‌شناسی درختی. مجله صنایع چوب و کاغذ ایران؛ 12(1): 94-83.