ظرفیت ‌‌زیستی مناطق بیابانی ( تنوع باکتری‌‌ها)

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

2 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

3 استاد، گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران و مرکز تحقیقات میکروبیولوژی کاربردی و بیوتکنولوژی میکروبی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

10.22092/irn.2024.131226

چکیده

71درصد از سطح زمین، آب و 29درصد آن خشکی است. بیابان‌ها، در تمام قاره‌‌ها پراکنش دارند و 33درصد کل سطح خشکی‌‌ها را دربرمی‌‌گیرند.
مطالعات متعددی وجود دارد که نشان می‌‌دهد مساحت بیابان‌‌ها، به‌‌دلیل پدیده گرم‌‌شدن جهانی ناشی از مصرف بالای سوخت‌‌های فسیلی و آلودگی صنایع افزایش خواهد یافت.
زندگی در نواحی بیابانی، به‌‌دلیل وجود شرایط سخت محیطی، بسیار چالش‏برانگیز است و تنش‌‌های غیرزنده مانند خشکی، شوری، دمای خیلی بالا یا پایین، بر موجودات زنده (گیاهان و میکروب‌‌ها) تأثیر منفی دارد.
تغییرات شدید دمایی، یکی از مهم‏ترین خصوصیات مناطق بیابانی هستند، به‌‌طوری‏که در طول روز، به‌‌سرعت و به‌‌دلیل نبود پوشش گیاهی، تابش نور خورشید باعث افزایش دما می‌‌شود و در شب، دما به‌‌شکل ناگهانی افت می‌‌کند. در برخی از بیابان‌‌های گرم، دمای روز به 40 تا 50 درجه سانتی‌‌گراد و در شب به صفر می‌‌رسد (Ramawat, 2010).
تابش شدید نور خورشید، یکی دیگر از چالش‌‌های مناطق بیابانی است. در بیابان، تابش می‌‌تواند به GJ km2 در سال برسد. دلایل این میزان تابش بالا، نزدیکی این بیابان‌‌ها به خط استوا و نیز کمبود ابر (آفتابی بودن هوا) است که باعث می‌‌شود مقادیر زیادی اشعه به سطح زمین برسد (Greenville, 2018).
کمبود، یا نبود آب، تنش محیطی دیگری در مناطق بیابانی است. بیابان‌‌ها اکوسیستم‌‌های تحت کنترل آب هستند. جایی که زنده‌‌ماندن، به تعادل بین میزان آب از‏دست‌‌رفته و آب دردسترس وابسته است.
بیابان‌‌ها با میزان بارندگی سالانه کمتر از 254 میلی‌‌متر، شناخته می‌‌شوند. فعالیت‌‌ زیستی در اکوسیستم بیابان، وابسته به آب دردسترس است. میزان دردسترس بودن، به‌‌ عوامل محیطی مانند دما، کاهش تبخیر، زمین‌‌شناسی منطقه و مقدار بارندگی بستگی دارد.

عنوان مقاله [English]

Biological Capacity of Desert Regions (Part 1: Bacterial Diversity)

نویسندگان [English]

  • Maryam Teimouri 1
  • Adel Jalili 2
  • Parisa Mohamadi 3
1 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Professor, Biological Science Faculty, Alzahra University, Tehran, Iran
اعتمادی‌‌خواه، ع.، پوربابایی، ا.ع.، علیخانی، ح. و نوروز، م.، 1396. جداسازی و شناسایی سیانوباکترها از خاک‌های فوق‌‌شور پارک ملی کویر. تحقیقات آب و خاک ایران، 48(3): 637-625.
بتولی، ح.، 1395. معرفی فلور، اشکال زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان مناطق بیابانی آران و بیدگل (استان اصفهان). پژوهش‌‌های گیاهی، 31(2): 258-278.
جاهدی‌‌پور، س.، کوچکی، ع.، نصیری محلاتی، م. و رضوانی‌‌مقدم، پ.، 1395. تأثیر عوامل فیزیوگرافیک بر تنوع زیستی گونه‌‌های گیاهی اکوسیستم بیابانی کاخک گناباد. مهندسی اکوسیستم بیابان، 5(13): 12-1.
جوادی، ح.، 1401. ارزیابی وضعیت تنوع زیستی محصولات زراعی مناطق بیابانی خراسان جنوبی. مدیریت بیابان، 10(3): 62-49.
حسینی، م.، محمدی، پ.، قدم، پ.، صبورا، ع.، زارعی، ر. و حجتی‌‌بناب، ز.، 1401. نقش سیانوباکتری‌های مولد EPS در خاک‌های بیابانی. زیست‌‌شناسی میکروارگانیسم‌ها، 11(42): 66-51.
ذاکر بستان‌‌آباد، س.، هاشمی شهرکی، ع.، حسینائی، م. و حیدریه، پ.، 1394. جداسازی و خواص ضدمیکروبی اکتینومیست‌‌های جداشده از کویر‌‌های ایران. تازه‌‌های بیوتکنولوژی سلولی- مولکولی، 4(16): 97-92.
سپهری، ن. و محمودی،م.م.، 1394. تولید پیوسین توسط باکتری سودوموناس آئروژینوزا و بررسی اثر سینرژیسم آن با تعدادی از آنتی‌‌بیوتیک‌‌های رایج در شرایط آزمایشگاهی. تازه‌‌های بیوتکنولوژی سلولی- مولکولی، 5(20): 87-79.
صفدریان، م.، عسکری، ح.، سلطانی، م. و نعمت‌‌زاده، ق.، 1396. شناسایی باکتری‌های تحمل‌کنندۀ شوری از خاک‌های شور گلستان و بررسی برخی صفات فیزیولوژیک آنها. زیست‌‌شناسی میکروارگانیسم‌ها، 6(22): 57-45.
کفاش، ا.، کابلی، م. و کهلر، گ. 1394. بررسی مقایسه‌‌ای اثر تغییر اقلیم بر خزندگان مناطق بیابانی و کوهستانی ایران؛ مطالعه موردی (سوسمار دم‌‌تیغی بین النهرین Saara loricata و آگامای قفقازی Paralaudakia caucasia). محیط‏زیست جانوری، 7(3): 108-103.