جایگاه حفاظتی گونه Eryngium pyramidale نادرترین گونه زول در ایران

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سنندج، ایران

2 کارشناسی مهندسی تولیدات گیاهی، دانشگاه پیام نور، واحد سنندج

3 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 مربی پژوهشی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

10.22092/irn.2024.363307.1544

چکیده

گونه زول هرمی Eryngium pyramidale Boiss. & Hausskn. گیاهی علفی و متعلق به خانواده چتریان (Apiaceae) است. این گونه بسیار نادر، در دامنه ارتفاعی 1600 تا 2000 متر از سطح دریا می‌روید. این گونه ازنظر جایگاه حفاظتی در ایران بر مبنای مؤلفه‌های اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) با توجه به مشاهده‌های میدانی و داده‌های به‌دست‌آمده از نرم‌افزار GeoCAT با سطح تحت اشغال ۰۳/۰ کیلومتر‌مربع و محدوده حضور ۲۹۱/ ۱۳ کیلومتر‌مربع در طبقه Critically Endangered یا «در بحران انقراض» است. ازجمله راهکارهای حفظ این گونه ارزشمند انحصاری منطقه‌ای می‌توان به حفاظت همه‌جانبه از جنگل‌های بلوط غرب کشور توسط همه نهادهای ذی‌ربط، جلوگیری از ساخت‌و‌سازهای غیر‌مجاز در روستاهای اورامان، جمع‌آوری بذر و نگهداری آن در بانک ژن منابع طبیعی ایران و کاشت آن در باغ‌های گیاه‌شناسی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of Eryngium pyramidale, the rarest species of Eryngium in Iran

نویسندگان [English]

  • Azad Rastegar 1
  • Hiva Ghaderi 2
  • Ziba Jamzad 3
  • Adel Jalili 3
  • Hossein Maroofi 4
1 Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran.
2 BSc. in Agricultural Engineering, Payame-Noor University, Sanandaj Branch.
3 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
4 Senior Research Expert, Faculty of Agriculture, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Eryngium pyramidale Boiss. & Hausskn (Apiaceae) is one of the rarest sub-endemic species in the flora of Iran. This rare species grows at an altitude of 1600-2000 meters a.s.l. Based on IUCN criteria and categorized and derived data from GeoCAT (EOO= 13.291 km2; AOO= 0.030 km2), this species is assigned as Critically Endangered (CR). Among the solutions to conserve this valuable sub-endemic species are the comprehensive protection of oak forests in the west of the country by all relevant organizations, preventing unauthorized constructions in the villages of Avroman, as well as ex-situ conservation by protecting its seeds in the Natural Resources Gene Bank of Iran and its cultivation in botanical gardens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Apiaceae
  • Conservation status
  • IUCN
  • Rare species
پناهی، پ. و جم‌زاد، ز.، 1396. جایگاه حفاظتی بلوط‌های ایران. طبیعت ایران، 2 (1): 82-91.
جلیلی، ع. و جم‌زاد، ز.، 1395. طرح تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان و اکوسیستم‌های ایران و انتشار لیست قرمز گونه‌های گیاهی ایران. گزارش نهایی طرح پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.
جم‌زاد، ز. و معین، ف.، 1396. جایگاه حفاظتی گونه‌ای نادر از جنس سلوی به نام Salvia aristata. طبیعت ایران، 2 (3): 92-95.
حاتمی، ا.، صادقیان، س.، جعفری، ع.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1396. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Salvia lachnocalyx. طبیعت ایران، 2 (5): 98-103.
مرادی، ا.، امین املشی، م.، باباخانجانی، ش.، جم‌زاد، ز و جلیلی، ع.، 1399. جایگاه حفاظتی گونه Leutea polyscias. طبیعت ایران، 5 (5): 143-149.
خداشناس، م، غنچه‌پور، م.، جم‌زاد، ز.، جلیلی، ع. و محمودی، م.، 1399. جایگاه حفاظتی گونه نادر Levisticum officinale در ایران. طبیعت ایران، 5 (3): 129-135.
صفی‌خانی، ک. و جم‌زاد، ز.، 1398. جایگاه حفاظتی گونه Leutea avicennae در ایران. طبیعت ایران، 4 (5): 81-86.
محبی، ج.، جم‌زاد، ز. و بخشی‌خانیکی، غ.، 1395. جایگاه حفاظتی 6 گونه انحصاری مرزه در ایران. طبیعت ایران، 1 (1): 74-79.
مظفریان، و.، 1386. فلور ایران، شماره 54: تیره چتریان (Umbelliferae). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 600 صفحه.