جایگاه حفاظتی گونه انحصاری و نادر (Diaphanoptera stenocalycina (Caryophyllaceae، در ایران

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران،

2 استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

گونه Diaphanoptera stenocalycina Rech. f. & Schiman-Czeika متعلق به تیره میخک (Caryophyllaceae) و با شکل بالشتکی است. این گونه بطور انحصاری از محدوده شرق پارک ملی گلستان و ناحیه همجوار آن در غرب استان خراسان شمالی شناخته شده است. در این تحقیق، جایگاه حفاظتی این گونه بر اساس شیوه نامه و معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) بر پایه سه معیار سطح تحت اشغال (AOO)، میزان حضور یا محدوده انتشار (EOO) و اندازه جمعیت بررسی گردید. بر این اساس، مقادیر AOO و EOO به ترتیب 5/1 و 078/164 کیلومترمربع محاسبه شد. بر اساس مولفه‌های IUCN جایگاه حفاظتی گونه بصورت"در بحران انقراض (CR)" تعیین گردید. کوچک بودن جمعیت، زادآوری متوسط، حفر شیارهای غیراصولی در رویشگاه این گونه و خشکسالی از مهمترین عوامل تهدید کننده بقاء گونه می‌باشد. جهت حفظ این گونه پیشنهاد می‌شود در برنامه‌های حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی علاوه بر حیات‌وحش به حفظ گونه‌های گیاهی نیز توجه ویژه‌ای شود. با توجه به نادر بودن گونه، نگهداری بذر گونه در بانک‌های بذر و کشت در باغ‌های گیاهشناسی پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of Diaphanoptera stenocalycina (Caryophyllaceae), a rare endemic species in Iran

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Fadaie 1
  • Adel Jalili 2
  • Ziba Jamzad 2
1 Assistant Prof., Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Gorgan, Iran
2 Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Diaphanoptera stenocalycina Rech. f. & Schiman-Czeika is a cushion form species of the Caryophyllaceae family. This species is endemic and known from Mirzabailu plain (in the eastern part of Golestan National Park) and its neighboring area in the west of North Khorasan Province. In the present study, the conservation status of the species was assessed based on the IUCN criteria and categories, including the area of occupancy (AOO), the extent of occurrence (EOO), and the size of populations. Based on these data, the values of AOO and EOO are about 1.5 and 164.078 square kilometers, respectively. Accordingly, the conservation status of the species is classified as critically endangered (CR). The small population, low regeneration rate, and low precipitation are the main factors threatening the species. It is recommended that the conservation programs should consider both wildlife and plant species. Considering the rarity of the species, conserving the seeds in the National Natural Resources Seed Bank and cultivating them in botanical gardens is suggested. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diaphanoptera stenocalycina
  • endemic species
  • Golestan National Park
  • Iran
  • IUCN
پورمیرزایی، ا.، جم‌زاد، ز.، جلیلی، ع. و غنچه پور، م. 1400. جایگاه حفاظتی دو گونه انحصاری از جنس نعنای گربه (Nepeta L.) از خانواده نعنا. طبیعت ایران، 6(2): 137-131.
جلیلی، ع.، جم‌زاد، ز. 1399. تنوع گیاهی ایران، ظرفیت‌ها و تهدیدها. طبیعت ایران، 5(3): 4-3.
خداشناس، م.، غنچه پور، م.، جم‌زاد، ز، جلیلی، ع. و محمودی، م. ۱۳9۹. جایگاه حفاظتی Levisticum officinale در ایران. طبیعت ایران، 5(3):133-127.
فیضی، م.ت.، برهانی، م. و جم‌زاد، ز. 1398. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Scutellaria xylorrhiza  در ایران. طبیعت ایران، 4(2): 112-107.
محبی، ج.، جم‌زاد، ز. و بخشی خانیکی، غ. ۱۳۹۵. جایگاه حفاظتی ۶ گونه انحصاری مرزه در ایران. طبیعت ایران، 1(1): 74-71.
مهرنیا، م.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1399. جایگاه حفاظتی Salvia sclareopsis. طبیعت ایران، 5(6):125-119.