جایگاه حفاظتی دو گونه انحصاری از جنس نعنای گربه .Nepeta L از خانواده نعنا

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 پژوهشگر بخش تحقیقات منابع طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان

2 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

3 پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

جایگاه حفاظتی دو گونه انحصاری نعنای گربه Nepetarivularis  وN.assurgens از خانواده Lamiaceae با استفاده از دستورالعمل اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN ) مورد بررسی قرار گرفت. این دو گونه علفی و چندساله و انحصاری استان کرمان بوده و رویشگاههای کم و بیش مشابهی دارند. هر دو گونه آبدوست هستند، با این تفاوت که گونه N.rivularis  در حاشیه آبراهها، ولی گونه N.assurgensبا فاصله بیشتری از آبراهها پراکنش دارد.همچنین گونهN.rivularis  ازپراکنش محدودتری در استان برخوردار است. این گونه‌ها بر اساس معیارهای سطح تحت اشغال، کاهش اندازه جمعیت‌ها و کاهش کیفیت رویشگاه و تعداد رویشگاهها و جمعیتهای منقطع در بحران انقراض (CR) قرار دارند. حضور عشایر و چرای دام، همچنین عریض شدن رودخانه در اثر سیلابهای مخرب و اسکان عشایر در مجاورت رویشگاهای آنها از عوامل تخریب کننده این گونه‌ها می‌باشند. اعلام رویشگاههای حفاظت شده توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، حفاظت خارج از رویشگاه در باغهای گیاهشناسی و بانک ژن منابع طبیعی ایران برای جلوگیری از انقراض باید در برنامه کار حفاظت از این گونه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of two species of Nepeta (Lamiaceae)

نویسندگان [English]

  • Ahmad Pourmirzaie 1
  • Ziba Jamzad 2
  • Adel Jalili 2
  • mashaallah Ghonchepour 3
1 Research Expert, Research Division of Natural Resources Department, Kerman
2 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Research Expert, Research Division of Natural Resources Department, Kerman Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kerman, Iran
چکیده [English]

The conservation status of two endemic species of the genus Nepeta including N. rivularis and N. assurgens of Lamiaceae family was evaluated and defined based on IUCN threat categories and criteria. Both species are herbaceous perennials and endemic to Kerman province and have more or less similar habitats. Nepeta rivularis is more hydrophilic and is present in waterside habitats, but in most habitats, N. assurgens is present in a short distance from the river. However, Nepeta rivularis has a more limited distribution. Both species are defined as “Critically Endangered” (CR), based on the area of occupancy (AOO), gradual population size reduction, low quality of habitat, interrupted populations and populations sizes. The presence of nomads and livestock grazing, as well as the widening of the river due to destructive floods and the settlement of nomads in the vicinity of the habitat are among the destructive factors of these species. Determining protected habitats by Forests, Rangelands and Watershed Management Organization, ex-situ conservation in Botanical Gardens, and plant natural resources gene bank are suggested to be considered for the conservation of this species.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conservation status
  • IUCN
  • endemic species
  • Nepeta rivularis
  • Nepeta assurgens
بی‌نام، 1374. مطالعه جامع اقتصادی استان کرمان هواشناسی و اقلیم. سازمان مدیریت و برنامه‏ریزی استان کرمان، 235 صفحه.
جم‌زاد، ز. و معین، ف.، 1396. جایگاه حفاظتی گونه‌ای نادر از جنس سلوی به نام Salvia aristata. طبیعت ایران، 2(3): 95-92.
جم‌زاد، ز.، 1391. فلور ایران، شماره 76: تیره نعنا. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 1065 صفحه.
جم‌زاد، ز.، 139۸. نعناییان، منبعی با ارزش از گیاهان زینتی و دارویی در فلور ایران. طبیعت ایران، 4(6): 4۹-2۹.
سلطانی‌پور، م.ا.، جم‌زاد، ز.، جلیلی، ع. و محمودی، م.، 1399 .جایگاه حفاظتی گونه‌های انحصاری مورخوشZhumeria majdae  در ایران. طبیعت ایران، 5(1): 96-91.
فیضی، م .، برهانی، م. و جم‌زاد، ز.، 1398. جایگاه حفاظتی  Scutellaria xylorrhizaدر ایران. طبیعت ایران، 4(2): 112-107.
محبی، ج.، جم‌زاد، ز. و بخشی‌خانیکی، غ.، 1395. جایگاه حفاظتی شش گونه انحصاری مرزه در ایران. نشریه طبیعت ایران، 1(1): 79-74.
مهرنیا، م.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1399 .جایگاه حفاظتی  .Salvia sclareopsisطبیعت ایران، 5(6): 125-119.
میرحسینی، ع.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1398. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری ارونه یزد‌ی Hymenocrater yazdianus از تیره نعنا د‌ر ایران. طبیعت ایران، 4(3): 108-103.