جایگاه حفاظتی پورک Arecaceae) Nannorrhops baluchestanica )

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیارپژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان (ایرانشهر)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران.

2 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

3 استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

چکیده

 گونه‌های گیاهی انحصاری معمولاً در برابر تهدیدهای انسانی و تغییرات طبیعی آسیب پذیرتر هستند و بنابراین در معرض خطر انقراض بالاتری قرار دارند.  پورکNannorrhops baluchestanica  گونه‌ای درختچه‌ای متعلق به تیره نخل (Arecaceae) است. این گونه انحصاری، اخیرا از یک نقطه در استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران (محل تیپ) گزارش شده است. اگرچه عمدتا با  گونه نزدیکش، نخل داز N. ritchieana تشکیل جامعه می‌دهد ولی به واسطه صفات متعدد رویشی و زایشی به‌راحتی از آن قابل تفکیک‌ است.  در این تحقیق، وضعیت حفاظتی پورک براساس شیوه‌نامه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار اصلی میزان حضور (EOO)، سطح تحت اشغال (AOO)  و اندازه جمعیت بررسی شد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد پراکنش گونه محدود به‌ بخش­های مرکزی استان بوده و به‌صورت لکه‌ای یا نواری در حاشیه و بستر آبراهه‌های فصلی رویش دارد. مقدار میانگین سطح تحت اشغال این گونه 6/4 کیلومتر مربع می‌باشد. از جمله عوامل تهدید کننده گونه، برداشت و استفاده از برگهای آن در صنایع دستی بخصوص در تهیه سبدهای نگهداری خوشه نخل خرما توسط اهالی منطقه و خشکسالی‌های اخیر و کاهش سطح آبهای زیرزمینی در رویشگاه آن است.  با توجه به نتایج این مطالعه و  براساس دستورالعمل IUCN، وضعیت حفاظتی گونه پورک (N. baluchestanica) در طبقه در بحران انقراض (CR) معرفی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of Nannorrhops baluchestanica (Arecaceae) in Iran

نویسندگان [English]

  • Hadi Darroudi 1
  • Yousef Ajani 2
  • Ziba Jamzad 3
  • Adel Jalili 3
1 Assistant Professor., Forest and Rangelands Research Department, Baluchestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Iranshahr, Iran
2 Assistant Prof., Botany Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Endemic plant species are usually more vulnerable to anthropogenic threats and natural changes and, therefore, hold a higher extinction risk. Nannorrhops baluchestanica is a shrubby species of the Arecaceae family. This endemic species is only recorded from type location in Sistan and Baluchistan province, SE Iran. It is usually associated with its close relative, N. ritchieana. It is, however, easily distinguishable from N. ritchieana by vegetative and reproductive features. In the present study, the conservation status of N. baluchestanica is assessed based on IUCN criteria, including the area of occupancy (AOO), the extent of occupancy (EOO), and the size of populations. The results showed that this species is restricted to central parts of the province and spread as patches or belts at the basin and seasonal riversides. The value of AOO is 4.6 km2. One of the threatening factors for this species is its usage in handicrafts, especially in baskets for date bunch storage. The recent drought condition in the habitat of this species is another threat factor. According to the standard criteria for nature conservation, N. baluchestanica is defined as a critically endangered (CR) species in Iran. Therefore, more efforts should be made to preserve these valuable endemic species.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conservation status
  • Sistan and Baluchistan
  • Nannorrhops baluchestanica
بتولی، ح.، جم زاد، ز. و جلیلی، ع. 1397. جایگاه حفاظتی گونه نادر Smirnovia turkestana Bunge در ایران. طبیعت ایران، 3(6):108-117.
خداشناس، م.، غنچه پور، م.، جم زاد، ز.، جلیلی، ع. و محمودی، م. 1399. جایگاه حفاظتی گونه نادر Levisticum officinale در ایران. طبیعت ایران،2(5):133-127.
محبی، ج.، جم زاد، ز. و بخشی خانیکی، غ.، 1395 .جایگاه حفاظتی6 گونه انحصاری مرزه در ایران. طبیعت ایران،1 (1): 74 - 71 .
معروفی، ح.، 1396، گل صدتومانی گونه‌ای بسیار نادر در ایران. طبیعت ایران، 2(6):110- 113.