گیاهان ماندابی ایران

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسنده

استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

چکیده

گیاهان آبزی از ارکان اصلی اکوسیستم‌های آبی هستند و نقش اکولوژیکی گسترده‌ای در ساختار، عملکرد و تولید در محیط آبی دارند. متأسفانه به‌دلیل خشک شدن برخی تالاب‌ها در ایران، تعدادی از گونه‌های آبزی به‌طور انحصاری و تنها در یک تالاب دیده می‌شوند و برخی حتی در یک نقطه کوچک از آن رویشگاه آبی وجود دارند. گونه نیلوفر زرد Nuphar luteum در سراب نیلوفر کرمانشاه و نیلوفر آبی Nymphaea alba در دریاچه زریوار استان کردستان از آن جمله هستند. این دسته از گیاهان به شدت در معرض خطر حذف هستند. در سال‌های اخیر تعداد 9 گونه رکورد برای ایران شناسایی شدند که عبارتند ازRuppia cirrhosa  از تالاب حسنلو در آذربایجان غربی و ماندابی در اندیکا، چند نوع بارهنگ آبی Potamogeton filiformis از تالاب شادگان، Potamogeton trichoides از دریاچه نئور در اردبیل، Potamogeton alpinusاز دریاچه گهر در لرستان، عدسک آبی Lemna perpusilla از کامفیروز استان فارس، تیزک آبی Nagas gracillimaاز عبدلخان در خوزستان، دو نوع پشه‌گیر Utricularia ochroleucaاز چالوس، Utricularia vulgaris  از دریاچه زریبار و Potamogeton friesiiاز رودخانه دز از استان خوزستان. در این تحقیق 64 گونه گیاهی متعلق به 23 تیره آبزی از ایران در چهار دسته اصلی شناور، غوطه‌ور، برآمده از آب و حاشیه‌زی معرفی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Wetland plants of Iran

نویسنده [English]

  • Mehri Dinarvand
Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization, AREEO, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

Aquatic plants are the main elements of wetland ecosystems, and they have an extensive ecological role in the structure, function, and production of the aqua environment. Unfortunately, since many wetlands have dried up, some species have been observed in a particular wetland or even part of it. For example, Nuphar luteum in Sarabe Nilofar, Kermanshah province, and Nymphaea alba in Zarivar lakeof Kurdestan province.Nine new records of wetland plants were introduced for Iran recently: 
Ruppia cirrhosa from Hassanlo wetland in West Azerbaijan and Andica, Potamogeton filiformis from Shadegan, Potamogeton trichoides from Neoor in Ardebil, Potamogeton alpinus from Gahar in Lorestan, Nagas gracillima in Abdolkhn of Khuzestan, Utricularia ochroleuca from Chalus and Utricularia vulgaris from Zaribar lake and Potamogeton friesii from Hamid Abad river of Khuzestan. In this research, 64 species from 23 families are introduced, belonging to four classes, Floating, Submersed, Emersed, and Marginal Plants.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Floating plants
  • Submersed plants
  • Marin weeds
  • Aquatic flora
  • Potamogeton
اصغری‌پوده، ز.، قدیریان، ا.، نعمت‌الهی، ش.، فاخران، س. و پورمنافی، س.، 1398. پایش و پیش‌بینی تغییرات پوشش و کاربری اراضی تالاب بین‌المللی شادگان ایران. بوم‌شناسی کاربردی، 6(3): 76-63.
پرنیان، ا.، چرم، م. و جعفرزاده‌حقیقی‌فرد، ن.، 1396. حذف بر آب آلوده توسط دو گیاه آبزی(Ruppia maritime L. , Zannichellia palustris L.). علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 19(5): 450-441.
پرنیان، ا.، چرم، م.، جعفرزاده‌حقیقی‌فرد، ن. و دیناروند، م.، 1389. پالایش عناصر سنگین نیکل و کادمیوم با استفاده از دو گیاه آبزی از پساب صنایع فولاد و محیط مصنوعی. پایان‌نامه دانشجویی کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، صفحه 98-68.
جلیلی، ع.، نقی­نژاد، ع. و کامرانی، ا.، 1393. اکولوژی مانداب­ها با نگرشی بر رویشگاه­های ماندابی. انتشارات دانشگاه مازندران، 369 صفحه.
حمدی، س. م. م. و اسدی، م.، 1382. فلور ایران شماره 42: تیره گل مغربی(Typhaceae) . مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 32 صفحه.
خاتم­ساز، م.، 1374. فلور ایران شماره 17: تیره شبدر آبی(Menyanthaceae) . مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 7 صفحه.
داشی، م.، جعفرزاده‌حقیقی‌فرد؛ ن.، افخمی، م. و دیناروند، م.، 1388. امکان‌سنجی حذف نیتروژن آمونیاکی و فسفات از خروجی نهایی تصفیه‌خانه فاضلاب شهری با استفاده از گیاه شناور آبزی عدسک آبی. پایان‌نامه دانشجویی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان، صفحه 128-69.
درگاهیان، ف.، تیموری، س.، لطفی‌نسب، س. و رضوی، س.، 1398. بررسی تغییر کاربری زمین در هور منصوریه و ارتباط آن با رخدادهای خشک‌سالی و گرد و غبار در کلان‌شهر اهواز. پژوهش‌های آبخیزداری، 32(4): 104-94.
دیناروند، م.، 1396. فلور ایران، شماره‌های 123-101: تیره‌های گیاهان آبزی(Hippuridaceae, Ceratophyllaceae, Haloragaceae, Elatinaceae, Butomaceae, Alismataceae, Sparganiaceae, Lentibulariaceae, Nelumbonaceae, Nymphaceae, Zannichelliaceae, Rutaceae, Potamogetonaceae, Juncaginaceae, Zosteraceae, Hydrocharitaceae, Trapaceae, Lemnaceae, Callitrichaceae, Sphenocleaceae, Najadaceae, Cymodoceaceae, Pontederiaceae). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 130 صفحه.
دیناروند، م. و اسدی، م.، 1395. تهیه و نگارش فلور 23 تیره آبزی برای ایران. گزارش نهایی طرح پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، 51 صفحه.
دیناروند، م. و شریفی، م.، 1385. طبقه‌بندی زیستگاه‌های جنوب غرب کشور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی کرمانشاه.
دیناروند، م.، کنشلو، هـ. و فیاض، م.، 1397. پوشش گیاهی کانون‌های گرد و غبار در استان خوزستان. طبیعت ایران، 3(3): 42-32.
رومیانی، ل.، حکیمی‌مفرد، ر. و جلیلی، س.، 1394. مطالعه گیاه‌پالایی گیاهان آبزی(Potamogeton crispus, Ceratophyllum demersum, Polygonum hydtopiper, Phragmites australis)رودخانه دز، درتجمع زیستی فلزات سنگین کادمیوم، سرب، روی، مس. اکوبیولوژی تالاب، 6(23): 38-29.
سروی‌مغانلو، و.، 1388. بررسی اثر تغییر ریزوسفر و جمعیت باکتری‌های تجزیه‌کننده نفت در اطراف ریشه در پالایش نفت خام. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
عصری، ی.، 1374. جامعه‌شناسی گیاهی (فیتوسوسیولوژی). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 285 صفحه.
فولادوند، س.، صیاد، غ.، حمادی، ک. و معاضد، ه.، 1392. بررسی تغییرات کمی و کیفی آب ورودی به تالاب هورالعظیم در اثر احداث سد مخزنی کرخه. علوم و مهندسی آبیاری (مجله علمی کشاورزی)، 36(4): 8-1.
قهرمان، ا. و عطار، ف.، 1381. تالاب انزلی در اغمای مرگ (بررسی اکولوژیک- فلورستیک). محیط‌شناسی (ویژه‌نامه تالاب انزلی)، 28: 38-1.