جایگاه حفاظتی گونه‌ Salvia sclareopsis

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران.

2 استاد، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

گیاه Salvia sclareopsis از خانواده نعنا (Lamiaceae)  انحصاری منطقه ای ازکوههای زاگرس وکوه گمو کردستان عراق است  که در مناطق تقریبا گرمسیر این رشته کوه پراکنش دارد. این گیاه چندساله و ریزوم دار و دارای  ساقه­های به طول تا ۲۷ سانتیمتر می­باشد. جایگاه حفاظتی این  گیاه بر اساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) مورد بررسی قرار گرفت. سطح تحت اشغال گونه Salvia sclareopsisبا اندازه­گیری میدانی و با مقادیر پیش‌فرض یرنامه نرم افزاری ژئوکت ، ۱۵/۶۶ کیلومتر مربع و میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن ، 64865 کیلومتر مربع برآورد شد. این گونه باتوجه به سطح اشغال، تعداد افراد جمعیت، نوع تجدید حیات که عمدتا از طریق ریزوم­های رونده می­باشد و کیفیت رویشگاه، به عنوان گونه­ی در حال انقراض (Endangered/EN) اعلام می شود. تجدید حیات طبیعی در رویشگاهها از طریق ریزوم­های رونده و بذر مشاهده شد. مشاهدات صحرایی نشان داد فقدان مدیریت و چرای بی­رویه از عوامل اصلی تهدیدکننده این گونه کمیاب به شمار می­روند. اعلام رویشگاههای حفاظت شده توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، حفاظت خارج از رویشگاه در با غ­های گیاهشناسی و بانک ژن منابع طبیعی ایران برای جلوگیری از انقراض باید در برنامه کار حفاظت از این گونه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conservation status of Salvia sclareopsis

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehrnia 1
  • Ziba Jamzad 2
  • Adel Jalili 2
1 Assistant Prof., Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Khorramabad, Iran
2 Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Salvia sclareopsis Bornm. is a flowering plant from the mint family (Lamiaceae) of Iran and Iraq, distributed in the mountainous areas and almost warm regions of the Zagros Mountains in Iran and Mount Gmo in Iraqi Kurdistan. Salvia sclareopsis is a rhizomatous perennial plant with stems up to 27 cm long. The conservation status of the species was defined based on IUCN Red List criteria and categories. According to the field survey and standard defined measures in Geocat program, Salvia sclareopsis occupies an area 66.15 Km2 in Iran and Iraq. The extent of occurrence is 64865 Km2. Based on the Area of Occupancy (AOO), population size and the quality of the habitat, the conservation status of this species is defined as endangered (EN). Natural regeneration was observed in habitats through creeping rhizomes and seeds. Field observations have shown that the lack of proper management and overgrazing are the main threats to this rare species. Defining protected habitat by Forests, Rangeland and Watershed Management Organization, ex-situ conservation in botanical gardens and in plant natural resources gene bank are suggested to be considered for conservation of this species.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conservation status
  • Endemic
  • Protected habitats
  • Zagros Botanical Garden
  1. بیدارلرد، م.، جم زاد، ز.، جلیلی، ع.، 1399. جایگاه حفاظتی گونه انحصاریPaeonia wendelboi .  طبیعت ایران (۴) ۵: ۱۴۳-۱۳۷
  2. جلیلی، ع. و جم زاد، ز.، 1395. طرح تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان و اکوسیستم های ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.
  3. جلیلیان، ن.، نعمتی پیکانی، م.، جم زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1396. جایگاه حفاظتی گونه انحصاریZeugandra iranica . طبیعت ایران، 2(4): 104-107.
  4. جلیلیان، ن.، نعمتی پیکانی، م.، محبی، ج.، جم زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1397. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Silene parrowiana در ایران. طبیعت ایران، 3(3):102-106.
  5. جم­زاد، ز. ، 1391. فلور ایران تیره نعنا( Lamiaceae). موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 1065 صفحه.
  6. حاتمی، ا.، جعفری، ع.، صادقیان، س.، جم­زاد، ز.، و جلیلی، ع.، 1397. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری نخود شیرازی در ایران. طبیعت ایران،3(2):90-95.  
  7. رستگار، آ.، جم زاد، ز.، جلیلی، ع.، معروفی، ح. و قادری، ه.، 1399. تعیین جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Trifolium kurdistanicum ، طبیعت ایران، 5(4): 145-150.
  8. مرادی، ا.، امین املشی، م.، خانجانی شیراز،  ب.، جم زاد، ز.، جلیلی، ع.، 1399. جایگاه حفاظتی گونه Leutea polyscias (Boiss.) M. Pimenov. طبیعت ایران، 5(5): 143-149.
  9. معروفی، ح.، 1396 . گل صد تومانی، گونه­ای بسیار نادر در ایران. طبیعت ایران، 2(6):110-113.
  10. مهرنیا، م.، جم زاد، ز.، و جلیلی، ع.، 1399. تعیین جایگاه حفاظتی گونهPhlomis lurestanica. طبیعت ایران، 5(5): 135-141.