اسکان پشتوانه نظام دامداری عشایری

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسنده

استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

آخرین سرشماری اجتماعی- اقتصادی که در سال 1387 انجام گرفت. عشایر کوچنده کشور با جمعیتی معادل 1186398 نفر در قالب 212660 خانوار، در 55 درصد حوضه های آبخیز کشور زندگی و حدود 25 درصد پروتئین کشور را تولید می کنند(بی نام، 1384الف).
تغییرات سیاسی، اجتماعی - اقتصادی و فرهنگی در زندگی عشایر تاثیر گذار بوده است. از جمله  تغییر شیوه زندگی برخی از عشایر از شکل کوچ روی  به اسکان می‌باشد. نظر به اهمیت موضوع جوانب مختلف این تغییرات قبل و بعد از انقلاب بررسی و با لحاظ نقطه نظرات عشایر در این خصوص، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری کلی ارائه می گردد.:
 

وضعیت اسکان عشایر قبل از انقلاب

 سیاست عشایری رضاشاه،‌ که مبتنی بر سه‌پایه تخته قاپو، خلع سلاح و تهاجم فرهنگی بود، ارکان سه‌گانه زندگی عشایر( کوچ،‌ اسلحه و باورهای فرهنگی) را مورد هدف قرارداد. این سیاست‌ها تقریباً تمام جوانب و زمینه‌های زندگی عشایر را  مورد مداخله  قرارداد.
اسکان اجباری، تعویض سیاه‌چادر، خلع سلاح، تعویض لباس سنتی و جانشین کردن لباس فرنگی، تبعید اجباری، حاکمیت محض نظامی،‌ اخذ مالیات‌های سنگین،‌ اعدام‌های بی‌دلیل دسته‌جمعی و انفرادی عشایر، ایجاد تفرقه میان ایلات و عشایر و استفاده از توان جنگی آنان برای سرکوب یکدیگر و... نمونه‌هایی از این سیاست بود. مناطق انتخابی برای اسکان نیز، بدون در نظر گرفتن شرایط محیطی و سازگاری با آن، برگزیده ‌شده بود، درنتیجه، مرگ‌ومیر کودکان آنها نیز افزایش یافت (بی نام، 1392)  این نوع اسکان در خیلی از مناطق دوام چندانی نیاورد و بعد از کناره‌گیری رضاشاه از سلطنت مجدداً کوچ روی شکل گرفت. در این زمینه عابدی شهر (1376) می‌نویسد: " به خاطر بی‌عدالتی‌ها و سوء رفتارهای مختلف از سوی عوامل اجرایی و انجام نشدن تحقیقات و مطالعات اساسی پیرامون مسائل جامعه‌شناسی، این سیاست موفقیت چندانی نداشته است".

عنوان مقاله [English]

Nomadic settlement supports the nomadic livestock system

نویسنده [English]

  • Ali Mohebbi
Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
1-  بی نام، 1384 الف. آیین‌نامه ساماندهی عشایر کشور. سازمان امور عشایر کشور، 32 صفحه.
2- بی نام، 1384ب. آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی. سازمان امور عشایر کشور، 25 صفحه.
3- بی نام ، 1387. نتایج سرشماری عشایر کوچنده. مرکز آمار ایران،7 صفحه.
4- بی نام.، 1391. مطالعه ارزیابی ساماندهی اسکان عشایر در کانون‌های توسعه، بررسی وضعیت عشایر در ایران از آغاز تا قرن اخیر. مهندسین مشاور شرق آیند، سازمان امور عشایر کشور- معاونت توسعه و عمران، دفتر مطالعات جامع،167 صفحه.
5-  بی نام، 1392. نحوه اسکان عشایر توسط رضاخان بسیار وحشیانه بود. سایت خبری تسنیم. https://www.tasnimnews.com
6- رحیمی، ا.، 1391. پیامدهای اقتصادی اسکان عشایر در کانون‌های توسعه استان آذربایجان غربی. فصلنامه عشایری ذخایر انقلاب. 75: 94- 75.
7- قاضی‌زاده، س. ح.، 1377. چگونگی، علل و آثار اسکان ایلات شمال خراسان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، 159  صفحه.
8- عابدی شهر، ج.، 1376. اسکان عشایر، بررسی تاریخی انگیزه‌ها و پیامدهای آن در دوره رضاشاه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهید فردوسی مشهد، 108 صفحه
9- کشاورز، ا.ه.، 1355. طرح تحقیقی عشایر و مساله اسکان. دانشکده علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران، 160 صفحه
10- محبی، ع.،1397. بررسی نحوه مدیریت مراتع عشایری بر اساس پروانه‌های چرا. گزارش نهایی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 261 صفحه.