تشدید پیامد منفی سیل در اثر تغییر چرخه طبیعی هیدرولوژیک حوضه کرخه (تغییر کاربری اراضی محدوده تالاب هورالعظیم)

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسنده

استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران


عنوان مقاله [English]

Intensification of negative flood consequences due to changes in the natural hydrological cycle of Karkheh Basin (land use change in the Hur al-Azim wetland)

نویسنده [English]

  • Sara Teimuri
Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

نادرستی نوع استفاده از سرزمین بدین معنی است که از آن به اندازه توان یا پتانسیل طبیعی آن استفاده نمی شود. در حقیقت استفاده از سرزمین بدون در نظر گرفتن ویژگی های طبیعی که اکوسیستم دیکته می نماید مانع از بهره برداری مستمر از آن خواهد گردید. توسعه از نوع پایدار، خارج از چارچوب مطالعات آمایش سرزمین که در آن طبق ضوابطی با نگرش بازده پایدار و درخور، بر اساس توان و استعداد کیفی و کمی عرصه های طبیعی به تعیین نوع کاربری می پردازد، در دراز مدت مقدور نخواهد بود (مخدوم، 1380). اثر نگرش خارج از این چارچوب را می توان پس از رخداد بحران های طبیعی و بازخورد طبیعت به نحوه دخالت انسان درعرصه شاهد بود که متاسفانه با ایجاد خسارتهای کلان اقتصادی و اجتماعی توام می باشد.
همانگونه که در رخدادهای گرد و غبار استان خوزستان بخشی از کانون جنوب غرب هویزه در قسمت شمال غربی با بخش سیل گیر تالاب هورالعظیم (رضوی زاده، 1399الف)، و بخشی از کانون جنوب شرق اهواز با قسمت سیل گیر هور منصوریه (درگاهیان و همکاران، 1398) همپوشانی داشته و این مسئله نشان از اهمیت سیل در مهار تولید گرد و غبار دارد در بارشهای فروردین ماه 1398 خسارت سنگین سیلاب به منطقه دشت آزادگان و هویزه مشاهده شد.

-          اسکندری دامنه، ه.، حبشی، خ.، گرگین پور، د. و پورمنافی، س.،  1396. آشکارسازی روند تغییرات پوشش اراضی تالاب هور العظیم با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). چهارمین کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، تهران، 2 و 3 خرداد ماه.
-          اصغری پوده، ز.، قدیریان، ا.، نعمت الهی، ش.، فاخران، س. و پورمنافی، س.،  1398. پایش پیش بینی تغییرات پوشش و کاربری اراضی تالاب بین المللی شادگان ایران. بوم شناسی کاربردی، ۸ (۳):76-63.
-          جامعی، م.، حمادی، ک.، حسین زاده ساداتی، م. و علایی روزبهانی، ر.، 1386. بررسی وضعیت ذخایر آبی تالاب هورالعظیم با بکارگیری تکنیک­های سنجش از دور. همایش ژئوماتیک 86، تهران، 31 فروردین تا 1 اردیبهشت ماه.
-          جعفری آذر، س.، سبزقبایی، غ.، توکلی م. و دشتی، س.،  1398. ارزیابی ریسک و درجه بندی پایداری محیط­زیستی تالاب­های بین المللی سواحل جنوبی ایران، مخاطرات محیط طبیعی، 9 (23): 62-41.
-          جلیلی، ع.، 1397. تغییر کاربری اراضی، یکی از عوامل اصلی تخریب محیط­های طبیعی کشور. طبیعت ایران، 3(1):3-3.
-          خسروشاهی، م. و تیموری، س.، 1399. بررسی تغییرات تالاب هورالعظیم طی دوره زمانی 33 ساله منتهی به سال 2017 و تعیین حقابه مورد نیاز آن، مطالعات طرح جامع گرد و غبار خوزستان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 148 صفحه.
-          درگاهیان، ف.، تیموری، س.، لطفی نصب اصل، س. و رضوی زاده، س.، 1398. بررسی تغییر کاربری زمین در هور منصوریه و ارتباط آن با رخدادهای خشکسالی و گردوغبار در کالنشهر اهواز، پژوهش های آبخیزداری، 32(4):104-94.
-          درگاهیان، ف. 1399. بررسی ویژگی­های اقلیم شناختی مرتبط با پدیده گرد و غبار در حوزه­های آبخیز منتهی به کانون های گرد و غبار خوزستان، مطالعات طرح جامع گرد و غبار خوزستان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 215 صفحه.
-          رضوی­زاده، س. الف، 1399. نقش حذف ظرفیت های سیلابی در فعال شدن کانونهای گرد و غبار استان خوزستان. طبیعت ایران، 5(1):26-21.
-          رضوی­زاده، س.ب، 1399. پایش تحلیلی سیلاب با استفاده از تصاویر ماهوارهای. مطالعات طرح جامع گرد و غبار خوزستان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 166 صفحه.
-          رضوی زاده، س. و خسروشاهی، م.، 1399. مطالعات کمی منابع آب سطحی حوزه های آبخیز زهره-جراحی، کارون و کرخه. مطالعات طرح جامع گرد و غبار خوزستان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 652 صفحه.
-          زارع، م. 1398. سیل های فروردین و اردیبهشت 1398 و تغییرات اقلیمی در ایران، نگاه ویژه به سیلاب در استان خوزستان. http://www.ias.ac.ir/index.php.
-          قربانی، ر.، ع. ا. تقی پور و محمودزاده، ح.، 1391. ارزیابی و تحلیل تغییرات کاربری اراضی محدوده تالابهای بین المللی آلاگل، آلماگل و آجی گل ترکمن صحرا با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 23(4): 184-167.
-          مخدوم، م.، 1380. شالوده آمایش سرزمین. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هفتم، 289 صفحه.
-          مکرونی، س.، سبزقبایی، غ.، یوسفی خانقاه، ش. و سلطانیان، س.، 1395. آشکارسازی روند تغییرات کاربری اراضی تالاب هورالعظیم با استفاده از تکنیک سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی. سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 7 (3): 89-99.