بذرکاری و نهال‌کاری در عرصه‌های تخریب‌شده جنگلی و غیرجنگلی با هدف توسعه جنگل جزو برنامههای دایمی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در نواحی رویشی مختلف ایران است. یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در استقرار، رشد، تولید زیتوده و سازگاری جنگلکاریها با پیامدهای غیر منتظره اقلیمی، کیفیت بذرهای مورد استفاده است. استفاده از بذرهای نامطلوب که سازگاری و تولید جنگلکاریها را تحت‌الشعاع قرار میدهد از یکسو باعث هدررفت منابع شده و از سوی دیگر موجب فرسایش ژنتیکی و کاهش تابآوری جنگلکاریها در مقابل استرسهای ناشی از خشکی، نوسان‌های شدید دما و طغیان آفات و امراض و در نهایت نابودی جنگلکاریها میشود. به همین دلیل، تأمین بذر از منابع مطمئن یکی از اصلیترین عامل موفقیت جنگلکاریها محسوب میشود. به‌طور معمول، بذر را میتوان از منابع مختلف از جمله تکدرختان دارای بذر فراوان، محوطههای بذرگیری و یا باغهای بذر تأمین کرد. تأمین بذر از تکدرختانی که توانمندی آنها در انتقال صفات برتر به نسلهای بعد به اثبات نرسیده باشد، نه‌تنها استقرار و رشد نهالهای مورد استفاده در جنگلکاریها را تحت‌الشعاع قرار میدهد، بلکه باعث خالصسازی، تقویت خویشاوندی و آسیبپذیری شدید تودههای جنگلکاری در مقابل استرسهای محیطی میشود. از اینرو، ضرورت دارد تا در برنامههای توسعه جنگل، ضمن توجه به تولید زیتوده (چوب، برگ، علوفه، لاشریزه و غیره) به حفظ تنوع ژنتیکی نیز توجه شود. در بین منابع متعدد جمعآوری بذر، محوطههای بذرگیری از نظر توجه به جمعآوری بذر از پایههای درختی و درختچهای متعدد، بیشتر از سایر منابع بذری میتواند به پایداری جنگلکاریها در مقابله با استرسهای محیطی در آینده کمک کند...
عنوان مقاله [English]
The need to pay attention to seed production area in the forest development program
)