«ویشنگ» منطقه ای حفاظت شده با تنوع گونه ای و زیستگاهی منحصربه فرد واقع در ارتفاعات کرکس

نوع مقاله : نگاهی به طبیعت ایران

نویسنده

دانشیار پژوهش، باغ گیاه‌شناسی کاشان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

چکیده

منطقه ویشنگ، که بخشی از منطقه حفاظت­شده  بَرزُک - قمصر می‌باشد، در جنوب غربی کاشان و در ارتفاعات مرکزی رشته کوه کرکس قرار دارد. دامنه ارتفاعی این منطقه، بین 1600 تا ۳۵۸۸ متر از سطح دریا در نوسان است. به دلیل تنوع ارتفاعی گسترده و شرایط فیزیوگرافی ویژه، رویشگاه­های گیاهی متنوع و زیستگاه­های جانوری منحصربه­فردی را در خود جای داده است. مهم­ترین رویشگاه­های گیاهی منطقه بر اساس ویژگی­های فیزیوگرافی آن شامل: گیاهان صخره­روی، واریزه­ای، ماندابی، مسیل­ها و بستر رودخانه­ها و نواحی دست­خورده بودند. افزون براین ریختارهای گیاهی منطقه بر اساس روش فیزیونومی که دارای رستنی­های ویژه می­باشند، عبارتند از: بالشتکی- خاردار، استپ درمنه­زار، درختچه­زار و درختان. دو گیاه دارویی پُرمصرف Thymus carmanicus Jalas و Dracocephalum kotschyi Boiss. هر ساله توسط افراد بومی از عرصه رویشگاه­های طبیعی واقع در ارتفاعات ویشنگ به­منظور فرآوری در کارگاه­های گلاب­گیری سنتی جمع­آوری می­شوند. رویشگاه­های تخریب یافته توام با گیاهان خاردار، غیرخوشخوراک و سمی در محل اتراق دام­ها که عموماً در نواحی نسبتاً هموار حاشیه دره­های ویشنگ و دَربَریو واقع شده­اند، بوجود آمده­اند. در دامنه اراضی شیب­دار ارتفاعات منطقه حفاظت­شده، انواع رستنی­های کامفیت بالشتکی رویش یافته که نقش مهمی در تثبیت و حفاظت خاک نواحی شیب­دار دارند. این منطقه حفاظت­شده، پناهگاه برخی از گونه­های جانوری نادر نظیر گربه پالاس و پایکا می­باشد. ذخایر ژنتیکی گیاهی ارتفاعات ویشنگ به­دلیل شرایط بوم­شناسی ویژه، نیاز به مدیریت و برنامه­ریزی مدون برای حفاظت دارد.

    

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

--

نویسنده [English]

  • Hosein Batooli
Assosiate Prof., Kashan Botanical Garden, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
- ابراهیمی، ل.  و طباطبایی­منش، س.م. 1394. پتروگرافی و مینرال شیمی سنگ­های آتشفشانی شرق نابر (جنوب غرب کاشان). پترولوژی، 6 (21): 104-83.
- اسلامی، ز.، رزمجو، ف. و شائمی، م. ۱۳۹۳. بررسی فون و الگوی پراکنش پرندگان شهر برزک (بخشی از منطقه حفاظت­شده قمصر و برزک)، اولین کنگره ملی زیست­شناسی و علوم طبیعی ایران، تهران، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، انجمن حمایت از طبیعت ایران.
- بتولی، ح. 1398. معرفی فلور، شکل زیستی و انتشار جغرافیایی عناصر گیاهی منطقه حفاظت شده قمصر در استان اصفهان. پژوهش­های گیاهی. 32 (1): 186-177.
- خواجه­الدین، س. ج و یگانه، ح. 1391. معرفی فهرست، شکل زیستی و گونه­های در معرض خطر منطقه شکار ممنوع کرکس. زیست­شناسی ایران. 25 (1): 20-7.
- عباسی، ش.، افشارزاده، س.، مهاجری، ع. ر. 1391. بررسی فلور، شکل های رویشی و انتشار جغرافیایی عناصر گیاهی منطقه مرتعی یحیی­آباد (نطنز)، زیست­شناسی گیاهی ایران. 11: 12-1.
- لطفی، ع.، قدیریان، ا. و اصغری، ز. 1396. ارزیابی اثربخشی مناطق حفاظت­شدۀ استان اصفهان در کاهش اثرات خشکسالی و مداخلات انسانی. مهندسی اکوسیستم بیابان. 6(14): 69-78.
- مجنونیان، ه. 1379. مناطق حفاظ­ شده ایران (مبانی و تدابیر حفاظت از پارک­ها و مناطق)، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. 94-1.
- محمدی­ها، ک. و قهرائی­پور، م. 1393. گزارش نقشه زمین­شناسی 1:25000 آزران (6257 III NE). سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور. 50 صفحه.