بررسی وضعیت کمی و کیفی جنگل‌های بنه در استان کرمان و پیشنهاداتی جهت بهبود مدیریت آن‌ها

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

2 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

3 مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

4 کارشناس ارشد پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

5 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

پسته‌وحشی در استان کرمان با دو گونه (Pistacia atlantica Desf.) و خنجوک (Pistacia khinjuk Desf.) به مساحت 545959 هکتار به‌صورت پراکنده دیده می‌شود و به لحاظ وضعیت نیز، جنگلدر کلاسه تنک قرارگرفته است. بنه و خنجوک در استان کرمان در دو ناحیه رویشی ایران و تورانی و زاگرس به‌صورت جوامعی با ترکیبی از هر دو گونه وجود دارد. در استان، پسته‌‌وحشی عمدتادر مناطق کوهستانی و به‌صورت توده‌های بزرگ و یا کوچک و حتی به‌صورت تک درختانی قابل روئیت می‌باشد. خنجوک به تنهایی یا با گونه دیگری تشکیل تیپ نمی‌دهد و فقط بنه است که تشکیل تیپ‌های خالص و مخلوط را داده است. بنه با گونه‌های ارس،کیکم و بادام به‌صورت آمیخته تشکیل10 تیپ را داده است.این گونه بیشتر بر روی خاک‌های شنی لومی و قلیایی قرار گرفته است. اقلیم در این رویشگاه‌ها نیمه خشک است و ارتفاع از 1200 تا 2800 متر با شیب عمومی 5 تا 50 درصد بیشتر در جهات شمالی و غربی است. به لحاظ کیفی رویشگاه‌ها تنک، مبدا درختان دانه‌زاد، شکل تاج کروی، ارتفاع و قطر برابر سینه درختان متوسط تا زیاد و زآداوری کم، که این درختان در معرض آفات زیادی نیز قرار گرفته‌اند.مسئله چرای بی‌رویه بقدری مشهود می‌باشد که در بعضی مناطق درختی مانند کیکم رابه‌صورت کپه‌ای میتوان مشاهده نمود. در راستای مدیریت این جنگل‌ها پیشنهاد می‌گردد تا مدیریت پایدار بر این جنگل‌ها اعمال گردد که این روش می‌تواند کمکی جهت بهبود مدیریت مؤثر بر این جنگل‌ها باشد.

عنوان مقاله [English]

Quantitative and qualitative study of Pistacia Forests in Kerman Province and suggestions to improve their management

نویسندگان [English]

  • Arsalan Shekarchian 1
  • Mansooreh Khodashenas 2
  • Mohammad Reza Kadoori 3
  • Bijan Poursafari 4
  • Mashallah Ghonche pour 4
  • Mohammad Fattahi 5
1 Assist. Prof., Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, (AREEO), Kerman, Iran
2 Assist. Prof., Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, (AREEO), Kerman, Iran
3 Senior, Research Expert, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, (AREEO), Kerman, Iran.
4 Research Expert, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, (AREEO), Kerman, Iran.
5 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

The wild pistachio in Kerman province includes two species, Pistacia atlantica and Pistacia khinjuk. These species are scattered in an area of 545959 ha. They belong to the vegetative regions of Irano-Touranian and Zagros. The wild pistachio is almost observed in mountainous areas. Pistaciakhinjuk does not make a type alone and only is seen together with Pistacia atlantica as a mixed type.  Pistaciaatlantica has made ten types with Juniperusexcelca, Acer monspesalanum and Amygdalusscoparia in Kerman province. It is mostly located on sandy loam soils. The habitat elevation is 1200 to 2800 meters above sea level, with a general slope of 5 to 50 percent higher in the north and west. Qualitatively, the habitats are thin, trees are provided from seedlings, with a spherical crown, the height and diameter at breast height of trees are large and regeneration of trees is low; additionally, they are exposed to many pests’ attacks. In order to manage these forests, it is suggested that sustainable management be applied to these forests, which can help improve the effective management of these forests.

-ال منصور، ح.، 1380، آفات مهم بنه و کلخونک در استان فارس ، خلاصه مقالات دومین همایش ملی بنه (مروارید سبز) مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان فارس، 52 - 53.
-ابراهیمی رستاقی، م.، 1380، نقش بنه در مدیریت جنگل‌های خارج از شمال کشور . خلاصه مقالات دومین سمینار ملی بنه (مروارید سبز) مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان فارس،1 - 2.
-داورپناه، غ.، فتاحی، م.، گل‌محمدی، م.، آقاجانلو، ف.، حاجی‌قادری، ط.، تاراسی، ج.، 1388. بررسی عوامل مؤثر در پراکنش گونه‌های پسته‌وحشی در استان زنجان. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 35(17):50-35.
-راد، م ه.، فتاحی، م.، بررسی برخی از خصوصیات کمی و کیفی تیپ های مختلف بنه(Pistacia atlantica) در استان یزد، 1384. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران 13(2): 225-203.
-رستمی‌کیا، ی.، فتاحی، م.، ایمانی، ع ا.، شریفی، ج.، 1388.بررسی برخی از بیازهای رویشگاهی و خصوصیات کمی و کیفی بنه در جنگل‌های شهرستان خلخال. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 17(4): 499-489.
-رعیتی نژاد، ع.، 1378، بررسی و تعیین میزان رویش قطری درختان و درختچه های جنگلی فارس – گونه بنه (Pistacia atlantica L.). خلاصه مقالات گردهمایی علمی یافته های تحقیقاتی دراحیاء توسعه و بهره برداری از جنگل‌های جنوب، 18 – 19.
-زرقانی، ح.، 1380 ، اثر برخی از عوامل طبیعی روی شدت رنگ بنه در جنگل تحقیقاتی بنه فیروز آباد، خلاصه مقالات دومین همایش ملی بنه (مروارید سبز) مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام فارس، 49 صفحه.
-شریفی، ا.، 1380،آفات و بیماریهای پسته وحشی در استان هرمزگان، دومین همایش ملی بنه یا مروارید سبز،شیراز، 1380، 64 صفحه.
-شکرچیان،ا.، فتاحی، م.، پورصفری،ب.، اسفندیارپور،پ.، 1384، بررسی عوامل مؤثر در پراکنش گونه های پسته وحشی در استان کرمان. گزارش نهایی.
-فتاحی ، م.،1374 ، اکولوژی پسته وحشی، اولین سمینار ملی بنه (مروارید سبز) ، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام، 26-62.
-قهاری، غ.، گندمکار، ا.، نجف پور، ب.، نجابت، م.، 1395، بررسی نقش عناصر آب و هوایی مؤثر بر گسترش جنگل‌های بنه در حوضه آبی مُند، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. 63(3):162-131.
-نگهدار صابر، م ر.، 1380، وضعیت جنگل‌های بنه در ناحیه رویشی ایران و تورانی، مطالعه موردی استان فارس . خلاصه مقالات دومین سمینار ملی بنه (مروارید سبز) مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان فارس.
-نگهدار‌صابر، م.، فتاحی، م.، بردبار، س ک.، رعیتی‌نژاد، ع.، رهبر، غ.، نصیرزاده، ع.، 1382، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی عوامل مؤثر بر پراکنش پسته وحشی در استان فارس. موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، 115 صفحه.