کاهش فشار بر مراتع، از طریق اقتصادی کردن مرتعداری

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسندگان

1 استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

گزارشات حکایت از آن دارد که فشار وارد بر مراتع، بیش از توان آنها می‌‌باشد و بهره‌‌برداری از آنها، برابر ضوابط علمی و مطابق با مقیاس تولید نیست (شکل1 و شکل2 و شکل3) (محمدی و همکاران، 1386؛ معتمدی و همکاران، 1397). در این ارتباط، بیان می‌‌شود که بهره‌‌برداری از مراتع، اگر پاسخگوی معیشت و زندگی اقتصادی مرتعداران نباشد، به‌‌دلیل فشار بر آن، موجودیت مرتع به خطر می‌‌افتد (کریمی و کرمی دهکردی، 1385؛ مظهری و همکاران، 1389). طبیعی است، اندازه کوچکتر از حد بهینه واحدهای مرتعداری، باعث تخریب هرچه بیشتر مراتع و اندازه بزرگتر از حد مطلوب، نیز باعث اتلاف منابع می‌‌گردد (McGregor, 2007). از این‌‌رو، بررسی اجتماعی و نیازهای اقتصادی مرتعداران، از جنبه‌‌های اساسی مدیریت و بهره‌برداری بهینه از مراتع است و باید ضمن تجدید نظر در شرح خدمات طرح‌‌های مرتعداری رایج، به ‌هنگام ممیزی مراتع و صدور پروانه چرا، به اندازه مطلوب هر خانوار و حداقل مساحت مرتع مورد نیاز هر یک از خانوارهای مرتعدار جهت استفاده چندمنظوره از مرتع و به‌ویژه استفاده چرایی، توجه خاصی داشت. بررسی‌‌ها، گویای این است که هر ساله در هنگام ممیزی مرتع، به این موضوع توجه کمتری می‌شود و بدون توجه به نیاز واحدهای پایه اجتماعی و توان اکولوژیکی مراتع در مناطق مختلف آب و هوایی، پروانه چرا تمدید و یا صادر می‌‌شود...

عنوان مقاله [English]

Reducing pressure on rangelands, through economizing range management

نویسندگان [English]

  • Hossein Arzani 1
  • Javad Motamedi 2
1 Prof., Faculty of natural Resources, Karaj. Iran
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

مراجع

- اداک، ن.، ارزانی، ح. و حشمت الواعظین، م.، 1397. بررسی نقش زنبورداری در افزایش درآمد مرتعدار (مطالعه موردی: روستای ژیوار در استان کردستان). مرتع و آبخیزداری، 71(1): 10-1.
- ارزانی، ح. و سنجری، غ.ر.، 1378. بررسی مراتع عشایر کوچ‌‌رو به‌‌منظور دستیابی به تعادل پایدار دام و مرتع. منابع طبیعی ایران، 52 (2): 18-3.
- ارزانی، ح.، مهرابی، ع.ا. و آذرنیوند، ح.، 1379. تعیین اندازه‌ اقتصادی و واحدهای اجتماعی پایه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.
- ارزانی، ح.، برهانی، م. و چاره‌‌ساز، ن.، 1395. مراتع جهان، پیشرفت‌ها و چشم انداز آینده. نشر پونه، 360 صفحه.
- ارزانی، ح.، علیزاده، ا.، لایقی، م.، آذرنیوند، ح. و جعفری، م.، 1396. تلفیق سیستم چرایی و حصار الکتریکی در راستای مدیریت مرتع. مرتع، 11 (4): 531-522.
- افتخاری، ع.ر.، ارزانی، ح.، زندی اصفهان، ا. و علیزاده، ا.، 1395. مقایسه وضعیت مراتع دارای طرح با مراتع فاقد طرح (مطالعه موردی: منطقه زرندیه، استان مرکزی). تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 23(2): 218-209.
- برهانی، م.، ارزانی، ح.، بصیری، م.، زارع چاهوکی، م.ع. و فرح‌‌پور، م.، 1393. بررسی اثر طرح‌‌های مرتعداری بر پوشش گیاهی مراتع در شهرستان سمیرم استان اصفهان. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 21 (3): 540-530.
- دهداری، س.، ارزانی، ح.، موحد، ح.، زارع چاهوکی، م.ع. و شعبانعلی فمی، ح.، 1393. کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در مقایسه وضعیت بهره‌‌برداری مراتع طرح‌‌دار و بدون طرح شهرستان سمیرم. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 21 (3): 393- 383.
- کریمی، ک. و کرمی دهکردی، ا.، 1395. عدم تعادل دام و مرتع و تأثیر طرح‌های مرتعداری: مطالعه موردی در شهرستان ماهنشان. مرتع، 10 (1): 26-11..
- محمدی سرابی، ح. ع.، موسوی، ع.ر.، متین‌‌خواه، ح. و ترکش اصفهانی، م.، 1396. اندازه بهینه واحدهای مرتعداری برای بهره‌‌برداری پایدار مراتع حوزه رودخانه مرغای ایذه. بوم‌‌شناسی کاربردی، 6 (1): 79-69.
- محمدی، ع.م.، خواجه‌‌الدین، س.ج. خاتون‌‌آبادی، ا.، 1386. تعیین اندازه واحدهای بهره‌‌برداری مرتعی با استفاده از عوامل اکولوژیکی- اقتصادی اجتماعی در حوزه آبخیز شمالی رودخانه کوهرنگ. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 11 (40 ب): 436-425.
- مظهری، م.، شاهنوشی، ن. و خاکسار آستانه، ح.، 1389. تعیین وسعت اقتصادی واحدهای مرتعداری مدیریت و حفاظت شده. تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، 8(2): 128-141.
- معتمدی، ج.، علیجانپور، ا. و بانج شفیعی، ع.، 1396. شناخت و بهره‌‌برداری از محصولات فرعی مرتعی و جنگلی استان آذربایجان غربی. معاونت پژوهشی دانشگاه ارومیه.
- معتمدی، ج.، ارزانی، ح.، جعفری، م.، فرح‌‌پور، م. و زارع چاهوکی، م.ع.، 1397. ارائه مدل‌ برآورد ظرفیت چرای بلند‌‌مدت مراتع. تحقیقات مرتع و بیابان، 27 (1): 26(1)، دارای پذیرش چاپ. 
- میلادفر، ح.، بارانی، ح.، جولایی، ر. و ریاضی فر، پ.، 1389. بررسی اندازه بهینه واحدهای بهره‌‌برداری مرتعی بر پایه بهره‌‌وری اقتصادی و پایداری اجتماعی (بررسی موردی: مراتع شهرستان ارومیه). مرتع و آبخیزداری، 63 (1): 105- 118.
طبیعت ایران
دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 15
خرداد و تیر 1398
صفحه 7-14

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار