فندقلو، بزرگترین ذخیره‌گاه جنگلی فندق ایران را دریابید

نوع مقاله : نگاهی به طبیعت ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ازدبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران

2 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ازدبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران

چکیده

امروزه ذخیره­‌گاه­­‌های جنگلی در حفظ تنوع زیستی (تنوع گیاهی و جانوری) از یک­ سو و جلوگیری از انقراض گونه­‌های مهم گیاهی و جانوری از سوی دیگر، مورد توجه ­زیادی قرار گرفته‌­اند. در این میان ذخیره‌­گاه جنگلی فندقلو با وسعت 913 هکتار، بزرگترین ذخیره‌­گاه گونه فندق در کشور محسوب می­شود که در شمال‌­شرقی اردبیل و در محدوده شهرستان نمین قرار دارد. این جنگل از نظر موقعیت مکانی، شرایط اقلیمی و رویشگاهی، یک جنگل گذر (اکوتون) از جنگل­‌های هیرکانی به جنگل­‌های ارسباران محسوب می­‌شود به همین دلیل از نظر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی بسیار غنی است. مهم‌ترین گونه این جنگل را فندق (Corylus avellana) تشکیل می­‌دهد. پراکنش فندق در منطقه مورد مطالعه، در دامنه ارتفاعی1320 تا1540 متری از سطح دریا می‌باشد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا از تعداد و تراکم این گونه کاسته شده و با گونه­‌هایی از قبیل راش، ممرز و بلندمازو تیپ تشکیل می­دهد. در این جنگل پنج تیپ عمده شامل فندق آمیخته، فندق - راش، راش- فندق همراه ممرز، فندق- بلوط همراه ممرز و پهن‌­برگان آمیخته وجود دارد. در سال­‌های اخیر تبدیل کاربری جنگلی و مرتعی به زراعت­، چرای­­‌دام، آتش‌سوزی عمدی و قطع درختان (برای زغال­‌گیری و استفاده هیزمی) از عامل‌های تأثیرگذار در تخریب و از بین رفتن این ذخیره­‌گاه با ارزش بوده است. بنابراین برای دستیابی به وضعیت مطلوب لازم است سازمان‌­های متولی برای حفاظت و قرق این رویشگاه­ اهتمام بیشتری داشته باشند و با توجه به ارزش ملی و جهانی این ذخیره‌گاه، از اجرای برنامه‌­های توسعه­‌ای و سرمایه‌­گذاری‌­های بی­‌مورد با هدف جذب گردشگر به منطقه، بدون در نظر گرفتن ارزش حفاظتی جنگل، جداٌ خوداری شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Fandoglu Forest, the largest common hazel forest reserve in Iran

نویسندگان [English]

  • Younes Rostami Kia 1
  • Jaber Sharifi 2
1 Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Center, Education and Extension Organization, AREEO, Ardabil, Iran
2 Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Center, Education and Extension Organization, AREEO, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Today, forest reserves in protecting biological diversity (plant and animal diversity) and preventing the extinction of many important plant and animal species have been of great interest. In this regard, Fandaghlou Forest reserve with an area of 913 hectares is the largest forest reserve of  common hazel  in the country, located in the north-east of Ardebil and around of Namin. This forest is considered as the spatial, climatic and habitat conditions, an ecotone forest from Hyrcanin to Arasbaran forests. For this reason, it is rich in vegetation diversity and composition. The common hazel (Corylus avellana L.) is the main species in Fandoghlou. The common hazel distribution in the study area is generally located at a range of 1320-1540 m.a.s.l. it occurs in both pure and mixed stands. Therefore, with increasing elevation, the number and density of hazelnut are decreased and form forest types with beech, hornbeam and oak species. There are five main forests types including mixed Corylus, CorylusFagus, Fagus Corylus with Carpinus, CorylusQurecus with Carpinus and mixed broadleaves. The impacts of human-induced disturbances on forest ecosystem including logging, in recent years, forest conversion to other land uses, grazing, and fires have caused the destruction of the Fandoghlou Forest. Therefore, in order to achieve favorite situation, the responsible organizations must pay more attention to the conservation and protection of hazelnut habitats. Considering the national and global value of forest stands, implementation of development plans and investments to attract and dispatch tourists to the region, regardless to the forest conservation value, should be excluded, otherwise, this habitat will face irreparable damage in the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ardabil
  • forest reserve
  • common hazel
- ایمانی، ع.ا.، رستمی­کیا، ی.، هوشیار، م.، 1389. گزارش نهایی طرح خاتمه یافته بررسی شرایط اکولوژیکی و زیست­محیطی رویشگاه­های فندق در جنگل­های فندق­لوی اردبیل، دانشگاه آزاد­ اسلامی واحد اردبیل. 63 صفحه.
- تیمورزاده، ع.، اکبری نیا، م.، حسین، س. م.، طبری، م.، 1382. بررسی جامعه شناسی گیاهی در جنگل­های شرق اردبیل (اسی قران، فندقلوی، حسنی و بوبینی). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 4 (2)، 146-135.
- جوانشیر، ک.، 1378. تاریخ علوم منابع­طبیعی ایران. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و کشاورزی، تهران، 467صفحه.
- رستمی­‌کیا، ی.، طبری­کوچکسرایی، م.، احمدزاده،ا.، رحمانی، ا.، 1396. اثر باکتر­ی­های محرک رشد بر صفات رویشی و عناصر تغذیه­ای نونهال­های فندق در نهالستان فندق­لوی اردبیل. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 25 (1): 126- 116.
- شریفی، جابر.، 1375. بررسی تنوع گونه و فرم­های رویشی چمن­زارهای طبیعی اردبیل، فصلنامه پژوهش وسازندگی در منابع طبیعی، 33 (4):31- 26.
- شقاقی‌­افضلی، و.، دلفان اباذری، ب.،1380. فندق گونه با ارزش و ناشناخته جنگل­های ایران و لزوم توسعه آن با مشارکت مردم. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت جنگل­های شمال و توسعه پایدار، سازمان جنگل­ها و مراتع کشور. تهران، 16 – 14 شهریور 1379، صفحات 277- 257.
- عظیمی‌­معطم، ف.، طلایی، ر.، آسیابی­زاده، ف.، هوشیار، م.، 1390. معرفی فلور، اشکال زیستی و پراکنش جغرافیایی گونه‌های گیاهی منطقه جنگلی و حفاظت‌شده فندق‌لو (استان اردبیل). فصلنامه تاکسونومی و بیوسیستماتیک،9 (3): 88- 75.
- مراقبی، ف.، 1380. بررسی اکولوژی، سازش­های محیطی و جوامع گیاهی فندق در شمال کشور ایران، رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم و تحقیقات تهران، 202 صفحه.
- مصدق، ا.، 1375. جنگل­شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 481 صفحه.
- موسوی­‌مشکینی، س.ر.، سیدمعصومی، س.ر.، لطیفی، ع.، مهدی‌زاده، ی.، خداپرست، م.، سلیمی، ص.، 1395. سیمای محیط زیست­طبیعی استان اردبیل. انتشارات اداره کل محیط­زیست استان اردبیل، اردبیل، 72 صفحه.
- یزدیان، ف.،1380. جایگاه ذخایر ژنتیکی و مناطق اکولوژیک ویژه در نظام مدیریتی جنگل­های شمال کشور. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت جنگل­های شمال و توسعه پایدار، سازمان جنگل‌­ها و مراتع کشور، تهران، 16 – 14 شهریور 1379،  صفحات 218- 207.
- یوسف­‌پور، ر.، مروی مهاجر، ا.ر.، ثاقب طالبی، خ.،1383. بررسی توالی توده­های راش درجنگل فندق­لو اردبیل. مجله منابع طبیعی ایران، 57 (4): 714- 703.