واکنش ریشه گونه‌های چوبی فراتوفیت (آب‌یاب) به تنش خشکی

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

2 پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

چکیده

فراتوفیت‌ها گیاهانی هستند که نیاز آبی خود را  به‌طور مستقیم از طریق توسعه ریشه­‌های کارامد، از منابع آبی سطحی تامین نموده و برای رشد مطلوب، ریشه باید در تماس مستقیم با آب و یا خاک کاملاً مرطوب قرار ­گیرد. با توجه به اهمیت ریشه در فرایند جذب آب و مواد غذایی از خاک، مطالعه رفتار و سازو­کارهای سازگاری آن به تنش‌­های محیطی و از جمله تنش خشکی بویژه درخصوص گونه‌های چوبی فراتوفیت که در جنگلکاری از اهمیت خاصی برخوردار هستند، بسیار ضروری است. در این تحقیق پراکنش وزنی و طولی ریشهcamaldulensis  Eucalyptus به عنوان یک گونه فراتوفیت مورد توجه قرار گرفت. آزمایش در شرایط لایسیمتری و تحت تاثیر رژیم­‌های مختلف کم آبیاری (آبیاری در حد ظرفیت زراعی به عنوان شاهد، 30 و 60 درصد کم آبیاری) صورت گرفت. نتایج بررسی­‌های به عمل آمده نشان داد که با کاهش دسترسی گیاه به آب یا کم آبیاری، وزن و طول ریشه کاهش یافت. پراکنش وزنی و طولی ریشه در اعماق مختلف خاک، به میزان دسترسی گیاه به آب وابسته بود، به گونه‌­ای که با افزایش سطح کم آبیاری، میزان پراکنش ریشه در عمق بیشتر خاک، کاهش یافت. بنابراین می­توان اذعان نمود که بر خلاف گیاهان گزروفیت و مزوفیت، نفوذ عمقی ریشه E. camaldulensis به طور کامل به میزان رطوبت موجود در اعماق خاک وابسته است، به گونه­‌ای که خشکی لایه­‌های زیرین خاک، موجب توقف رشد ریشه در اعماق گردیده و گیاه با سازگاری به مقدار آب موجود در لایه­‌های سطحی خاک، میزان رشد رویشی خود را مدیریت می­نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Root response of woody phreatophyte species to drought stress (Case study: Eucalyptus camaldulensis Dehnh)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hadi Rad 1
  • Mehdi Soltani Gerdeframarzi 2
1 Assistant Prof., Research Division of Natural Resources, Yazd Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, AREEO, Yazd, Iran
2 Research Expert, Research Division of Natural Resources, Yazd Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, AREEO, Yazd, Iran
چکیده [English]

Phreatophytes are the plants that supply their water requirements directly through the development of efficient roots from surface water resources and for optimum growth, the root should be in direct contact with water or a completely moist soil. Considering the importance of roots in the process of water and nutrient uptake from soil, it is necessary to study the mechanism of root adaptation to environmental stresses, including drought stress, especially in woody phreatophyte species, which are more important in forestation. In this research, the weight and length distribution of Eucalyptus camaldulensis Dehnh roots as a pharotypophyte species was investigated. The experiment was carried out under lysimetric conditions at different irrigation regimes (irrigation at field capacity as control, 30% and 60% of deficit irrigation). The results of this study indicated that the weight and root length decreased with decreasing plant access to water or deficit irrigation. The weight and length distribution of roots at different depths depended on the amount of plant access to water, so that the root distribution in the deeper soil decreased by increased deficit irrigation stress. Therefore, it can be concluded that, in contrast to xerophyte and mesophyte plants, the root penetration of E. camaldulensis depends thoroughly on the amount of water in the deeper soil depths. In other words, the dried underlying layers of soil inhibit the root growth in the depths, and the plant manages its vegetative growth through adaptation with available water in the soil surface layers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eucalyptus camaldulensis
  • Deficit Irrigation
  • root distribution
  • Lysimeter
- راد، م.ه.، عصاره، م.ح.، سلطانی، م.، تجملیان، م.، 1392. تعیین نیاز آبی، ضریب گیاهی و کارایی مصرف آب در دو گونه اکالیپتوس (E. microtheca و E. sargentii) در شرایط لایسیمتری، پژوهش آب ایران، 7(12): 78-71.
- راد، م.ه.، عصاره، م.ح.، مشکوه، م.ع.، دشتکیان، ک.، سلطانی، م.، 1388. نیاز آبی و تابع تولید اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) در شرایط اقلیمی خشک. مجله جنگل ایران، 2(1): 71-61.
- راد، م.ه.، میرحسینی، س.ر.، مشکوه، م.ع. و سلطانی، م.،1386. بررسی تاثیر رطوبت خاک بر چگونگی توسعه ریشه گیاه تاغ (Haloxylon spp). فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 16(1): 123-112.
- علیزاده، الف. (1383). رابطه آب و خاک و گیاه، چاپ چهارم. دانشگاه امام رضا، مشهد، 470 صفحه.