استفاده از شاخص حرارتی در پبش‌بینی مراحل فنولوژیک رشد آویشن (Thymus) در رویشگاه‌های طبیعی

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، ‌آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ‌ایران

4 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، ‌آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان،‌ ایران

5 کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، ‌آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ‌ایران

6 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، سازمان تحقیقات، ‌آموزش و ترویج کشاورزی، تهران،‌ ایران

7 استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، سازمان تحقیقات،‌ آموزش و ترویج کشاورزی، بجنورد، ‌ایران

8 کارشناس ارشد پژوهشی، مرکزتحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، سازمان تحقیقات،‌ آموزش و ترویج کشاورزی، بجنورد،‌ ایران

9 کارشناس ارشد پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10 دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

با توجه به متغییر بودن شرایط آب و هوایی در یک منطقه، پیش‌بینی مراحل فنولوژیک رشد بر اساس تقویم زمانی از دقت کافی برخوردار نیست. استفاده از شاخص حرارتی می‌تواند برآورد دقیق‌تری از مراحل فنولوژیک رشد یک گیاه را ارائه دهد. به منظور بررسی مراحل فنولوژیک رشد تعدادی از گونه‌های جنس آویشن (Thymus) تحقیقی در رویشگاه‌های طبیعی استان‌های آذربایجان غربی، اصفهان، البرز، خراسان شمالی و قزوین اجراء شد. ابتدا با توجه به منابع موجود، رویشگاه‌های هر کدام از گونه‌های مورد مطالعه تعیین گردید سپس با استفاده از اطلاعات نزدیکترین ایستگاه هواشناسی وضعیت اقلیم هر رویشگاه مشخص شد. پس از مراجعه به رویشگاه و تعیین سایت‌های مورد بررسی، ارتفاع از سطح دریا، درصد و جهت شیب و سایر ویژگی‌های منطقه مشخص گردید. در هر سایت، با روش سیستماتیک تصادفی و با استفاده از پلات‌های 25 متر مربعی نسبت به یادداشت برداری تعدادی از ویژگی‌های گیاه و خاک اقدام شد. برای هر کدام از گونه‌های آویشن در هر رویشگاه، آماربرداری‌های فنولوژیک در فواصل معین و بر اساس تقویم‌زمانی و شاخص حرارتی (بر حسب درجه روز رشد) صورت گرفت. طبق نتایج بدست آمده، گونه  Th. pubescens در منطقه حاجی‌بیک از استان آذربایجان‌غربی و منطقه دهدر طالقان از استان البرز، به ترتیب دریافت حراتی معادل 770 و 775 درجه روز رشد به مرحله گلدهی و با دریافت حرارتی برابر با 1923 و 1810 درجه روز رشد به مرحله بذردهی رسیدند. گونه  Th. kotschyanus، در منطقه قوشچی از استان آذربایجان غربی، دهدر طالقان از استان البرز و قسطینلار از استان قزوین  به ترتیب  با دریافت حرارتی معادل 5/770، 762 و 750 درجه روز رشد به مرحله گلدهی وارد شد سپس تا رسیدن به مرحله بذردهی به ترتیب 1680، 1541 و 1512 درجه روز رشد دریافت نمود. گونه  Th. daenensis، در منطقه اسکندری استان اصفهان و منطقه آبگرم استان قزوین به ترتیب با دریافت حرارتی برابر با 622 و 629 درجه روز رشد  به مرحله گلدهی رسید و با دریافت حرارتی معادل 1404 و 1465 درجه روز رشد وارد مرحله بذردهی شد. گونه Th. carmanicus در منطقه خوانسار از استان اصفهان، با دریافت حرارتی معادل 848 درجه روز به مرحله گلدهی و با دریافت حرارتی معادل  1354 درجه روز رشد به مرحله بذردهی رسید. گونه Th. transcaspicus در منطقه اسدلی از استان خراسان شمالی، با دریافت حرارتی معادل 772 درجه روز وارد مرحله گلدهی و با دریافت حرارت 1172 درجه روز رشد وارد مرحله بذردهی شد. با استفاده از شاخص حرارتی می‌توان بر اساس مدل‌های پیش‌بینی و تصمیم‌گیری، زمان دقیق جمع آوری اندام مورد نظر مانند گل و بذر از رویشگاه را برآورد نمود و حتی در سیستم‌های زراعی تحت کنترل و با استفاده از حرارت روزانه و شبانه، زمان رسیدن به هر یک از مراحل فنولوژیک رشد را با دقت بالایی تعیین کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Applying thermal index to predict the phonological stages of Thymus growth in natural habitats

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Sharifi Ashourabadi 1
  • Ziba Jamzad 2
  • Mohammad Hossein Lebaschy 1
  • Ahmad Akbari Nia 3
  • Leili Safaei 4
  • Mozhgan Larti 5
  • Reza Habibi 6
  • Gol Mohammad Garivani 7
  • Safar Safari 8
  • Vadoud Samady Asl 9
  • Maryam Mackizadeh Tafti 10
1 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Assistant Prof., Qazvin Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Qazvin, Iran
4 Senior Research Expert, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Isfahan, Iran
5 Research Expert, West Azerbayjan Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Urmia, Iran
6 Senior Research Expert, Tehran Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
7 Assistant Prof., North Khorasan Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Bojnourd, Iran
8 Research Expert, North Khorasan Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Bojnourd, Iran
9 Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
10 Ph.D., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Given the variation in climate conditions in a region, predicting the phenological stages of growth based on time calendar is not sufficiently accurate. In this regard, the use of thermal index can provide a more accurate estimate for the phenological stages of the plant growth. In order to study the phenological stages of various Thymus species, a research was implemented in the natural habitats of west Azerbaijan, Isfahan, Tehran, North Khorasan and Qazvin. First of all, the habitats of each study species were determined. Then, using the data obtained from the nearest meteorology station, the climate condition was specified for each habitat. After determining the study sites, the factors including altitude from sea level, geological situation, slope percentage and direction, and other features of the area were specified. In each site, plant and soil sampling was performed in a randomized systematic method using 25 square meter plots. In addition, for each Thymus species in each habitat, phenological data were recorded based on time calendar and thermal index (growth degree day, GDD). According to the results, Th. pubescens, in HAJI BEYK region of west Azerbaijan and DEHDAR region of Alborz province, reached the flowering stage at 770 and 775 GDD, and reached the seeding stage at 1923 and 1810 GDD, respectively. Thymus kotschyanus, in GHOOSHCHI region of west Azerbaijan, DEHDAR TALEGHAN of Alborz province and QOSTINLAR of Qazvin province, reached the flowering stage at 770.5, 762 and 750 GDD, and reached the seeding stage at 1680, 1541 and 1512 GDD, respectively. Thymus daenensis, in ESKANDARI region of Isfahan province and ABEGARM region of Qazvin province, reached the flowering stage at 662 and 629 GDD, and reached the seeding stage at 1404 and 1465 GDD, respectively. Thymus carmanicus, in KHANSAR region of Isfahan province, reached the flowering stage at 848 GDD, and reached the seeding stage at 1354 GDD. Thymus transcaspicus, in ASADLI region of north Khorasan, reached the flowering stage at 772 GDD, and reached the seeding stage at 1172 GDD. Using the thermal index, the exact time to collect the plant organs like flowers and seeds could be predicted based on prediction and decision models. Even, determining the time of reaching each phenological stage could be possible in controlled agricultural systems with high precision.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecosystem
  • Medicinal plants
  • growth degree days
  • prediction
- جم زاد، ز.،1373. آویشن. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 17 صفحه.
- جم زاد، ز.، 1388. آویشن ها و مرزه های ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 171صفحه.
- شریفی عاشور آبادی، ا.، اکبری نیا،‌ ا.، حبیبی، ر.، صفایی، ل.، گریوانی، گ. م. و  لارتی، م. 1392.  تاثیر کشت و اهلی کردن بر رشد و مواد موثره تعدادی از گونه های جنس آویشن (Thymus) در اقالیم مختلف کشور. گزارش نهایی فروست 40969. موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور،  277 صفحه.
- فرج زاده، ح.، سلیقه، م. و علیجانی، ب. 1395. کاربرد شاخص اقلیم حرارتی جهانی در ایران از منظر گردشگری. مجلةمخاطرات محیط طبیعی، سال پنجم، شماره هفتم:  صفحه 137-117.
- لارتی، م.، قاسم پور، ص.، شریفی عاشورآبادی، ا. و علیزاده، ب.1392. بررسی برخی از ویژگی‌های دو گونه Thymus kotschyanus, Boiss. et Hohen و Thymus pubescens Boiss & kotschy ex Celak در استان آذربایجان غربی.‌ جلد 29، شماره 2: صفحه 424-412.
- Amiot, J., Salmon, Y., Collin, C. and Thompson, J.D., 2005. Differential resistance to freezing and spatial distribution in a chemically polymorphic plant Thymus vulgaris. Ecology Letters, 8(4): 370 – 377.
- Blazejczyk, K., Broede, P., Fiala, D., Holmer, I., Jendritzky, G.  and Kampmann, B. 2010. UTCI – new index for assessment of heat stress in man. Journal of Polish Geographical Review. 2010;82(1):49-71.
- Hudaib, M. and Aburjai, T., 2007. Volatile components of Thymus vulgaris L. from wild-growing and cultivated plants in Jordan. Flavour and Fragrance Journal, 22(4):322-327.
- Jevdjovic, R., Maletic, R. and Jevdjovic, J., 2001, Influence of soil type on yield and quality of some medicinal plants Congress of the Yugoslav Society of Soil Science, Vrnjacka Banja ,Serbia and Montenegro, 22-26 Oct 2001.
- Morales, R., 2002. The history, botany and taxonomy of the genus Thymus. In: Stahl Biskup, E., Saez, F. (Eds.), Thyme: The Genus Thymus. Taylor & Francis, London, pp:1-43.
- Stahl-Biskup, E. and Saez, F., 2002. Thyme. Taylor & Francis, London, 330 p.
- Thompson, J.D., Tarayre, M., Gauthier, P., Litrico, I. and Linhart Y.B., 2004. Multiple genetic contributions to plant
performance in Thymus vulgaris. Journal of Ecology,92 (1):45-56.
- Torras, J., Grau, M.D.,  Lopez, J.F., Xavier, F.  and Heras, C.D., 2007. Analysis of essential oils from chemotypes of Thymus vulgaris in Catalonia. Journal of The Science of Food and Agriculture, 87:2327–2333.
- Trindade H., Costa, M.M., Lima, B., Sofia, A., Pedro, L.G., Figueiredo, A.C. and Barroso, J.G., 2008. Genetic diversity and chemical polymorphism of Thymus caespititius from Pico, Sao Jorge and Terceira islands (Azores). Biochemical Systematics and Ecology, 36: 790–797.
- Usai, M., Atzei, A., Pintore, G., and Casanova, I., 2003. Composition and variability of the essential oil of Sardinian Thymus herba-barona Loisel. Flavour and Fragrance Journal, 18:21-25.