جایگاه حفاظتی بلوط‌های ایران

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

بلوط (.Quercus L) مهمترین جنس درختی تیره راش در جنگل‌های ایران بوده و بیشترین تنوع گونه‌ای آن در جنگل‌های زاگرس قابل مشاهده است. با توجه به روند روزافزون تخریب جنگل‌ها و بیم نابودی گونه‌های با ارزش بلوط، در این پژوهش سعی شد جایگاه حفاظتی بلوط‌های بومی ایران مشخص شود. براساس جدیدترین شیوه‌نامه‌های IUCN و با استفاده از سه معیار محدوده پراکنش، سطح اشغال و تعداد پایه‌های بالغ، جایگاه حفاظتی بلوط‌های ایران تعیین شد. براساس نتایج به‌دست‌آمده، آرایه Q. rubur subsp. pedunculiflora در طبقه «در بحران انقراض» و آرایه‌های Q. petraea subsp. iberica، Q. infectoria subsp. boissieri، Q. persica، Q. macranthera، Q. libani، Q. castaneifolia subsp. castaneifolia و Q. brantii var. belangeri در طبقه «آسیب‌پذیر» قرار گرفتند که نیاز به حفاظت دارند. در این میان فقط آرایه Q. brantii var. brantii در طبقه «نزدیک به تهدید» قرار گرفت. در صورت ادامه روند تخریب در جنگل‌های ایران این امکان وجود دارد که این آرایه نیز در آینده نزدیک نیاز به حفاظت داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The conservation status of oak species of Iran

نویسندگان [English]

  • Parisa Panahi 1
  • Ziba Jamzad 2
1 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

The genus Quercus, as the most important genus of Fagaceae in Forests of Iran has remarkable diversity in Zagros region. Regarding to ever-increasing degradation of oak forests of Iran, it is essential to evaluate conservation status of native oaks. Based on the IUCN guidelines three criteria were used to evaluate the oak species as follows: extent of occurance, area of occupancy and number of mature individuals. The studied oaks were categorised as follow: Quercus robur subsp. pedunculiflora in critically endangered class, Q. infectoria subsp. boissieri, Q. macranthera, Q. petraea subsp. iberica, Q. castaneifolia subsp. castaneifolia, Q. libani, Q. persica and Q. brantii var. belangeri in vulnerable class, Q. brantii var. brantii in near threatened class. If the degradation trend continues, be protected, it will too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conservation status
  • IUCN
  • Zagros oak Forest
  • Hyrcanian Forest
  • Arasbaran Forest

مراجع

- بی‌نام، 1391. دستورالعمل مدیریت پایدار جنگل دراکوسیستم­های جنگلی زاگرس به‌منظور پیشگیری و کنترل خشکیدگی بلوط. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، 15 صفحه.
- بی‌نام، 1393. طرح پیشگیری، کنترل و مبارزه با خشکیدگی بلوط در رویشگاه جنگلی زاگرس. انتشارات سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، 20 صفحه.
- پناهی، پ.، 1390. بررسی تنوع گونه‌های بلوط ایران با استفاده از ریزریخت‌شناسی برگ و دانه‌ گرده و تعیین موقعیت حفاظتی آنها. پایان‌نامه دکترای جنگلداری، دانشگاه مازندران، 179 صفحه.
 - ثابتی، ح.، 1355. جنگل­ها، درختان و درختچه­های ایران. چاپ اول، انتشارات وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، تهران، 876 صفحه.
- علی‌عرب، ع.، طبری، م.، هدایتی، م.ع.، اسپهبدی، ک. و جلالی، غ.ع.، 1389. اثر اندازه بذر، حصارکشی و تیمارهای حفاظتی (محافظ نهال و مالچ) بر استقرار، رشد و زنده‌مانی نهال‌های حاصل از بذرکاری بلندمازو (Quercus castaneifolia C. A. Mey.) در نخستین فصل رویش. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 18(4): 655-639.
- کریمی‌دوست، ا.، 1382. جوامع جنگلی و ارتباط آنها با ارتفاع در منطقه لوه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 115 صفحه.
- Djavanchir Khoie, K. 1967. Les chênes de l`Iran. Ph.D. Thesis. University of Montpellier, Faculty of Sciences, Montpellier, France.
- IUCN, 2001. Red list categories and criteria: Version 3.1; Gland, Switzerland and Cambridge, UK: IUCN, iv+ 32p.
- IUCN, 2010. Guidelines for using the IUCN red list categories and criteria, Version 8.1; Prepared by the Standards and Petitions Subcommittee, 85p.
- IUCN, 2012. Guidelines for application of IUCN red list criteria at regional and national levels: Version 4.0; Gland, Switzerland and Cambridge, UK: IUCN, iii + 41p.
- Jalili, A. and Jamzad, Z., 1999. Red Data Book of Iran: A preliminary of Endemic, Rare and Endangered Plant Species in Iran. Published by Research Institute of Forest and Rangelands, Tehran, 748p.
- Menitsky, G.L. 1971. Fagaceae. In: Rechinger, K.H. (ed.), Flora Iranica. Akademische Druck und, Verlagsanstalt, Graz, Austria, 77: 1-20.
-  Oldfield, S. and Eastwood, A., 2007. The Red List of Oaks. Flora & Fauna International (FFI) and Botanic Gardens Conservation International (BGCI), 32p.
- Panahi, P., Jamzad, Z., Pourmajidian, M.R., Fallah, A. & Pourhashemi, M. 2012. Foliar epidermis morphology in Quercus (subgenus Quercus, section Quercus) in Iran. Acta Botanica Croatica 71(1): 95-113.
- Pourhashemi, M., Panahi, P. & Zandebasiri, M. 2012. Application of visual surveys to estimate acorn production of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) in northern Zagros Forests of Iran. Caspian Journal of Environmental Sciences 11(2): 85-95.
طبیعت ایران
دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2
فروردین و اردیبهشت 1396
صفحه 91-82

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار