گازرخ، گنجینه‌ای پنهان در دل سنگ

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسنده

استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

گازرخ از عناصر گیاهی نیمه‌گرمسیری بوده و رویشگاه‌های آن در ناحیه اقلیمی صحارا-سندی حوالی دریای مرده، دریای سرخ، سومالی، عربستان، عمان، امارات، ایران و پاکستان گسترده شده است. پراکنش گازرخ در ایران محدود به نواحی کوهستانی هرمزگان و بلوچستان می‌‌‌‌شود. این درخت صخره‌زی و عمدتاً روی ماسه سنگ شکاف‌دار، شیل و شیست رویش دارد. اقلیم رویشگاه این گیاه، گرم و خشک، بدون دوره یخبندان با میانگین بارندگی 200-180 میلی‌متر، میانگین دما 27-26 درجه سانتی‌گراد و متوسط تبخیر سالانه 3448 میلی‌متر است. خاک رویشگاه‌های آن سطحی تا خیلی عمیق با بافت‌های متفاوت، اسیدیته 7/85 تا 8/3، هدایت الکتریکی 1/36 تا 4/50 دسی‌زیمنس بر متر و بدون محدودیت شوری است. این درخت با داشتن ارزش‌های حفاظتی، زیستگاه وحوش، تولید علوفه، تأمین سوخت، پرورش زنبور عسل، آجیل، روغن خوراکی، دارویی و صنعتی، می‌تواند نقش کلیدی در اقتصاد منطقه ایفا کند. دانه‌های آن حاوی حدود 53/9 درصد روغن است که در بازار جهانی به قیمت هر کیلو 100 دلار داد و ستد می‌شود. از گونه‌های بسیار مقاوم به کم‌آبی و خشکی بوده و قادر به سازگاری و گسترش در ناحیه اقلیمی صحارا- سندی با کمترین نیاز آبی است. برای احیای رویشگاه گازرخ و گسترش آن در ناحیه جنوب‌شرق ایران می‌توان از بذرکاری مستقیم و نهال‌کاری با بهره‌گیری از سیستم‌های ذخیره رطوبتی مانند بانکت‌های هلالی، استفاده از بقایای گیاهی و ورقه‌های پلی‌اتیلنی بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moringa: A hidden treasure in the heart of stone

نویسنده [English]

  • Hashem Keneshlou
چکیده [English]

Moringa is one of the semi-tropical vegetation elements, distributed in the Sahara Sindian region, near the Dead Sea, Red Sea, Somalia, Saudi Arabia, Oman, UAE, Iran, and Pakistan. Moringa distribution in Iran is limited to the mountainous areas of Hormozgan and Baluchestan in Iran. Moringa is a chasmophyte species, growing well on fractured sandstone, shale, and schist. It grows in a warm and dry climate with no frozen period, a mean annual rainfall of 180-200 mm, a mean annual temperature of 26-27ºC, and a mean annual evapotranspiration of 3448 mm. The soil of habitat varies from shallow to very deep with different soil textures, a pH of 7.85 to 8.3, an electric conductivity of 1.36 to 4.5 ds/m, and no salinity limitation. This tree plays a key role in the local economy due to the various values including conservation, wildlife habitat, feed and fuel, beekeeping, nuts, edible oil, and medicinal and industrial uses. The seeds containing 53.9% oil, are traded at a price of $100/kg in the global market. The species is highly resistant to drought stress and able to adapt and expand in the Sahara Sindian region with minimal water requirements. Direct seeding and seedling methods using water storage systems like contour trenching, crop residues, and polyethylene sheets could be used for Moringa habitat restoration in the southeastern Iran. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moringa peregrina
  • habitat
  • Sahara-Sindian
  • South of Iran