TY - JOUR ID - 127987 TI - روند زوال بلوط در رویشگاه‌‌های جنگلی زاگرس JO - طبیعت ایران JA - IRN LA - fa SN - 2538-4880 AU - جهانبازی, حسن AU - پورهاشمی, مهدی AU - ایرانمنش, یعقوب AU - خان حسنی, معصومه AU - حیدری, مازیار AU - رحیمی, حبیب الله AU - زرافشار, مهرداد AU - عسگری, یوسف AU - کرمیان, رضا AU - نگهدار صابر, محمدرضا AU - مهدی فر, داریوش AU - هناره, جلال AU - رشیدی, فرحناز AU - حسینی, احمد AU - طهماسبی, منوچهر AD - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. AD - دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران AD - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران AD - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی AD - استادیار پژوهش،‌ بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع،‌ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان،‌ سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی،‌ ایران AD - کارشناس ارشد پژوهش- بخش تحقیقات منابع طبیعی مرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه ایران AD - استادیار، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران AD - استادیار پژوهش،‌ بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد،‌سازمان تحقیقات،‌آموزش و ترویج کشاورزی AD - کارشناس پژوهش،‌بخش تحقیقات منابع طبیعی،‌مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات،‌آموزش و ترویج کشاورزی، تهران،‌ایران AD - استادیار پژوهش،‌بخش تحقیقات منابع طبیعی،‌ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس،‌سازمان تحقیقات،‌آموزش و ترویج کشاورزی، تهران،‌ایران AD - کارشناس پژوهش،‌ بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان،‌سازمان تحقیقات،‌اموزش و ترویج کشاورزی،‌تهران، ایران AD - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران AD - استادیار پژوهش،‌موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات،‌آموزش و ترویج کشاورزی AD - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران AD - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 7 IS - 5 SP - 7 EP - 11 DO - 10.22092/irn.2022.127987 N2 - زوال بلوط، برای اولین بار در سال 1739 در آلمان و پس از آن در سال 1877 در کشور مجارستان گزارش شد. در ادامه، گزارشی از این پدیده به‌‌طور مکرر اعلام نشد تا اینکه در اواخر قرن بیستم، دوباره گزارش‌‌هایی درخصوص وقوع این پدیده اعلام شد. به‌‌نظر می‌‌رسد، «زوال بلوط/Oak decline» یک پدیده جهانی است، به‌‌طوری‌که علاوه‌بر مناطق مختلف اروپا، از آمریکا و ژاپن نیز گزارش شده است. پدیده زوال بلوط به‌‌طور گسترده به‌‌عنوان یک پدیده پیچیده ناشی از عوامل مختلف شناخته‌شده است که به‌‌طور آهسته در سال‌‌های متمادی اتفاق می‌‌افتد و ممکن است منجر به مرگ در خت نیز بشود (Gentilesca et al., 2017).در ایران و در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90، از استان‌‌های مختلف زاگرس نظیر ایلام، فارس، چهارمحال و بختیاری، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و حتی خوزستان گزارش‌‌هایی مبنی بر زوال گونه‌‌های جنگلی ازجمله بلوط ارائه شد. بر همین اساس، بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده توسط مراکز علمی و پژوهشی، بر علل زوال بلوط متمرکز شد. از دلایل مهم اعلام‌شده می‌‌توان به فشار بیش از حد بر عرصه‌‌های جنگلی، ریزگردها (جهانبازی گوجانی و همکاران.، 1397)، تغییر اقلیم و خشک‌سالی (عطارد و همکاران.، 1394)، آفات و بیماری‌‌ها (کرمیان و میرزایی، 1399)، کاهش مواد مغذی در خاک و کمبود جذب مواد غذایی در درختان (جهانبازی گوجانی و همکاران، 1399)، جهت جغرافیایی و موقعیت زمین (گودرزی و همکاران.، 1395) و عمق کم خاک و شیب زیاد زمین (مهدوی و همکاران.، 1394) اشاره کرد. در این ارتباط، گزارش شد، زوال در اثر در معرض قرار گرفتن درختان تحت شرایط خاص طولانی نظیر رقابت زیاد، قرارگیری روی خاک‌‌های کم‌عمق و صخره‌‌ای و بالای یال، استقرار در مناطق با شیب زیاد، عوامل تشدیدکننده اقلیمی در طولانی‌مدت و عوامل ثانویه نظیر حشرات و بیماری‌‌ها، اتفاق می‌‌‌افتد (Manion, 1991). با‌این‌حال، یافته‌‌های اخیر نشان می‌‌دهد، تنش خشک‌سالی طولانی‌مدت و حاد بیشتر به‌‌عنوان عامل اصلی زوال بلوط اعلام شده است، این وضعیت معمولاً به شرایط و سنگ مادری خاک که ریشه در آن مهار شده است، دسترسی به منابع آب زیرزمینی (Costa et al., 2010)، افق سطحی خاک با حاصلخیزی کم که منجر به کاهش تغذیه درختان می‌‌شود (Demchik & Sharpe, 2000) یا ظرفیت پایین آب محبوس‌شده در خاک (Allen et al., 2010) بستگی دارد. UR - https://irannature.areeo.ac.ir/article_127987.html L1 - https://irannature.areeo.ac.ir/article_127987_4e31883c580a870b440b250edff58402.pdf ER -