TY - JOUR ID - 120802 TI - نعنائیان منبعی با ارزش از گیاهان دارویی و زینتی در فلور ایران JO - طبیعت ایران JA - IRN LA - fa SN - 2538-4880 AU - جم زاد, زیبا AD - استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 4 IS - 6 SP - 29 EP - 49 KW - نعنائیان KW - گونه های انحصاری KW - پراکندگی جغرافیایی KW - گیاهان دارویی KW - گیاهان زینتی KW - جایگاه حفاظتی KW - گونه های مورد تهدید DO - 10.22092/irn.2020.120802 N2 - نعنائیان با داشتن 46 جنس و 410 گونه یکی از مهم‌ترین خانواده‌های گیاهی در فلور ایران هستند، که از این تعداد 165 گونه انحصاری ایران است. از گیاهان این خانواده در ایران 5 زیر‌خانواده وجود دارد که مهم‌ترین آنها از‌نظر فراوانی زیر‌خانواده Nepetoideae است که با 27 جنس و 243 گونه حضور دارد. مروری بر الگوی پراکندگی جغرافیایی گونه‌های انحصاری خانواده نعنا نشان می‌دهد که استان چهارمحال و بختیاری با43 گونه بیشترین گونه‌های انحصاری و استان بوشهر با 2 گونه کمترین گونه‌های انحصاری را در خود جای داده است. از‌نظر پراکندگی جغرافیایی، نعنائیان تقریباً در تمام ایران پراکنده‌اند ولی حضور آنها به سمت مرکز، شرق، جنوب و جنوب شرق کاهش می‌یابد. نعنائیان به‌عنوان گیاهان دارویی و معطر دارای ترکیب‌های مهمی مانند ترپنوییدها، فلاونویید و سایر ترکیب‌های فنلی، اسیدهای چرب و ترکیب‌های استروییدی و ایریدوییدهای گلیکوزیدی هستند. یکی از کاربردهای آنها در باغبانی و طراحی فضای سبز است که به‌عنوان گیاهان پوششی و گل‌های یک‌ساله، یا چند‌ساله، یا درختچه‌های زینتی کاشته می‌شوند. نعنائیان ایران مانند سایر گیاهان به‌دلیل دخالت‌های انسان و تغییرات و رخدادهای طبیعی مورد تهدید هستند، اما خواص دارویی‌ آنها، این موضوع را تشدید کرده و رویشگاه‌های طبیعی آنها را تحت فشار مضاعف قرار داده است. بررسی پراکندگی جغرافیایی گونه‌ها نشان می‌دهد که 68 گونه از نعنائیان ایران تنها در یک رویشگاه حضور دارند، این گونه‌ها درصورت بروز مشکل در رویشگاه طبیعی‌شان به‌شدت مورد تهدید قرار می‌گیرند UR - https://irannature.areeo.ac.ir/article_120802.html L1 - https://irannature.areeo.ac.ir/article_120802_3c35da519d2ce0822ce50846f39ff089.pdf ER -