وضعیت مراتع ایران

نوع مقاله : دیدگاه‌ها

نویسنده

استاد، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

10.22092/irn.2023.128387

چکیده

دستیابی به اطلاعات پایه و بهنگام از اکوسیستم‌‌های مرتعی، نیازمند اندازه‌‌گیری مناسب، همچنین پایش متوالی آنها در یک دوره چندین‌ساله است. چنین داده‌‌هایی برای برنامه‌‌ریزان کلان کشوری و نیز بهره‌‌‌برداران از مراتع، اهمیت بسیاری دارد و از طرف دیگر، زمینه را برای به‌کارگیری فناوری‌‌های ارزیابی نظیر سیستم اطلاعات جغرافیایی، سنجش از دور و مدل‌‌سازی فراهم می‌‌کند. این‌گونه اطلاعات، برای برنامه‌‌ریزی در مراتع، کاربرد گسترده‌‌ای دارد، تغییرات در ویژگی‌‌‌های ساختاری و عملکردی اکوسیستم‌‌های مرتعی در طول زمان باید پایش شوند (ارزانی و عابدی، 1394).
هر کشور باید با توجه به شرایط اکولوژیک و اقتصادی- اجتماعی، دستورالعمل مجزایی برای ارزیابی مراتع داشته باشد. برای ارائه دستورالعمل یادشده، نیاز به اطلاعات پایه جامعی است که ضرورت دارد در گام اول، این اطلاعات در چهارچوب طرح‌‌های ملی، جمع‌‌آوری شوند. برای تحقق این امر و به‌‌‌منظور ایجاد اطلاعات مناسب برای ارزیابی مراتع، طرح‌‌های متعددی اجرا شده است که با هدف معرفی وضعیت مراتع ایران و برجسته کردن تغییرات درصد پوشش‌ تاجی و مقدار تولید علوفه سایت‌‌های اکولوژیک واقع در رویشگاه‌‌های استپی و نیمه‌‌استپی، طی سال‌‌های مختلف، خلاصه‌‌ای از اقدامات و یافته‌‌های آنها، در گزارش پیش‌رو بیان شده است.

عنوان مقاله [English]

Iranian Rangelands' condition

نویسنده [English]

  • Hossein Arzani
Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
احسانی، ع.، ارزانی، ح.، فرح‌‌پور، م، احمدی، ح.، جعفری، م.، جلیلی، ع.، میرداوودی، ح.ر.، عباسی، ح.ر. و عظیمی، م.ا.، 1386. تأثیر شرایط اقلیمی بر تولید علوفه مراتع در منطقه استپی اخترآباد ساوه. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 14(2): 260-249.
ارزانی، ح. و عابدی، م.، 1394. ارزیابی مرتع، جلد اول: ممیزی و پایش. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 224 صفحه.
ارزانی، ح.، 1388. طرح ملی ارزیابی مراتع مناطق مختلف آب‌و‌هوایی ایران. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 425 صفحه.
ارزانی، ح.، ادنانی، م.، بشری، ح.، عظیمی، م.ا.، باقری، ح.، اکبرزاده، م. و کابلی، ح.، 1385. پایش پوشش گـیاهی و تولید مراتع استپی استان قم طی یک دوره شش ساله. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 13(4): 313-296.

ارزانی، ح.، فتاحی، م. و اختصاصی، م.ر.، 1378. بررسی روند کمی و کیفی تغییرات پوشش گیاهی مراتع پشتکوه یزد در طی دهه گذشته (77-1365). پژوهش و سازندگی، 12(3): 35-31.

ارزانی، ح.، میرداودی، ح.ر.، فرح‌‌پور، م.، سندگل، ع.ع.، اکبرزاده، م.، مظفریان، و.ا.، عظیمی، م.ا. و کابلی، ح.، 1384. روند تغییرات پوشش گیاهی و تولید مراتع در استان مرکزی طی یک دوره 5 ساله (1381-1377). تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 12(4): 436-409.

آذرخشی، م.، فرخ‌‌زاده، ب.، مهدوی، م.، ارزانی، ح. و احمدی، ح.، 1391. ارزیابی شاخص‌های معیار بارش سالانه، بارش استاندارد شده و شدت خشکسالی پالمر در مراتع استان قم. منابع طبیعی ایران، 65(2): 174-159.
جلیلی، ع.، 1394. اکولوژی، تکامل و بیوجغرافیایی درمنه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 493 صفحه.
جلیلی، ع.، 1396. محوریت رویکرد حفاظتی در مدیریت محیط‌‌های طبیعی کشور. طبیعت ایران، 2(3): 3-3.
عبدالهی، ج، ارزانی، ح. و نادری، ح.، 1392. برآورد تولید علوفه با استفاده از شاخص‌‌‌های اقلیمی بارندگی، دما و سرعت باد (مطالعه موردی: مراتع استپی پیشکوه استان یزد). تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 20(2): 249-240.
فخیمی، ا.، ارزانی، ح. و سلطانی گرد فرامرزی، م.، 1397. بررسی کارایی مدل تعادل آب در برآورد تولید دراز مدت مرتع (مطالعه موردی: مراتع استپی حوزه شیرکوه یزد). مرتع، 12(4): 531-519.
صداقی، م.، 1394. مرتعداری در ایران. دانشگاه صنعتی سجاد، مشهد، 328 صفحه.
عتمدی، ج.، ارزانی، ح.، جعفری، م.، فرح‌‌پور، م. و زارع چاهوکی، م.ع.، 1398. ارائه مدل برآورد ظرفیت چرای بلندمدت مراتع. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 26(1): 259-241.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، ارزانی، ح. و فیاض، م.، 1401. لزوم پایش بلند مدت پوشش گیاهی و خاک اکوسیستم‌‌های مرتعی. طبیعت ایران، 7(4): 14-1.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، فیاض، م.، ارزانی، ح.، خداقلی، م.، سفیدکن، ف. و فرح پور، م.، 1400. سیر تکامل تحقیقات مرتع در ایران و نگرش مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به آینده تحقیقات مرتع. نشرطبیعت ایران، 6(4): 15-1.